HUẾ, HỘI AN SAU 23 NGÀY LŨ LỊCH SỬ: SỨC SỐNG MÃNH LIỆT TỪ LỚP BÙN NON

Sau khoảng thời gian oằn mình trong trận lũ lịch sử, người dân Huế, Hội An từng bước trở lại cuộc sống thường nhật. Nắng đã lên, tiếng cười, nói rộn ràng lại "hồi sinh" trên khắp nẻo đường.

"Cảnh báo: nước đã dâng đến mép cầu Đập Đá, bà con chú ý cửa nẻo, kê cao đồ đạc phòng lũ trở lại".

Dòng cảnh báo khẩn khiến anh Nguyễn Vi Vi (35 tuổi, phường Thuận Hóa, TP Huế) choàng dậy, bất lực nhìn về phía con đường Nguyễn Trường Tộ giờ đã hóa thành sông.

Đó là đêm 2/11, lần thứ 3 Huế chìm trong biển ngập. Mới sáng hôm đó, anh Vi vừa hì hụi dọn dẹp cửa hàng giày dép, xót xa cắt bỏ toàn bộ tấm nhựa lót sàn giả gỗ đã hư hại sau nhiều ngày ngâm nước. Chưa kịp thở phào, lũ lại đến khiến mọi công sức trở nên công cốc.

Ngã 6, trung tâm cố đô Huế, chìm trong biển nước khoảng 9h ngày 28/10. Ảnh: Nguyễn T.A Phong.

13 năm kể từ khi chuyển về khu vực này buôn bán, đây là lần đầu tiên anh Vi chứng kiến con đường quen thuộc ngập nặng như vậy. Một tuần mưa lũ, anh chạy ngược chạy xuôi, cuộc sống đảo lộn. Thiệt hại không hề nhỏ, nhưng giữa những nhọc nhằn, anh vẫn thấy lòng ấm lại khi bà con lối xóm ghé phụ lau dọn, bạn bè ở xa hỏi han, động viên.

Sáng 7/11, Ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Đài Khí tượng Thủy văn TP Huế, thông báo tin mừng Huế đã kết thúc đợt mưa lũ lịch sử kéo dài 23 ngày (15/10-6/11) với nhiều kỷ lục mức nước được ghi nhận. Cùng thời điểm, Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An cũng thông báo các quầy bán vé tham quan di tích, tư nhân trong phố cổ mở bán trở lại. Nếp sinh hoạt, đón khách nhộn nhịp như chưa từng có trận ngập lịch sử.

Tuyến đường Lê Duẩn (Huế) vắng bóng xe cộ. Chủ ôtô bất lực nhìn xe ngập nước. Hình ảnh chụp khoảng 10h ngày 28/10. Ảnh: Quốc Anh.

3 lần chạy lũ

Khác với cơn mưa tỉ tê và trầm mặc thường thấy ở Huế, trận lũ ầm ĩ và dai dẳng giữa tháng 10 kéo mực nước sông Hương chạm đỉnh đến hai lần. Sông đạt 5,05 m lúc 20h ngày 27/10, thấp hơn 0,78 m so với đỉnh lũ năm 1999 (5,81 m) và đạt đỉnh lần 2 là 4,93 m lúc 14h ngày 29/10.

Cũng trong ngày 29/10, Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) ghi nhận TP Huế đón lượng mưa tới 1.739 mm, lớn nhất trong lịch sử Việt Nam và đứng thứ hai thế giới, sau lượng mưa 1.825 mm ở một trạm quan trắc của Pháp tại Ấn Độ Dương hồi tháng 1/1966. Nước sông Bồ tại Phú Ốc cũng vượt mốc lịch sử năm 2020 là 0,01 m. Trận mưa kỷ lục khiến 32/40 xã, phường ở Huế chìm trong biển nước.

Đại Nội Huế, góc đường Bà Triệu - Hùng Vương và cầu Phú Xuân trong trận ngập lúc 14h ngày 28/10. Ảnh: Nguyễn T.A Phong, Nguyễn Hữu Quang Huy.

Trong gần một tháng mưa lũ triền miên, thành phố di sản bên dòng sông Hương ghi nhận 15 người chết, hơn 100.000 ngôi nhà bị ngập, tê liệt đa số hệ thống giao thông trên địa bàn.

Mỗi sớm thức dậy, người dân Huế lại thấp thỏm dõi theo mực nước ở Cầu Đập Đá thông qua ứng dụng HueS, chỉ cần thấy nước mấp mé mép cầu là "lên dây cót" tinh thần chạy lụt.

Nước dâng cao gần chạm thành cầu Bạch Hổ lúc 14h ngày 28/10 làm đảo lộn cuộc sống của người dân. Ảnh: Nguyễn Hữu Quang Huy, Trung Phan.

Giống như nhiều người, cảm xúc của Phạm Thị Phước Diễm, chủ cửa hàng váy cưới trên đường Lâm Hoằng, "lên xuống như tàu lượn siêu tốc" vào thời điểm nước dâng nhanh, đặc biệt khi chồng chị suýt mặc kẹt giữa dòng lũ cao quá nửa thân người trên đường tìm nơi gửi ôtô ngày 27/10.

Cả những khu dân cư cao cấp như The Manor Crown, nằm tại khu "đất vàng" giữa lòng thành phố, cũng không thoát khỏi cảnh ngập lut. Ban quản lý tòa nhà phải dùng máy bơm, hút nước từ hầm liên tục trong 3 ngày để cứu hơn 10 ôtô, xe máy ngụp lặn trong biển nước.

"Không ai muốn, nhưng thiên nhiên vẫn mạnh hơn tất cả", Thu Hiền (30 tuổi, cư dân tại đây) chia sẻ.

Rác thải chất đống tại cầu Tam Tây 8h sáng 2/11. Trong khi đó, người dân chợ Đông Ba tranh thủ sạc thiết bị nhờ tại cửa hàng có máy phát điện sau 3 ngày vì lũ. Ảnh: Quốc Anh, Trung Phan, Minh Quân.

Lũ chồng lũ, khoảng 18h45 ngày 2/11, Quần thể Di tích Cố đô Huế, di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận, bất ngờ đổ sập một đoạn tường thành 15 m thuộc di tích Đại Nội Huế (đường Đặng Thái Thân, cách cổng Hòa Bình khoảng 50 m). Trên đường Bạch Đằng, cây sanh hơn 100 năm tuổi cũng không thể trụ vững, gục xuống khiến nhiều người xót xa.

Mỗi khi nước vừa rút, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế lại khẩn trương dọn bùn, khắc phục hư hại để di tích sớm mở cửa trở lại. Nhưng khi cánh cổng vừa mở, nước lại dâng, cuốn theo bao nỗ lực chưa kịp khô. Vòng lặp tiếp diễn tận 3 lần trong một tuần.

Hình ảnh bên trong Đại nội Huế, khu vực bên trong Kinh thành Huế, và bên ngoài khi nước rút lúc 6h sáng 30/10. Ảnh: Nguyễn T.A Phong, Trung Phan.

Dấu tích lũ trên nhà cổ 300 tuổi

Sau chuỗi ngày mưa dầm dề, nước sông Hoài bắt đầu "nuốt trọn" những con đường nhỏ ở trung tâm Phố cổ Hội An chiều 27/10. Các tuyến đường huyết mạch như Bạch Đằng, Nguyễn Thái Học, Nguyễn Phúc Chu... đều bị nhấn chìm trong biển nước.

Cầu An Hội ngâm mình trong biển lụt lần 2. Hình ảnh chụp khoảng 14h sáng 31/10. Ảnh: Mai Thanh Chương.

Những con thuyền chở du khách thường ngày nay thay thế xe máy, len lỏi giữa các dãy nhà vàng sẫm lởm chởm rong rêu, mang theo đồ đạc của người dân đi chạy lụt.

Chùa Cầu (Lai Viễn Kiều), từng được nhận xét "bớt cổ kính" khi khoác lên mình lớp sơn đỏ sẫm từ đợt trùng tu tháng 7/2024, cũng loang lổ rong rêu vì ngập 0,5 m hôm 29/10.

Nước tràn vào bên trong chùa Cầu lúc 15h ngày 28/10. Ảnh: Hải - Trải Nghiệm.

Khu vực Chợ Hội An, một trong số điểm ngập nặng nhất phố cổ, mực nước có lúc lên đến 2 m, bất ngờ rút nước, khô ráo sáng 31/10. Người dân tấp nập mang đồ ra mua bán nhộn nhịp khắp nơi. Thế nhưng, tiếng tiểu thương í ới gọi nhau xen kẽ tiếng khách hàng rôm rả kéo dài được một ngày thì nước sông Thu Bồn dâng trở lại, tái cảnh ngập ở hạ lưu.

Chợ Hội An ngập tới nóc, mưa trắng trời phố cổ lúc 8h sáng 30/10. Ảnh: Phạm Phùng, Người Hội An.

Là một trong số du khách đến Hội An vào đúng đợt mưa lũ, chị Gemma (đến từ Australia) và gia đình có những trải nghiệm "đặc biệt" khi bì bõm lội nước, đi dọc tuyến đường nhìn cầu An Hội trầm mình dưới dòng lũ đục ngầu. Dù lịch trình bị hủy, căn hộ Airbnb mất điện và nước, cả nhà được chủ cho thuê căn hộ hỗ trợ thức ăn, nước uống trong những ngày phố cổ đóng cửa.

Ngày hửng nắng, chị Gemma hòa cùng một số đoàn khách khác, thuê thuyền của người dân địa phương để đi tham quan. "Tôi cảm nhận sâu sắc sự kiên cường của người dân nơi đây khi đối mặt với thiên tai. Lịch trình bị đảo lộn nhưng tôi có kỷ niệm đáng nhớ để kể lại cho bạn bè khi về nước", nữ du khách cho hay.

Một góc khu vực nhà ngập nặng bậc nhất phố cổ dao động 0,5-2 m. Hình ảnh chụp lúc 10h ngày 30/10. Ảnh: Mai Thanh Chương, Phạm Phùng.

Sau tất cả, khi đi qua trận lũ lịch sử, căn nhà cổ Quân Thắng 300 năm tuổi nằm trên đường Trần Phú lại có thêm mốc nước thứ 5 - 2025. Chủ nhà duy trì thói quen ghi lại mức nước lũ trên cây cột từ năm 1964 (cũng là thời điểm cao nhất được ghi nhận).

Nước sông Hoài rút đáng kể vào 10h ngày 31/10 để lại đống rác ngổn ngang mắc kẹt tại cầu An Hội. Ảnh: Mai Thanh Chương, Phạm Phùng.

Tình người ở lại

Giữa những ngày mưa trắng trời, sức sống của miền di sản vẫn âm ỉ cháy. Nước dâng cao đến đâu, tình người cũng dâng lên đến đó. Trước cả khi có những lời kêu gọi, hô hào, nhiều bàn tay đã dang ra đùm bọc đồng bào trong cơn cần kíp.

Trong đó, sự hiện diện của lực lượng chức năng trở thành điểm tựa vững chãi cho người dân. Các chiến sĩ công an, quân đội đến dân quân tự vệ khoác lên mình áo phao, không quản ngày đêm vật lộn giữa dòng nước chảy xiết bảo vệ an toàn cho nhân dân.

Một cán bộ phường An Cựu (Huế) bế bé gái khỏi căn nhà ngập nửa mét nước ngày khoảng 7h sáng 28/10. Ảnh: Lê Đình Hoàng.

Ban chỉ huy quân sự phường An Cựu hỗ trợ đưa một cụ ông khỏi căn nhà bị ngập lúc 7h sáng 28/10. Ảnh: Lê Đình Hoàng.

Tại Quảng Nam cũ, những bức ảnh chụp vội đôi chân bầm tím, phồng rộp vì ngâm nước của các chiến sĩ bộ đội sáng 31/10 khiến ai nhìn cũng trào dâng niềm xúc động. Cũng là những người lính áo xanh, dưới màn mưa Huế dai dẳng ngày 6/11, Sư đoàn 968 (Quân khu 4) vẫn cặm cụi cào bùn và rác thải hỗn độn chất thành từng đống lớn trên đường Tố Hữu, Lê Quang Đạo (Huế).

Ngoài túc trực trên từng tuyến phố, lực lượng quân nhân hiện diện bảo vệ các công trình trọng yếu, gia cố đê điều xung yếu, đảm bảo an toàn tối đa cho người dân. Khi nước lũ bắt đầu rút, lực lượng quân đội, công an, dân quân, nhân viên công ty vệ sinh môi trường tiếp tục giữ vững vai trò tiên phong trong công tác khắc phục hậu quả. Ai nấy người ướt đẫm mồ hôi, luôn tay đẩy lớp bùn dày đặc để bà con có thể sinh hoạt bình thường trở lại.

Cảnh công nhân vệ sinh môi trường, người dân tất bật dọn rác sau lưng chợ Hội An 7h sáng 31/10 (ảnh 1) và một số tuyến đường ở Huế khoảng 10h30 sáng 2/11 (ảnh 2) và 30/10 (ảnh 3). Ảnh: Người Hội An, Quốc Anh, Trung Phan.

Góp sức với lực lượng chức năng là các đoàn cứu trợ, những cá nhân từ khắp mọi miền Tổ quốc tạm gác lại công việc của mình để hướng về miền Trung. Trong đó, Nguyễn Khánh Duy (sinh năm 1999) từ Tuyên Quang vào vùng lũ để đền đáp ân tình khi quê hương anh từng được bà con cả nước giúp đỡ trong đợt bão Yagi tháng 9/2024.

Hành trang Duy đem theo cho bản thân vỏn vẹn 3 bộ quần áo, ít đồ dùng cá nhân và chiếc điện thoại. Thứ anh mang theo cho đồng bào vùng lũ là 2 chiếc thuyền máy công suất lớn, 2 tấn nhu yếu phẩm.

22h30 tối 30/10, đoàn thiện nguyện từ TP.HCM vận chuyển 30 tấn hàng tiến về miền Trung. Ảnh: Duy Hiệu.

Trên đường Chu Văn An (TP Đà Nẵng), trong một tuần mưa lũ, căn bếp tại quán bánh mì của anh Trần Tú (sinh năm 1995) và vợ Minh Huyền (sinh năm 1997) cũng thường xuyên đỏ lửa, nấu những suất cơm nóng hổi gửi đến người dân bị cô lập vì lũ. Từ ngày 29/10 đến 2/11, cặp vợ chồng trẻ còn cùng mọi người kêu gọi được mỗi ngày 1.000 suất quà, gồm nhu yếu phẩm như mì tôm, bánh ngọt, sữa, nước, bánh chưng, cùng bạn bè đem phát tận nơi.

Hình ảnh chụp khu vực trước siêu thị Go (Huế) lúc 10h30 sáng 30/10 và người lái đò sông Hoài (Hội An) nghỉ trưa lúc 11h30 ngày 2/11. Ảnh: Quốc Anh, Phạm Phùng.

Trung tâm thương mại Aeon Mall Huế, địa điểm hiếm hoi khô ráo giữa dòng nước lũ cuồn cuộn ở cố đô, cũng mở cửa xuyên nhiều đêm phục vụ người dân mua nhu yếu phẩm, hỗ trợ đỗ xe và sạc điện, sắp xếp chỗ ở lại qua đêm cho bà con có nhu cầu.

Aeon Mall Huế khô ráo trong trận ngập lịch sử ở Huế nhờ phương án thiết kế hợp lý. Hình ảnh chụp trung tâm thương mại trên cao lúc 10h ngày 28/10. Ảnh: Nguyễn T.A Phong.

Không đứng ngoài "làn sóng" tương trợ lẫn nhau trong khó khăn, bà Châu Thể Liễu Trang (phường Thuận Hóa) sử dụng gần 25 phòng ở các khách sạn, villa của mình trở thành nơi tránh trú miễn phí, an toàn cho hàng chục người.

Sáng 7/11, khi đang ngồi nghỉ chân trước hiên nhà, anh Nguyễn Vi Vi (phường Thuận Hóa) lướt mạng xã hội, cập nhật tin tức lũ lụt như thói quen theo anh gần một tháng từ ngày Huế mưa rả rích. Anh dừng lại ở bài đăng thông báo lũ đã qua của UBND TP Huế với tiêu đề: "Huế tổng lực ra quân 'ngày chủ nhật xanh', khắc phục hậu quả sau lũ".

Những nụ cười "hồi sinh" sau trận lụt qua đi. Hình ảnh chụp lúc 10h ngày 2/11 (ảnh 1) và ngày 30/10 (ảnh 2, 3). Ảnh: Trung Phan, Minh Quân.

Trên các nẻo đường thành phố, nắng bắt đầu le lói. Anh Vi cầm chiếc chổi, thở một hơi dài, không còn tiếng than mệt mỏi. Ánh mắt hướng về phía đường Nguyễn Trường Tộ nay lũ đã biến mất, anh cảm nhận được sức sống mãnh liệt đang hồi sinh từ chính lớp bùn non.

Huế sau mưa lũ lịch sử Hai ngày sau khi nước rút, Huế vẫn còn ngổn ngang dấu tích của trận lũ được xem là lớn nhất trong nhiều năm qua. 40:2395 hôm qua