Nghệ sĩ 9X tái hiện văn hóa Việt bằng nét vẽ doodle đương đại

Tác phẩm Stardust the Tropical Night tại triển lãm.

Triển lãm cá nhân Sao Bốn Cánh của nghệ sĩ trẻ Hoàng Anh Trung, diễn ra đầu tháng 6 tại Hà Nội, đưa người xem vào thế giới thị giác giàu cảm xúc và bản năng của một nghệ sĩ đang định hình phong cách riêng.

Doodle qua ngôn ngữ bản năng của thế giới tưởng tượng

Từng theo học kiến trúc nhưng sớm nhận ra giới hạn của khuôn mẫu, Hoàng Anh Trung (sinh năm 1997, Hà Nội) quyết định tìm kiếm một phương thức sáng tạo tự do hơn. Anh chọn doodle – hình thức nghệ thuật ngẫu hứng, cho phép biểu đạt trực tiếp và trung thực cảm xúc cá nhân qua từng nét vẽ. Với chàng trai, doodle không chỉ là công cụ thể hiện bản sắc, mà còn là cách để “giải phóng đứa trẻ bên trong”, mở ra một không gian sáng tạo không giới hạn.

Trong Sao Bốn Cánh, thế giới ấy hiện lên đầy màu sắc và đường nét bản năng, nơi mọi thứ mang dấu vết bàn tay nghệ sĩ, nơi trực giác dẫn lối và vẻ đẹp được tìm thấy trong những điều giản dị. Triển lãm là sự kết tinh từ những cảm hứng rất đời thường: nhân vật hoạt hình, mẩu truyện tranh cũ, món ăn vặt tuổi thơ hay chi tiết kiến trúc quen thuộc. Những mảnh ký ức ấy không được sắp đặt theo trình tự mà xuất hiện như dòng suy nghĩ thoáng qua, mang tính tự do và bản năng rõ nét.

Theo nhà nghiên cứu nghệ thuật Lan Chi Nguyễn, triển lãm Sao Bốn Cánh không phải là một tuyên ngôn nghệ thuật hay sự trình diễn của một vũ trụ đã hoàn chỉnh. Đó là “một thể sống đang vận động”, nơi tác phẩm và nghệ sĩ cùng nhau trưởng thành qua từng nét vẽ, từng khoảnh khắc sáng tạo. Triển lãm lần này là một điểm dừng, một khoảnh khắc tạm thời để người xem có thể bước vào thế giới riêng của Trung, cùng chiêm nghiệm và đồng cảm.

Đặc biệt, triển lãm cho thấy cách nghệ thuật có thể trở thành công cụ soi chiếu và cảm nhận cuộc sống hàng ngày mà không cần những ý niệm triết lý phức tạp, chỉ cần sự tinh tế và chân thành khi quan sát và tái hiện những điều thân thuộc. Trong thế giới của Sao Bốn Cánh, mọi chi tiết đều mang hơi thở tuổi thơ, gợi nhắc cảm giác ngỡ ngàng khi ta còn nhìn thế giới bằng đôi mắt chưa vướng hoài nghi.

Văn hóa đại chúng, ký ức thị giác và ngẫu hứng tuổi thơ

Tại triển lãm, tác phẩm lớn nhất, được treo chính giữa gian phòng trưng bày, có tựa đề Stardust the Tropical Night (tạm dịch: Sao bụi trong đêm nhiệt đới), thu hút rất nhiều sự chú ý. Đây cũng là ví dụ tiêu biểu cho cách Trung kết hợp ký ức, quan sát đời thường và văn hóa dân tộc để tạo nên một thế giới hình ảnh độc đáo.

Những tác phẩm được trưng bày trong không gian triển lãm.

“Đây là bức to nhất và cũng là tác phẩm mình gom hết mọi thứ mình biết vào. Từ sông Hương, họa tiết thời Đông Sơn, đến các nhân vật trong tranh Hàng Trống, tất cả được kết nối lại thành một câu chuyện giả tưởng. Có cả những yếu tố hiện đại như bắn bi-a, quán nước hè phố, mình thích gì, thấy gì vui đều mang vào”, Hoàng Anh Trung hào hứng chia sẻ với Tri thức - Znews.

Không chỉ là tập hợp hình ảnh, tác phẩm còn là minh chứng cho sự thay đổi trong tư duy sáng tác của Trung, từ cảm hứng cá nhân thuần túy sang việc tích hợp yếu tố văn hóa truyền thống. Anh cho biết sự chuyển hướng này đến khi cộng tác với các chuyên gia tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

“Họ bảo mình là tranh mình có cái tôi cá nhân rồi, giờ nên thêm bản sắc để có thể kết nối quốc tế. Mà bản sắc thì nằm ở văn hóa dân tộc – những thứ các cụ để lại, đã được nhà nước và xã hội đầu tư gìn giữ. Thế là mình bắt đầu đưa những yếu tố văn hóa Việt vào tranh”, anh nói.

Điểm thú vị là cách Trung pha trộn các lớp văn hóa và thời gian bằng một lối kể chuyện "doodle" không theo trình tự, không cần lý giải, nhưng vẫn gợi ra cảm xúc rõ rệt. Những hình ảnh truyền thống được biến tấu với màu sắc hiện đại, tạo ra một "biến thể", như Trung gọi là ký ức và văn hóa.

Ngôn ngữ thị giác của Trung không khởi nguồn từ các hệ thống ý niệm phức tạp, mà từ sự tỉ mỉ chắt lọc và sáng tạo với những chất liệu quen thuộc. Chính điều đó mang lại cho tranh của anh một lớp “ánh sáng kỳ diệu” – thứ ánh sáng chỉ có thể nhìn thấy khi ta còn giữ được cái nhìn trong trẻo.

Bên cạnh đó, ảnh hưởng từ các bộ phim hoạt hình như Adventure Time, Gravity Falls hay The Owl House giúp ngôn ngữ thị giác và phương thức biểu đạt nghệ thuật của Anh Trung giàu chất phiêu lưu và “pop”, nhưng không mất đi sự gần gũi.

Doodle trở thành phương tiện để Anh Trung “giải phóng đứa trẻ bên trong mình”.

"Từ những con ngựa vàng mã, gánh hàng rong đến các họa tiết tường cổ, cái gì trong đời sống có là mình đưa vào tranh luôn”, nghệ sĩ 28 tuổi chia sẻ.

Việc sử dụng chất liệu phong phú và đầy màu sắc này đòi hỏi một quá trình quan sát tỉ mỉ và sống sâu với từng trải nghiệm. Theo Anh Trung, chính nhờ doodle cùng tinh thần ngẫu hứng tự do mà anh có thể kết nối được tất cả mảnh ghép ấy một cách chân thật nhất.

Triển lãm lần này chỉ là bước khởi đầu trong hành trình sáng tạo dài hơi mà Anh Trung đang theo đuổi. Nam nghệ sĩ tiết lộ dự định trong năm nay sẽ cho ra đời bốn tác phẩm lớn tượng trưng cho bốn mùa: Xuân – Hạ – Thu – Đông, đồng thời tiếp tục theo đuổi tinh thần kết hợp giữa cá nhân, văn hóa bản địa và kết nối toàn cầu.

Sao Bốn Cánh là lời mời bước vào một thế giới sáng tạo đang hình thành, nơi đây nghệ thuật vừa là hành trình cá nhân, vừa là cách để nhìn lại và làm mới di sản văn hóa qua con mắt của thế hệ hôm nay. Dù còn mang tính thử nghiệm, triển lãm cá nhân cho thấy một thế giới sống động và liên tục vận động.

"Đây không phải một tuyên ngôn, mà là một cuộc hội thoại. Một khoảnh khắc được giữ lại, trước khi chương kế tiếp bắt đầu", Hoàng Anh Trung nói.

Triển lãm mở cửa tự do từ ngày 3/6 đến ngày 13/7 tại Mơ Art Space (Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).