|
|
Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị có ý nghĩa đặc biệt lớn, thể hiện rõ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với sức khỏe nhân dân. Ảnh minh họa: Liêu Lãm. |
Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị đặt ra những "giải pháp đột phá" nhằm bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Trong đó, người dân đặc biệt kỳ vọng vào chính sách khám sức khỏe định kỳ và lập sổ sức khỏe điện tử.
Theo Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách nhằm thực hiện hiệu quả Nghị quyết 72 do Bộ Y tế soạn thảo, từ năm 2026, mỗi người dân sẽ được khám sức khỏe hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần mỗi năm và được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý sức khỏe theo vòng đời, từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế.
20 triệu người được khám sức khỏe "không tốn tiền" từ năm 2026
Cụ thế hóa nhiệm vụ được giao theo tại Nghị quyết số 72-NQ/TW, Dự thảo được Bộ Y tế soạn thảo nêu rõ việc thực hiện khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí sẽ là ít nhất mỗi năm 01 lần theo nhóm đối tượng và lộ trình ưu tiên.
Theo đó, từ năm 2026, tiếp tục triển khai hoạt động khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc cho các đối tượng theo quy định của pháp luật; ngân sách nhà nước bảo đảm kinh phí thông qua Quỹ Bảo hiểm y tế để thực hiện khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 01 lần cho các đối tượng chưa được pháp luật quy định về nguồn kinh phí bảo đảm cho việc khám sức khỏe định kỳ.
Dự kiến, có khoảng khoảng 20 triệu người thuộc nhóm đối tượng ưu tiên sẽ được hưởng quyền lợi này từ năm 2026. Nhóm đối tượng ưu tiên gồm người cao tuổi, người khuyết tật, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người có công, người mắc bệnh mạn tính, người sống tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, xã đảo, đặc khu.
Dự tính, ngân sách nhà nước chi khoảng 6.000 tỷ đồng/năm. Thực hiện tăng dần đối tượng theo lộ trình.
Cũng theo Bộ Y tế, hiện nay Luật Bảo hiểm y tế không cho phép thanh toán đối với khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc nên cần phải có Nghị quyết của Quốc hội mới có thể thực hiện được. Trước mắt, thực hiện đối với một số nhóm đối tượng và thực hiện theo lộ tình đối với các nhóm đối tượng còn lại theo quy định của Chính phủ.
Dự thảo Nghị quyết dự kiến trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đang diễn ra.
Kỳ vọng vào chính sách khám sức khỏe miễn phí
Chia sẻ với Tri Thức - Znews, Vân Anh (30 tuổi, ở Long Biên, Hà Nội) cho biết mẹ chị đang sống ở Hải Phòng, bị suy thận và thoát vị đĩa đệm, thường xuyên phải di chuyển lên Hà Nội để khám.
Vân Anh cũng tâm sự nhiều năm qua mẹ chị không đi khám sức khỏe định kỳ, chỉ đến khi đau lưng nặng, việc đi lại khó khăn mới đến bệnh viện thì bệnh đã ở giai đoạn muộn. "Nếu được thăm khám thường xuyên, có lẽ bệnh của mẹ tôi đã được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả hơn", Vân Anh nói.
Khi biết thông tin từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ miễn phí, Vân Anh bày tỏ kỳ vọng sức khỏe của những người thân trong gia đình được sàng lọc tốt hơn, đồng thời tự hỏi liệu những người mắc bệnh mạn tính như mẹ chị có thuộc nhóm được ưu tiên trong chương trình này hay không.
Ông Phạm Văn Kỳ (55 tuổi, ở Phú Thọ) vừa trải qua hơn một tuần điều trị vì bán tắc ruột và viêm nhiễm đường ruột cấp tại Trung tâm Y tế khu vực Đoan Hùng. Sức khỏe đã ổn định nhưng ông vẫn còn lo lắng, dự định sẽ đến Hà Nội khám lại cho yên tâm.
Khi nghe tin về Nghị quyết số 72, ông Kỳ chia sẻ: "Mỗi lần đi từ Phú Thọ về Hà Nội khám bệnh rất vất vả. Nếu y tế cơ sở được đầu tư tốt hơn, có bác sĩ giỏi và tổ chức khám định kỳ miễn phí, người dân như chúng tôi sẽ đỡ cực".
 |
| Khám sức khỏe định kỳ miễn phí mỗi năm được kỳ vọng sẽ giúp phát hiện bệnh sớm, giảm gánh nặng bệnh tật tại Việt Nam. Ảnh: Khương Nguyễn. |
Ông cũng hy vọng cùng với chính sách mới, chất lượng y tế ở cơ sở sẽ được nâng lên để người dân được chăm sóc tốt hơn. "Nhà nước quan tâm, đầu tư cho y tế là điều rất đáng mừng. Chỉ cần bác sĩ, y tá nhiệt tình, chu đáo hơn, chuyên môn giỏi hơn thì bà con chúng tôi sẽ yên tâm tin tưởng, khi đó chính sách mới thực sự đi vào cuộc sống".
Nhóm bệnh nên được ưu tiên tầm soát
Trao đổi với Tri Thức - Znews, bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thanh Việt, Phó giám đốc Phụ trách Quản lý điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy, nhận định khám sức khỏe định kỳ không nhằm phát hiện tất cả bệnh lý, mà tập trung vào những bệnh phổ biến, có nguy cơ cao và ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống.
Vị chuyên gia cho rằng chính sách cần hướng đến hai nhóm ưu tiên:
- Ưu tiên các kỹ thuật sàng lọc đa hiệu quả: Nghĩa là một xét nghiệm có thể phát hiện nhiều bệnh cùng lúc, giúp tối ưu chi phí và hiệu quả đầu tư. Chẳng hạn, cùng một mức chi phí, nếu xét nghiệm A có thể phát hiện ba loại bệnh, còn xét nghiệm B chỉ phát hiện một, thì dĩ nhiên nên chọn xét nghiệm A vì hiệu quả đầu tư cao hơn.
- Ưu tiên các bệnh có tỷ lệ mắc cao, dựa trên cơ cấu bệnh tật và tình hình dịch tễ ở từng giai đoạn.
 |
| Theo các chuyên gia, để chính sách khám định kỳ miễn phí hiệu quả, cần tập trung vào nhóm nguy cơ cao - những người đang phải đối mặt với bệnh lý chuyển hóa, tim mạch hay ung thư. Ảnh: Đinh Hà. |
Hiện nay, Thông tư 14 của Bộ Y tế đã quy định gói khám sức khỏe định kỳ với các xét nghiệm thường quy giúp phát hiện bệnh phổ biến. Theo bác sĩ Việt, trước hết, phải xây dựng được danh sách bệnh ưu tiên rõ ràng, xếp theo thứ tự từ trên xuống dưới. Bệnh gây ảnh hưởng lớn nhất đến kinh phí y tế, sức khỏe cộng đồng và bệnh phổ biến thì nên xếp đầu tiên.
"Ví dụ, cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, những bệnh này phải nằm trong nhóm đầu tiên vì vừa phổ biến, vừa chiếm tỷ lệ lớn trong tổng chi y tế. Từ danh sách đó, ta tính toán theo khả năng ngân sách: nếu trung ương phê duyệt ngân sách bao nhiêu nghìn tỷ cho một năm, thì cứ 'kéo danh mục' xuống dần cho đến khi hết mức cho phép. Phần còn lại, người dân có thể tự nguyện tham gia thêm nếu có nhu cầu tầm soát sâu hơn", lãnh đạo Bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ.
Tuy nhiên, theo bác sĩ Phạm Thanh Việt, danh mục này nên được mở rộng, bổ sung thêm các bệnh có tỷ lệ tử vong cao và khả năng tầm soát sớm, đặc biệt là các bệnh ung thư.
"Ví dụ, ở nam giới, ung thư gan đang là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu; ở nữ giới, ung thư vú và ung thư cổ tử cung là những bệnh có thể tầm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Do đó, những xét nghiệm hoặc kỹ thuật sàng lọc liên quan các bệnh này nên được đưa vào chương trình khám sức khỏe định kỳ, nhưng tất nhiên vẫn phải tính toán sao cho chi phí phù hợp với khả năng chi trả và ngân sách y tế", ông nói.
Giảm gánh nặng bệnh tật
Bác sĩ Phạm Thanh Việt cho rằng việc chuyển hướng từ "chữa bệnh" sang "phòng bệnh" là bước đi rất quan trọng và cần thiết trong chiến lược phát triển y tế.
Ông ví von, nếu điều trị là chiến đấu", thì dự phòng chính là "phòng thủ từ xa". Khi làm tốt công tác dự phòng, chúng ta có thể giảm thiểu đáng kể hậu quả về sức khỏe, đồng thời tiết kiệm chi phí y tế và nguồn lực xã hội.
 |
| Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thanh Việt, Phó giám đốc Phụ trách Quản lý điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy. Ảnh: Tiểu Vân. |
Theo bác sĩ Việt, việc chuyển trọng tâm sang quản lý và chăm sóc sức khỏe toàn dân không chỉ giúp bảo vệ "vốn quý" là sức khỏe của người dân, mà còn mang lại lợi ích kinh tế - xã hội rõ rệt. Khi người dân khỏe mạnh, năng suất lao động được cải thiện, chi phí điều trị giảm đi và ngân sách y tế được sử dụng hiệu quả hơn.
"Đây là lợi ích kép, vừa đảm bảo an sinh xã hội, vừa tăng sức mạnh kinh tế", ông nhấn mạnh.
Theo bác sĩ Việt, thực tế cho thấy nếu công tác phòng bệnh được thực hiện tốt, phần lớn ca bệnh sẽ được phát hiện sớm ngay từ tuyến ban đầu. Khi bệnh còn ở giai đoạn nhẹ, tuyến y tế cơ sở hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả, giúp giảm đáng kể số ca phải chuyển lên tuyến trên.
Điều này không chỉ giúp người bệnh được can thiệp sớm, hạn chế biến chứng, mà còn giúp các bệnh viện tuyến chuyên sâu như Chợ Rẫy giảm tải đáng kể.
Khám sức khỏe định kỳ chủ yếu là kiểm tra, tầm soát và đánh giá nguy cơ. Khi hiểu được điều này, người dân sẽ thấy tuyến cơ sở hoàn toàn đủ năng lực, vì phần lớn thiết bị và quy trình đã được chuẩn hóa
Bác sĩ Phạm Thanh Việt
Trả lời câu hỏi của Tri Thức - Znews về lực lượng chính đảm nhận việc khám sức khỏe định kỳ cho người dân, lãnh đạo Bệnh viện Chợ Rẫy cho rằng tuyến y tế cơ sở là đơn vị phù hợp nhất. Hầu hết xét nghiệm và kỹ thuật cận lâm sàng cơ bản đều có thể thực hiện tại tuyến này.
"Năng lực ở tuyến đầu hiện nay đủ để đáp ứng phần lớn các nội dung khám sức khỏe thông thường, bao gồm kiểm tra, tầm soát và đánh giá nguy cơ. Khi hiểu được điều này, người dân sẽ thấy tuyến cơ sở hoàn toàn đủ năng lực, vì phần lớn thiết bị và quy trình đã được chuẩn hóa", bác sĩ Việt khẳng định.
 |
| Theo bác sĩ Việt, thực tế cho thấy nếu công tác phòng bệnh được thực hiện tốt, phần lớn ca bệnh sẽ được phát hiện sớm ngay từ tuyến ban đầu, các bệnh viện tuyến trên sẽ giảm tải. Ảnh: Duy Hiệu. |
Tuy nhiên, dù ưu tiên tuyến ban đầu, ông cho rằng cũng không nên bỏ qua các tuyến trên. Người dân vẫn có quyền lựa chọn, và hệ thống nên vận hành linh hoạt, ai muốn khám ở tuyến cao hơn thì vẫn được, chỉ là mức hưởng bảo hiểm và chi phí sẽ khác nhau. Như vậy, vừa đảm bảo quyền lợi, vừa tránh tình trạng dồn ứ lên bệnh viện lớn.
Bác sĩ Việt cũng nhận định, khi hệ thống khám sức khỏe định kỳ, hồ sơ sức khỏe điện tử và chính sách dự phòng được triển khai hiệu quả, dòng bệnh nhân sẽ được phân bố hợp lý, hệ thống y tế vận hành cân bằng hơn.
"Chúng ta đang tiến gần đến mô hình của các nước phát triển, nơi người dân được chăm sóc, tầm soát và phát hiện bệnh từ rất sớm. Hiện nay, nhiều chuyên gia quốc tế đến Việt Nam để học hỏi vì ở nước họ hiếm khi gặp ca bệnh nặng - đơn giản vì họ phòng ngừa tốt. Còn chúng ta, do phát hiện bệnh muộn nên thường gặp những ca điển hình. Đó vừa là cơ hội để học hỏi, nhưng cũng là nỗi buồn của ngành y", bác sĩ Việt nói.
Mục Sức khỏe giới thiệu cuốn sách Tầng giếng sâu – cuốn sách mang tới cho người đọc một cái nhìn đầy đủ và sâu sắc hơn về những ảnh hưởng của "nghịch cảnh thời thơ ấu" (ACE) với sức khỏe tinh thần của con người.
