Có ba cột mốc tiền Oscar quan trọng nhất, liên quan mật thiết đến giải thưởng điện ảnh danh giá của Viện hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh nước Mỹ (AMPAS). Đó là giải của Hiệp hội Sản xuất phim nước Mỹ (PGA), Hiệp hội Đạo diễn Mỹ (DGA) và Hiệp hội Diễn viên Mỹ (SAG).
Trong khi đó, Quả cầu vàng và Critics’ Choice Award tuy cũng là hai giải thưởng lớn nhưng chỉ phản ánh góc nhìn của báo chí. Lịch sử từng chứng minh các bộ phim được Hiệp hội báo chí nước ngoài tại Hollywood và Hiệp hội Phê bình Phim Phát sóng nước Mỹ tôn vinh chưa chắc sau đó đã trở thành ứng cử viên nặng ký tại Oscar.
Với cuộc đua năm nay, PGA, DGA và SAG được chia đều cho lần lượt các phim The Big Short, The Revenant và Spotlight. Tuy từng thắng ba giải Quả cầu vàng hồi tháng 1, nhưng chỉ khi Alejandro González Iñárritu làm nên lịch sử với chiến thắng DGA năm thứ hai liên tiếp hồi cuối tuần trước, The Revenant mới cùng với hai tác phẩm nhận giải từ PGA và SAG trước đó thực sự tạo nên “thế chân vạc”.
 |
| Giải thưởng DGA hồi cuối tuần trước giúp The Revenant tạo ra "thế chân vạc" cùng The Big Short và Spotlight
trên đường đua Oscar 2016. Ảnh: Fox |
Trên thực tế, đây không phải là lần đầu tiên ba giải thưởng tiền Oscar quan trọng bị phân tán cho ba tác phẩm khác nhau. Trong vòng 20 năm qua, chuyện tương tự từng xảy ra tổng cộng bốn lần.
Năm 2000, Gladiator có PGA, Traffic có SAG, Crouching Tiger, Hidden Dragon (Ngọa hổ tàng long) có DGA, và Oscar quyết định gọi tên Gladiator. Đúng một năm sau, Moulin Rouge! có PGA, Gosford Park có SAG, A Beautiful Mind có DGA, và Oscar xướng tên A Beautiful Mind.
Bước sang năm 2004, The Aviator có PGA, Sideways có SAG, Million Dollar Baby có DGA, và Oscar vinh danh Million Dollar Baby. Gần đây nhất, trong đầu năm 2013, Gravity và 12 Years a Slave chia nhau giải PGA, American Hustle có SAG, Gravity có DGA, và Oscar rốt cuộc trao giải cho 12 Years a Slave.
Như vậy, nếu nhìn vào quá khứ, AMPAS có hai lần đồng tình với Hiệp hội Sản xuất phim nước Mỹ vào các năm 2000 và 2013, hai lần chia sẻ quan điểm với Hiệp hội Đạo diễn Mỹ vào các năm 2001 và 2004. Tuy nhiên, người ta khó có thể dựa vào lịch sử chỉ qua bốn lần ít ỏi ấy mà gạch tên Spotlight - bộ phim được Hiệp hội Diễn viên Mỹ tôn vinh năm nay.
The Revenant nhiều khả năng sẽ mang vinh quang về cho cá nhân đạo diễn Alejandro González Iñárritu (và tài tử Leonardo DiCaprio), nhưng lịch sử không hoàn toàn đứng về phía bộ phim. Tác phẩm kể lại cuộc chiến sinh tồn và báo thù của người thợ săn lông thú Hugh Glass hồi thế kỷ XIX vắng mặt ở một hạng mục rất quan trọng của Oscar là Kịch bản. Trong vòng nửa thế kỷ qua, chỉ có duy nhất Titanic (1997) lên ngôi mà thiếu đi đề cử đó.
Chưa kể, trong suốt chiều dài lịch sử giải thưởng Oscar, chưa bao giờ hai phim chiến thắng trong hai năm liên tiếp lại đến từ cùng một đạo diễn. Đầu năm 2015, bộ phim thắng giải Oscar là Birdman (2014) và nó đến từ chính Alejandro González Iñárritu.
 |
| Không nên sớm gạch tên Spotlight do phim nhận được khá nhiều đề cử quan trọng tại Oscar 2016. Ảnh: Open Road Films |
Spotlight tuy có vẻ đang yếu thế hơn so với The Revenant, nhưng bộ phim kể lại cuộc điều tra nạn ấu dâm trong giới Nhà thờ Công giáo tại Boston, Mỹ của nhóm phóng viên tờ The Boston Globe năm 2001 lại có mặt tại nhiều hạng mục quan trọng như Đạo diễn, Kịch bản hay Dựng phim xuất sắc.
Chưa kể, hai ngôi sao Mark Ruffalo và Rachel McAdams của bộ phim cũng lần lượt có tên trong cuộc đua Nam diễn viên phụ và Nữ diễn viên phụ xuất sắc, cho thấy Spotlight được AMPAS năm nay yêu mến ra sao.
Cuối năm 2015, đây mới là tác phẩm nhận được nhiều lời khen ngợi nhất từ các cộng đồng và tổ chức phê bình phim tại nước Mỹ. Song, sau khi bất ngờ “trắng tay” ở Quả cầu vàng 2016, Spotlight mất nhiệt trong con mắt giới truyền thông và phải nhờ tới Critics’ Choice Award và SAG mới có thể lôi kéo lại sự chú ý trên đường đua Oscar.
Vậy còn The Big Short, tác phẩm kể lại cuộc khủng hoảng tài chính nước Mỹ giai đoạn 2007-2008 bắt nguồn từ bong bóng nhà đất vỡ tan qua con mắt của nhiều tuyến nhân vật, có sự góp mặt của các ngôi sao Christian Bale, Steve Carrell, Ryan Gosling và Brad Pitt, thì sao?
Sau khi thắng giải PGA, đây trở thành ứng cử viên số một cho giải thưởng Oscar và nó lẽ ra đã có thể tiếp tục giữ ưu thế nếu như Adam McKay được Hiệp hội Đạo diễn Mỹ trao cho giải DGA hồi cuối tuần trước.
Điều đó rốt cuộc đã không xảy ra. Nhưng trong suốt 26 năm kể từ khi ra đời, giải thưởng PGA có tới 19 lần dự đoán đúng phim thắng giải Oscar. Sự trùng hợp đã xảy ra trong 8 năm gần đây nhất, qua những Birdman, 12 Years a Slave, Argo, The Artist, The King’s Speech, The Hurt Locker, Slumdog Millionaire và No Country for Old Man.
Chính Hiệp hội Sản xuất phim nước Mỹ là tổ chức đầu tiên học tập AMPAS khi mở rộng số lượng đề cử cho hạng mục Phim truyện xuất sắc lên 10 tác phẩm và áp dụng luật “lá phiếu ưu tiên” (preferential ballot).
Theo đó, người bầu chọn phải xếp hạng toàn bộ các phim đề cử từ cao đến thấp, dẫn đến chuyện một tác phẩm nhận được nhiều vị trí thứ hai hoặc thứ ba có thể giành thắng lợi trước một tác phẩm khác có thể nhận không ít vị trí dẫn đầu, nhưng đồng thời lại có tên ở hạng chót trong các lá phiếu khác.
Còn một khả năng nữa có thể xảy ra, khi các lá phiếu bị chia rẽ giữa The Revenant, Spotlight và The Big Short, mở đường cho một tác phẩm khác trong nhóm Mad Max: Fury Road, Room, Brooklyn, The Martian và Bridge of Spies lên ngôi. Tuy nhiên, trường hợp đó rất khó xảy ra bởi năm phim còn lại đều thiếu đi một đề cử quan trọng nào đó về diễn xuất, kịch bản hoặc dựng phim.
Thùng phiếu Oscar sẽ mở từ 12/2 và khép lại trước 23/2. Trong quãng thời gian đó, giải thưởng của Hiệp hội Biên kịch Mỹ (WGA) vào 13/2, và BAFTA - giải thưởng điện ảnh có giá trị tương đương Oscar của xứ sở sương mù vào 14/2 sẽ là những chặng dừng chân cuối cùng dành cho các ứng cử viên tranh tài năm nay.
Còn ở thời điểm hiện tại, Oscar 2016 vẫn là cuộc đua tam mã khó lường giữa The Revenant, Spotlight, The Big Short mà người ta chưa thể chắc chắn tác phẩm nào sẽ lên ngôi vào ngày 28/2 tới.
