*Bài chia sẻ của PGS.TS Nguyễn Xuân Ninh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam.
Nguyên nhân gây thừa cân, béo phì ở trẻ
Trẻ nạp quá nhiều năng lượng, các loại thức ăn nhiều đạm, đường, dầu, mỡ sẽ dẫn tới tình trạng năng lượng thu vào nhiều hơn nhu cầu cơ thể cần trong thời gian dài, tăng tích tụ mỡ, đặc biệt là ở bụng, mông, đùi và vai.
Vì vậy, trẻ cần từ bỏ thói quen ăn nhiều đồ ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, uống nhiều nước ngọt,... Bữa ăn của trẻ thay vì chủ yếu là thịt, cá nên thêm rau xanh và trái cây để tạo sự cân bằng dinh dưỡng.
 |
| PGS.TS Nguyễn Xuân Ninh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam. |
Ngoài ra, vận động ít hoặc không đủ sẽ khiến hệ thống cơ xương phát triển không toàn diện, ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao, cân nặng của trẻ. Lười vận động trong khoảng thời gian dài sẽ dẫn đến dư thừa năng lượng, gián tiếp gây béo phì ở trẻ.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra ít hoạt động thể chất, tăng hoạt động tĩnh như xem TV, chơi game,... làm giảm tiêu hao năng lượng, tăng tích lũy mỡ. Bên cạnh đó, việc ít vận động cũng được cho là nguyên nhân dẫn tới trình trạng mất ngủ và làm rối loạn hoạt động các hormone ở trẻ. Trong đó, hormone tăng trưởng có liên quan đến quá trình tiêu mỡ. Quá trình này diễn ra mạnh nhất vào ban đêm. Nên nếu trẻ mất ngủ sẽ làm giảm tiêu mỡ, giảm sản xuất leptin - hormone giúp não có cảm giác no, nhưng lại tăng sản xuất ghrelin - hormone kích thích thèm ăn, từ đó dễ gây ra tình trạng thừa cân, béo phì.
Mì ăn liền có phải nguyên nhân?
Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ. Do đó, việc cho rằng nguyên nhân đến từ mì ăn liền là chưa thực sự chính xác.
Một gói mì ăn liền loại thông dụng 75 g chứa 40-50 g chất bột đường, 10-13 g chất béo và thường không ít hơn 6,8 g đạm, có thể cung cấp cho cơ thể 300-350 Kcal. Trong khi đó, trẻ em có nhu cầu nạp khoảng 1.320-2.800 Kcal mỗi ngày. Nếu chia thành 3 bữa ăn, trung bình trẻ cần khoảng 400-600 Kcal/bữa. Như vậy, một gói mì ăn liền cung cấp 350 Kcal, thấp hơn nhu cầu cơ thể cần, nên không thể là nguyên nhân tăng cân.
 |
| Một gói mì ăn liền cung cấp lượng Kcal ít hơn nhu cầu của cơ thể trẻ. |
Bên cạnh đó, nhiều người thường cho rằng mì ăn liền gây tăng cân do thấy thành phần tinh bột (từ vắt mì), đồng thời e ngại chất béo từ gói dầu gia vị, dầu chiên trong vắt mì. Tuy nhiên, lượng tinh bột trong một vắt mì chỉ tương đương một bát cơm, bún, phở,... vào khoảng 40-50 g chất bột đường. Lượng chất béo ở khoảng 10-13 g, trong khi nhu cầu chất béo của trẻ bình thường có thể đến 60 g/ngày.
Không ít phụ huynh e ngại cho con sử dụng mì ăn liền bởi cho rằng thực phẩm này chứa nhiều transfat (chất béo xấu), làm tăng cholesterol xấu trong máu, dẫn tới nguy cơ gặp các bệnh tim mạch. Tuy nhiên, công nghệ sản xuất của nhiều hãng hiện nay có thể kiểm soát tốt hàm lượng chất này. Một trong số đó là sử dụng dầu thực vật dạng sệt (bán rắn) có nguồn gốc từ dầu cọ, được tách lọc bằng công nghệ làm lạnh tự nhiên để chiên mì. Điều này hạn chế đến mức tối thiểu việc phát sinh transfat trong quá trình sản xuất.
Ngoài ra, quy trình chiên mì cũng được thực hiện tự động, khép kín. Mỗi lượt mì đi qua chảo chiên chỉ mất khoảng 2,5 phút và làm hao hụt một lượng dầu nhất định. Dầu mới sẽ được bổ sung liên tục qua hệ thống định lượng tự động. Quy trình chiên mì hiện đại này giúp kiểm soát nhiệt độ và rút ngắn thời gian chiên, góp phần ngăn chặn phát sinh transfat.
 |
| Quy trình chiên mì hiện đại góp phần ngăn chặn phát sinh transfat. |
Theo quy định của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), sản phẩm có chứa dưới 0,5 g transfat/khẩu phần ăn sẽ được công bố "0 g transfat". Hiện nay, mì ăn liền của các nhà sản xuất uy tín tại Việt Nam có hàm lượng transfat dao động 0,01-0,04 g/khẩu phần ăn, đạt chuẩn công bố "0 g transfat" của FDA.
Tóm lại, việc tăng cân phụ thuộc phần lớn vào chế độ ăn uống hàng ngày và hoạt động của trẻ, chứ không đến từ một loại thực phẩm cụ thể. Thừa cân, béo phì ở trẻ hoàn toàn có thể phòng ngừa nhờ chế độ dinh dưỡng khoa học kết hợp tập luyện thường xuyên. Vì vậy, phụ huynh nên tạo cho trẻ thói quen sinh hoạt lành mạnh, ăn ngủ điều độ. Thực đơn hàng ngày của trẻ cần được kết hợp đa dạng thực phẩm và kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo lượng chất dinh dưỡng và năng lượng đi vào cơ thể phù hợp lứa tuổi.
