Ngôi trường 76 tuổi có duy nhất 2 học sinh

Eita Sato và Aoi Hoshi được các giáo viên chúc mừng tốt nghiệp.

Tiếng bước chân của Eita Sato và Aoi Hoshi (đều 15 tuổi) vang dội khắp những hành lang từng rất đông đúc học sinh của trường trung học cơ sở Yumoto. Họ đang bước đến lễ tốt nghiệp của mình.

Không chỉ là khóa duy nhất tốt nghiệp, Sato và Hoshi là những học sinh cuối cùng của ngôi trường nằm ở vùng núi phía bắc Nhật Bản này. Ngôi trường 76 tuổi sẽ đóng cửa vĩnh viễn sau khi năm học kết thúc vào ngày 31/3.

“Chúng tôi đã nghe tin đồn về việc nhà trường đóng cửa từ hồi còn học năm 2 (lớp 8 - PV), nhưng tôi không nghĩ rằng điều này sẽ thực sự xảy ra. Tôi rất sốc”, Sato (15 tuổi) chia sẻ với Reuters.

Sato (thứ 2, từ trái qua) và Hoshi (ở giữa) chụp ảnh kỷ niệm trong lễ tốt nghiệp cùng gia đình.

Trong bối cảnh tỷ lệ sinh của Nhật Bản giảm nhanh hơn dự kiến, việc đóng cửa các trường học cũng nhanh chóng bắt kịp tốc độ, đặc biệt ở những vùng nông thôn như làng Ten-ei - khu trượt tuyết trên núi và du lịch suối nước nóng ở thị trấn Yumoto (tỉnh Fukushima).

Thực trạng này giáng một đòn mạnh hơn nữa vào các khu vực vốn đang phải vật lộn với tình trạng giảm dân số.

Đóng cửa gần 9.000 trường học

Tỷ lệ sinh suy giảm là vấn đề chung ở khu vực châu Á. Chi phí nuôi dạy trẻ em đắt đỏ được cho là nguyên nhân làm giảm tỷ lệ sinh ở các nước Trung Quốc và Hàn Quốc. Tình hình ở Nhật Bản còn nghiêm trọng hơn.

Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã cam kết thực hiện “các biện pháp chưa từng có” nhằm tăng tỷ lệ sinh, bao gồm tăng gấp đôi ngân sách cho các chính sách liên quan đến trẻ em, và nói rằng việc duy trì môi trường giáo dục là rất quan trọng.

Nhưng những chính sách này chưa cho thấy tác dụng.

Sato và Hoshi trong phòng học vốn được thiết kế cho 20 học sinh.

Nhật Bản ghi nhận tỷ lệ sinh giảm xuống dưới 800.000 vào năm 2022. Đây là mức thấp kỷ lục mới và xuất hiện sớm hơn 8 năm so với dự kiến của chính phủ.

Những trường công lập nhỏ, thường là trung tâm của các thị trấn và làng mạc ở vùng nông thôn, cũng giảm dần theo tỷ lệ sinh.

Theo dữ liệu của chính phủ, khoảng 450 ngôi trường đóng cửa mỗi năm. Từ năm 2002 đến năm 2020, gần 9.000 ngôi trường đóng cửa vĩnh viễn, khiến các vùng sâu vùng xa càng khó thu hút những cư dân mới và trẻ hơn.

“Nếu không còn trường trung học cơ sở, tôi lo lắng rằng mọi người sẽ không còn coi khu vực là nơi để tái định cư hay lập gia đình”, bà Masumi, mẹ của Sato, cũng là một học sinh tốt nghiệp từ trường Yumoto, cho biết.

Ten-ei, một ngôi làng chỉ dưới 5.000 cư dân với khoảng 10% dưới 18 tuổi, nằm ở thị trấn nông thôn Yumoto yên tĩnh nổi tiếng với gạo và rượu sake.

Nơi đây có các nhà trọ suối nước nóng trên núi, điểm xuyết là các cửa hàng cho thuê đồ trượt tuyết và khu cắm trại. Ngoài ra, nằm rải rác là những biển báo “Hãy cẩn thận với gấu”.

Nhà trường vẫn duy trì các môn học và nhiều hoạt động ngoại khóa dù chỉ có 2 học sinh.

Thời kỳ đỉnh cao của ngôi làng này là vào những năm 1950, với hơn 10.000 cư dân, được hỗ trợ bởi nông nghiệp và sản xuất. Nhưng sự bất tiện và hẻo lánh ngày càng tăng của khu vực đã khiến nhiều cư dân phải rời đi.

Sau thảm họa hồi tháng 3/2011 tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima Dai-ichi - cách ngôi làng chưa đầy 100 km, Ten-ei bị nhiễm phóng xạ và dân số theo đó giảm không phanh. Hiện khu vực đã được làm sạch.

Tăng nguy cơ

Vào những năm 1960, trường trung học Yumoto, một tòa nhà 2 tầng nằm ở trung tâm thị trấn, có khoảng 50 học sinh tốt nghiệp mỗi năm. Hình ảnh của mỗi khóa tốt nghiệp được treo gần lối vào, với số lượng học sinh giảm rõ rệt và đột ngột từ khoảng năm 2000.

Năm ngoái, trường không treo thêm bức ảnh nào.

Sato và Hoshi chơi với nhau từ năm 3 tuổi, sau đó học cùng lớp tiểu học gồm 5 học sinh. Nhưng họ là 2 người duy tiếp tiếp tục học tại trường trung học Yumoto.

Không có bức ảnh chụp học sinh tốt nghiệp nào được treo thêm ở trường Yumoto vào năm ngoái.

Bàn học của họ được đặt cạnh nhau ở giữa lớp học - một không gian vốn được thiết kế dành cho 20 người. Dù ít người, cả hai cũng cố gắng mô phỏng trải nghiệm học tập thông thường ở Nhật Bản, chẳng hạn tham gia CLB bóng bàn sau giờ học.

Vào ngày Sato và Hoshi tốt nghiệp, các giáo viên trực tiếp gắn hoa cài áo cho từng người - vốn là công việc của những học sinh khóa dưới.

“Mọi người rất buồn và thất vọng vì sẽ không còn nguồn văn hóa nào nữa. Nơi đây sẽ trở nên yên tĩnh hơn vì không có tiếng trẻ em nô đùa”, hiệu trưởng Mikio Watanabe cho biết về quyết định đóng cửa nhà trường sau khi tham khảo ý kiến của cư dân làng.

Các chuyên gia cảnh báo rằng việc đóng cửa trường học ở nông thôn sẽ làm gia tăng sự bất bình đẳng ở Nhật Bản và khiến các vùng sâu vùng xa chịu nhiều áp lực hơn.

“Đóng cửa trường học đồng nghĩa làm lung lay sự bền vững của thị trấn”, Touko Shirakawa, giảng viên xã hội học tại Đại học nữ sinh Sagami, cho biết.

Ten-ei sẽ thảo luận về việc tái sử dụng trường học. Ở các vùng khác tại Nhật Bản, những trường học đóng cửa đã trở thành nhà máy rượu hoặc bảo tàng nghệ thuật.

Hoshi, người mơ ước trở thành giáo viên mẫu giáo ở quê nhà, sẽ học ở một trường khác với Sato kể từ tháng 4.

“Tôi không biết khi tôi trở thành giáo viên, liệu trong làng có đứa trẻ nào không. Nhưng nếu có, tôi muốn quay lại đây”, Hoshi chia sẻ.

Nỗ lực chưa từng có ở Nhật Bản Những chính sách mới được đưa ra là nỗ lực mạnh mẽ của chính phủ Nhật Bản trong việc khuyến khích sinh đẻ, giảm gánh nặng cho các bậc cha mẹ trong nuôi dạy con. 08:34 1/4/2023