Nhiều người có thể bị ngứa ran hoặc tê ở đầu, mặt không rõ nguyên nhân. Trong một số trường hợp, ngứa ran hai bên có thể là dấu hiệu của cảm giác lo lắng, đa xơ cứng động mạch hoặc thậm chí đột quỵ.
Triệu chứng cảnh báo đột quỵ
Cảm giác ngứa ran hoặc như kim châm còn được gọi là dị cảm, có thể xuất hiện ở bàn tay, tay, bàn chân, chân, mặt hoặc đầu. Cảm giác này tương tự bị tê chân khi ngồi quá lâu.
Dị cảm có thể xảy ra khi dây thần kinh chịu áp lực liên tục và xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Đặc biệt, theo Mayo Clinic, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bị các cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua với cảm giác tê, yếu cơ ở mặt, cánh tay, chân, nhất là ở một bên cơ thể.
Đột quỵ còn được gọi là tai biến mạch máu não (CVA) vì chúng xuất phát từ những bất thường trong tim hoặc mạch máu, gây giảm lưu lượng máu đến các khu vực trong não hoặc xuất huyết não.
Đột quỵ được phân loại dựa trên thời gian của các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào vị trí hay mức độ tổn thương của não. Cơn đột quỵ do thiếu máu não cục bộ có các dấu hiệu và triệu chứng biến mất trong 24 giờ được gọi là cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA). Với những trường hợp nghiêm trọng hơn, nếu không được điều trị kịp thời, các tế bào sẽ chết dần và khiến hoạt động của não bị ảnh hưởng. Người bệnh có thể gặp các biến chứng méo mặt, liệt chi, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
 |
| Đột quỵ thường xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước, người bệnh có thể gặp tình trạng ngứa râm ran, tê liệt một bên cơ thể kèm theo méo mặt, khó nói... Ảnh: Insider. |
Đột quỵ thường xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước, song, một số người có thể cảm thấy tê tạm thời, yếu hoặc ngứa ran một bên cánh tay, chân hay gặp vấn đề về giọng nói, thị lực, thăng bằng trước khi thực sự bị đột quỵ. Điều này xảy ra do lượng máu cung cấp cho não bị giảm tạm thời, gây thiếu máu cục bộ thoáng qua.
TIA không gây ảnh hưởng nghiêm trọng ngay khi nó xảy ra nhưng lâu dài, nó là dấu hiệu cảnh báo các cơn đột quỵ trong tương lai.
Ngoài cảm giác tê, ngứa râm ran, bạn có thể nhận biết người bị đột quỵ qua nguyên tắc F.A.S.T như kiểm tra một bên mặt có bị tê, sụp mí không? Người bệnh có thể mỉm cười cân xứng cả hai bên không? Cánh tay có bị tê hoặc yếu hơn bên còn lại không? Bệnh nhân có thể giơ cả hai cánh tay lên ngang bằng, đối xứng nhau không? Người bệnh có thể phát âm hoàn chỉnh không?
Các triệu chứng khác của đột quỵ có thể gồm nhìn mờ đột ngột hoặc nhìn đôi; mất thăng bằng bất ngờ; đau đầu dữ đội không rõ nguyên nhân; chóng mặt hoặc yếu cơ…
Nếu bệnh nhân có bất kỳ triệu chứng nào như trên, người thân cần gọi cấp cứu để đưa họ tới viện càng sớm càng tốt. Bởi thời gian là vàng với những người bị đột quỵ, càng được điều trị sớm, cơ hội sống sót của họ càng lớn.
Triệu chứng của nhiều bệnh lý khác
Ngoài đột quỵ, ngứa râm ran một bên tay, chân hoặc cơ thể, mặt, đầu có thể là triệu chứng của nhiều tình trạng sức khỏe khác.
Lo lắng hoặc cơn hoảng loạn
Đây là tình trạng phổ biến nhất khi ai đó bị bồn chồn, hoảng sợ. Các triệu chứng khác đi kèm là thở không đều, tim đập loạn nhịp, đau hoặc tức ngực, buồn nôn, run rẩy…
Các cơn hoảng sợ lặp đi lặp lại có thể là dấu hiệu của rối loạn hoảng sợ. Đây là chứng rối loạn lo âu đặc trưng bởi các cơn sợ hãi ập đến không thể đoán trước kèm theo các triệu chứng thể chất như đau ngực, tim đập nhanh, chóng mặt và đau bụng. Khoảng 3% người Mỹ trưởng thành mắc chứng rối loạn hoảng sợ mỗi năm.
Thiếu vitamin B12
Thiếu hụt vitamin có thể khó phát hiện vì các triệu chứng thường xuất hiện dần dần và tăng cường theo thời gian. GS Leighanna Jagels, người sáng lập phòng khám Wildcraft Family Wellness, Mỹ: “Thiếu vitamin B12 thường gây ra tê, ngứa ran ở bàn tay, bàn chân do các mạch máu bị thu nhỏ”.
Ngoài ra, các triệu chứng khác của thiếu vitamin B12 còn có khó khăn khi đi bộ, giữ thăng bằng; sưng lưỡi; khó tập trung, suy nghĩ; mất trí nhớ; liệt cơ; mệt mỏi. Bệnh nhân nên bổ sung vitamin B12 qua thực phẩm như cá, thịt, sữa, ngũ cốc…
 |
| Nguyên nhân gây ngứa râm ran, tê liệt mặt, đầu, các chi còn có thể là lo lắng quá mức, thiếu vitamin B12 hoặc di chứng hậu Covid-19. Ảnh: iStock. |
Đau nửa đầu
Triệu chứng đau nửa đầu dễ nhận biết nhất là các cơn đau nhói dữ dội ở vùng trên đầu. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị ngứa ran, tê vùng đầu, mặt, thay đổi thị lực. Nhiều bệnh nhân báo cáo về tình trạng có “luồng khí nóng” dội thẳng xuống đầu.
Nguyên nhân dẫn đến đau nửa đầu là căng thẳng, lo lắng, thay đổi nội tiết tố, ngủ hoặc ăn quá ít, thiếu chất…
Chứng đau nửa đầu thường có thể được điều trị tại nhà. Tuy nhiên, nếu bị giảm thị lực, khó nói, yếu một bên cơ, bạn cần tới gặp bác sĩ ngay.
Tổn thương dây thần kinh
Cảm giác ngứa ran hoặc tê ở mặt, đầu có thể cho thấy dây thần kinh bị kích thích, gửi tín hiệu thay đổi đến não. Áp lực liên tục đặt lên dây thần kinh có thể ngăn hệ thống thần kinh di chuyển các xung điện truyền cảm giác, dẫn tới mất cảm giác hoặc tê.
Sự thay đổi chức năng của các dây thần kinh ảnh hưởng đến da trên đầu và mặt là nguyên nhân gây ra cảm giác ngứa ran này. Nhiều yếu tố có thể gây thay đổi chức năng dây thần kinh như đau nửa đầu, tình trạng răng miệng, căng thẳng tinh thần, cảm xúc, tai nạn…
Liệt, yếu cơ mặt
Tình trạng này còn được gọi là Bell’s palsy, bắt đầu với cảm giác tê đột ngột và chuyển nặng trong 48 giờ, kết hợp với liệt cơ mặt. Tình trạng này là nguyên nhân phổ biến nhất gây liệt mặt và thường chỉ xảy ra ở một bên.
Các triệu chứng khác của bệnh Bell’s palsy gồm yếu hoặc cứng một bên mặt, mất cảm giác, chảy nước dãi hoặc suy giảm vị giác, khó nhắm mắt, mẫn cảm với âm thanh.
Nguyên nhân gây tình trạng này vẫn chưa thể làm rõ, nhiều người cho rằng nó liên quan chứng viêm dây thần kinh điều khiển cơ mặt. Đây là phản ứng tự miễn dịch xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công chính cơ thể. Ước tính khoảng 85% người mắc chứng này sẽ tự khỏi sau 3 tuần có triệu chứng. 15% còn lại phải can thiệp y tế càng sớm càng tốt, nhất là sau 72 giờ có triệu chứng.
Hội chứng Ramsay Hunt
Nếu bạn chỉ cảm thấy ngứa ran hoặc tê ở một bên mặt, đầu, kèm theo liệt, chóng mặt, mất thính giác, nguyên nhân có thể là hội chứng Ramsay Hunt. Tình trạng này xảy ra sau khi chúng ta mắc zona thần kinh, ảnh hưởng hàng loạt hệ thống cơ quan gần tai, có thể dẫn tới yếu cơ mặt kéo dài.
Ngoài ra, các triệu chứng của hội chứng Ramsay Hunt gồm phát ban, sưng tấy với các mụn nước chứa đầy chất lỏng xung quanh một bên tai; yếu, tê cùng bên tai bị ảnh hưởng; giảm thính lực, mất thăng bằng. Nếu được điều trị trong vòng 72 giờ kể từ khi có triệu chứng, chúng ta có thể ngăn được các biến chứng sức khỏe lâu dài như suy cơ mặt vĩnh viễn, điếc.
Di chứng Covid-19
Ngoài ra, ngứa râm ran và tê mặt, đầu, tứ chi có thể là triệu chứng của tình trạng cao huyết áp, mắc Covid-19… Nhiều báo cáo đã chỉ ra sau khi hồi phục, một số F0 gặp phải vấn đề thần kinh kéo dài như tê, ngứa ran hoặc suy giảm trí nhớ, mất khứu giác.
Điển hình là nghiên cứu năm 2020 trên 229 F0 cho thấy 47 bệnh nhân (33,57%) báo cáo cảm giác ngứa ran, đau hoặc khô mũi. Một nghiên cứu khác vào cùng năm cũng cho thấy người mắc Covid-19 có thể gặp vấn đề tương tự tê, ngứa râm ran sau khi điều trị. Tình trạng này thường gặp ở người phải nằm sấp trong phòng ICU vì khó thở…
