|
|
Đa số người bị nhiễm giun lươn không có triệu chứng. Ảnh: Internethaber. |
Giun lươn (tên khoa học là Strongyloides stercoralis) là loài giun tròn, sống ký sinh ở ruột non người. Chúng cũng có thể sống trong môi trường bên ngoài, nhất là điều kiện nóng ẩm. Chỉ giun cái mới ký sinh ở người. Giun cái trưởng thành có kích thước khoảng 1,5-2,5 mm.
Người bị nhiễm giun lươn như thế nào?
Thạc sĩ, bác sĩ Trần Văn Bắc, Phó trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, Hà Nội, cho biết giun lươn cái trưởng thành sống ở ruột non, đẻ trứng, trứng nở thành ấu trùng (ấu trùng hình que) được bài tiết qua phân.
Sau một vài ngày trong đất, ấu trùng phát triển thành dạng có thể gây nhiễm trùng (ấu trùng hình chỉ). Nếu ấu trùng tiếp xúc với da trần của người, chúng có khả năng thâm nhập qua da vào cơ thể. Sau đó, ấu trùng di chuyển bằng nhiều con đường khác nhau đến ruột non, nơi chúng phát triển thành giun trưởng thành trong khoảng 2 tuần.
 |
| Giun cái trưởng thành. Ảnh: US-CDC. |
Ấu trùng không tiếp xúc với người có thể phát triển thành giun trưởng thành (đực và cái). Chúng sinh sản trong đất vài thế hệ trước khi ấu trùng của chúng tiếp xúc với người.
Một số ấu trùng trong ruột non có thể tái nhiễm trùng bằng cách:
- Xâm nhập vào thành ruột và trực tiếp vào máu của người.
- Được bài tiết qua phân và thấm qua da quanh hậu môn hoặc da mông, đùi.
Trong cả hai trường hợp, ấu trùng di chuyển theo dòng máu đến phổi, sau đó tới cổ họng và quay trở lại ruột để gây ra đợt nhiễm trùng khác - được gọi là tự nhiễm trùng.
Biểu hiện
Theo bác sĩ Bắc, mọi người đều có nguy cơ nhiễm bệnh khi tiếp xúc với đất, cát có ấu trùng giun lươn. Đa số người bị nhiễm giun lươn không có triệu chứng.
Một số ít người bệnh có biểu hiện nhẹ:
- Ngứa, nổi mẩn đỏ tại vị trí giun xâm nhập qua da, thậm chí nổi ban dát sẩn dạng mề đay rải rác toàn thân.
- Đau bụng vùng hạ vị hoặc hạ sườn phải, kèm theo buồn nôn và nôn.
- Tiêu chảy xen kẽ với táo bón kéo dài trên 2 tuần.
"Tuy nhiên, nhiễm giun lươn có thể gây thể bệnh nặng ở những người bệnh suy giảm miễn dịch. Ví dụ, người thường xuyên sử dụng corticoid để điều trị các bệnh mạn tính (hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, lupus ban đỏ hệ thống, gout…); người bị bệnh máu ác tính (bệnh lơ-xê-mi, bệnh U lympho); người bệnh sau ghép tạng...", bác sĩ Bắc nói.
 |
| Người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng đau bụng vùng hạ vị hoặc hạ sườn phải, kèm theo buồn nôn và nôn.Ảnh: Intramed. |
Thể bệnh nặng, bạn có thể mắc hội chứng tăng nhiễm giun lươn và hội chứng nhiễm giun lươn lan tỏa. Ấu trùng sẽ xâm nhập vào nhiều cơ quan như phổi, gan, tim, thận, hệ thống nội tiết, hệ thống thần kinh trung ương. Chúng gây các bệnh cảnh nhiễm trùng nặng, nguy cơ tử vong cao ngay cả khi được điều trị thuốc chống ký sinh trùng và kháng sinh thích hợp.
Trường hợp nào nên tầm soát giun lươn?
Theo bác sĩ Phó trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, những trường hợp cần tầm soát giun lươn bao gồm:
- Những người làm công việc thường xuyên tiếp xúc da trần với đất, cát có nhiễm phân người.
- Người có biểu hiện sẩn ngứa, phát ban nhiều đợt mà không rõ căn nguyên nên sớm đi tầm soát.
- Những người ban đầu có biểu hiện phát ban sẩn ngứa ngoài da, sau 1-2 tuần có biểu hiện đau bụng, tiêu chảy, xen kẽ với táo bón kéo dài trên 2 tuần.
- Những người suy giảm miễn dịch, điều trị corticoid kéo dài, có nhiều đợt nhiễm trùng viêm phổi hoặc nhiễm trùng huyết.
Người bệnh nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa có kinh nghiệm khám, điều trị bệnh truyền nhiễm và ký sinh trùng để được chẩn đoán.
Tại đây, bạn sẽ được lấy máu làm xét nghiệm huyết thanh. Ngoài ra, bệnh nhân được lấy phân soi tìm ấu trùng giun lươn. Những trường hợp nặng có thể cần xét nghiệm đờm tìm ấu trùng.
Tùy theo mức độ biểu hiện bệnh và tình trạng nhiễm giun lươn, bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Các nhóm thuốc sử dụng bao gồm:
- Thuốc đặc hiệu để diệt giun lươn: Ivermectin, albendazole, thiabendazole.
- Thuốc chống dị ứng, thuốc chống rối loạn tiêu hóa.
Bên cạnh đó, người bệnh có thể được sử dụng thuốc để nâng cao thể trạng, điều chỉnh các thuốc ức chế miễn dịch nếu đang sử dụng. Trường hợp nặng có biểu hiện bội nhiễm vi khuẩn, cần điều trị thêm kháng sinh.
Để dự phòng bệnh giun lươn, người dân nên:
- Vệ sinh cá nhân, ăn uống hợp vệ sinh, không phóng uế bừa bãi.
- Những người thường xuyên tiếp xúc với đất trong lúc làm việc nên mang trang bị phòng hộ: Găng tay, giầy dép, ủng...
- Nâng cao sức đề kháng, luyện tập thể thao, ăn uống đủ chất...
Muốn ăn uống lành mạnh nhưng hay stress công việc? Muốn tập thể dục đều đặn nhưng hay làm việc trễ? Mục Sức khỏe giới thiệu một số sách để đồng hành cùng bạn từ phòng gym đến đường chạy, từ văn phòng đến bếp ăn. Tuyển tập này sẽ cung cấp thêm nhiều lựa chọn, và bớt đi một số nỗi lo trên hành trình cân bằng cuộc sống hiện đại.
