Người dân Bình Liêu trổ tài nữ công gia chánh tại hội hoa sở

Lễ hội hoa sở được tổ chức trong hai ngày 7, 8/12 tại thôn Đồng Long, xã Đồng Tâm, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh. Đây là năm thứ 5 lễ hội này được tổ chức tại xã nghèo đặc biệt khó khăn của huyện biên giới Bình Liêu.

Dù đang giữa đông nhưng bầu trời Bình Liêu ngày lễ hội thoáng đãng, thi thoảng có những đợt nắng làm bừng sáng cả không gian.

Theo lãnh đạo huyện Bình Liêu, huyện mong muốn không chỉ Hội hoa sở mà mỗi sản phẩm du lịch của địa phương sẽ tiếp tục được du khách ủng hộ, qua đó nâng vị thế ngành du lịch dịch vụ của huyện trong tương lai.

Huyện Bình Liêu nằm ở phía Đông tỉnh Quảng Ninh. Nơi đây còn khá hoang sơ, với khoảng 96% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số như Tày, Sán Chay, Sán Chỉ, Hoa, Dao Thanh Phán, Dao Thanh Y… Con người và thiên nhiên sống chan hòa với nhau. Thời tiết ở Bình Liêu quanh năm mát mẻ, được ví như một “Sa Pa thu nhỏ” của vùng Đông Bắc.

Khi mùa đông đến cũng là lúc loài hoa sở mộc mạc, thanh khiết của huyện biên giới Bình Liêu, Quảng Ninh nở rộ. Cây sở thuộc họ chè, được người dân địa phương trồng để lấy hạt ép tinh dầu. Hoa có nhụy vàng, bông trắng với cánh kép, thường nở rộ tạo thành những thảm hoa trải dài...

Các cô gái dân tộc Sán Chỉ, Tày xúng xính váy áo mới làm duyên, cùng chụp ảnh lưu lại kỷ niệm trong rừng hoa sở.

Hoa sở đã đi vào thơ ca và âm nhạc như câu ca: “Em ơi có nơi nào đẹp hơn chiều biên giới khi mùa hoa đào nở/ Khi mùa sở ra cây, lúa lượn bậc thang mây mùi tỏa ngát hương bay...” (Chiều biên giới - Trần Chung), hay “Hoa sở đôi chiều trắng lối quê/ Dăng dăng sương sớm bước em về...” (Bóng núi - Ngô Quân Miện)...

Ngày 7/12, Hội hoa sở đã diễn ra nhiều hoạt động thú vị khác như thi trưng bày "Cụm dong riềng"; thi ẩm thực; thi trưng bày, giới thiệu sản phẩm vật thể, quảng bá sản phẩm văn hoá, du lịch...; vòng loại các trò chơi dân gian như thi đẩy gậy, thi tách vỏ hạt sở, ném còn, sáy mả...

Mỗi xã đều mang đến cụm dong riềng to và đẹp nhất để trưng bày tại hội thi.

Chiều 8/12, hội cũng tổ chức nhiều hoạt động sôi nổi, tiêu biểu như vòng chung kết trò chơi đẩy gậy dành cho nam và nữ ở các hạng cân dưới 50 kg, 51-60 kg, 61-70 kg và trên 71 kg. Tham gia phần thi này là đại diện đến từ 16 thôn, bản thuộc xã Đồng Tâm.

Luật chơi: Hai người nắm hai đầu cây gậy và dùng lực đẩy người kia ra khỏi vòng tròn. Ai bị ra khỏi vạch vôi sẽ thua cuộc. Mỗi hiệp có 3 lượt chơi, ai thắng 2 lượt sẽ chiến thắng chung cuộc.

Chị Tà Múi (người Dao đỏ, thôn Kéo Chàn) lần đầu tiên tham gia Hội hoa sở. Năm nay chị thi đẩy gậy và lọt vào chung kết.

Vì tập luyện rất lâu cho cuộc thi này nên chị đang rất nóng lòng chờ kết quả được công bố vào chiều nay.

Song song với phần thi đẩy gậy là trưng bày cụm dong riềng từ các xã trong huyện. Mỗi đơn vị chọn một cụm dong riềng còn nguyên rễ, cắt phần thân lá ở trên, vệ sinh sạch sẽ và trang trí đẹp, trọng lượng cao, có tên gọi và ý nghĩa riêng. Đây là phần thi không thể thiếu trong Hội hoa sở qua các năm.

Củ dong là nông sản được người Tày trồng từ lâu đời ở Bình Liêu. Miến dong cũng trở thành món ăn không thể thiếu của người dân địa phương. Miến dong Bình Liêu có màu xanh lục, hơi ngả xám, sợi dài, dai, giòn. Có được màu sắc và hương vị đặc trưng ấy là do người dân chỉ sử dụng duy nhất một loại nguyên liệu là tinh bột củ dong riềng để làm miến.

Ông Tô Đình Hiệu - Phó giám đốc Trung tâm Truyền thông và Văn hoá huyện Bình Liêu, thành viên ban giám khảo cho biết: “Bên cạnh trọng lượng, chúng tôi chú trọng vào hình dáng của các cụm rong diềng. Mỗi đội phải thuyết trình được ý nghĩa của cụm rong diềng này để quảng bá nông sản địa phương, đây là phần tôi quan tâm nhất”.

Nổi bật trong cuộc thi là sản phẩm mang tên “Cụm dong riềng Bách Sơn” của đội thi thị trấn Bình Liêu. Cụm dong riềng này có hình dáng giống ngọn núi sừng sững, hiên ngang giữa đất trời. Thân cây thẳng đứng như cây bách - biểu tượng của lẽ phải, không cúi đầu hay khuất phục. Những củ dong riêng tuy phát triển theo nhiều hướng khác nhau nhưng vẫn chung một cụm thể hiện tinh thần đoàn kết keo sơn của đồng bào dân tộc sing sống trên địa bàn huyện Bình Liêu.

Trong khi đó, cụm dong riềng xã Đồng Tâm có trọng lượng 130 kg sau 11 tháng chăm sóc. Nông sản này được đặt tên “Củ dong vàng” với thông điệp dù đi đâu cũng nhớ về nguồn cội.

Nhiều du khách cũng tranh thủ ghé gian hàng OCOP (chương trình mỗi xã một sản phẩm) trong khuôn viên lễ hội để mua đặc sản về làm quà. Người bán vui vẻ, thật thà tư vấn sản phẩm. Người mua xem hàng, thử hàng, hăm hở xách về dầu sở, miến dong, trà hoa vàng cho đến lá tắm, túi thơm hoa hồi... Tất cả đều là sản phẩm đặc trưng của Bình Liêu.

Càng về chiều, các cuộc thi đẩy gậy, thi nấu ăn, thi tách vỏ hạt sở... càng diễn ra sôi nổi. Du khách, người dân chen chân xem lễ hội. Thấp thoáng trong đám đông những bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Dao, Tày, Sán Chỉ nổi bật.

Khu vực thi đẩy gậy vẫn thu hút rất đông khách tham quan và người dân địa phương. Trần Hoàng (dân tộc Sán Chỉ) cho biết đây là phần thi bạn thấy thú vị và sôi động nhất.

Không chỉ rèn luyện thể chất, sự khôn khéo và sức bền, người chơi còn được giáo dục về tính tập thể, tinh thần kỷ luật, ý chí, khát vọng vươn lên giành chiến thắng.

Ngoài các hoạt động thể hiện sức mạnh thể chất, Hội hoa sở năm nay còn mang đến cuộc thi nấu ăn đậm tinh thần nữ công gia chánh mang tên "Mâm cơm mới". Đây là cơ hội để các bà các cô tại địa phương thể hiện sự khéo léo của mình trong cách chế biến và trình bày món ăn.

Theo đó, mỗi đội thi sẽ phải chuẩn bị một mâm cỗ gồm các món ăn truyền thống, mang đậm bản sắc văn hoá địa phương như khâu nhục, gà luộc, dưa chua, cá suối, phở, xôi lá gừng.

Chị Bùi Thị Cam (dân tộc Tày) đại diện thôn Phiêng Tắm cho biết, cả đội đã dậy chuẩn bị từ sáng sớm để hoàn thiện mâm cỗ này. Năm ngoái đội của chị đã giành giải nhì nên chị rất lạc quan vào kết quả năm nay.

Nổi bật trong mâm cỗ là món bánh coóc mò của người dân tộc Tày, được làm từ gạo nếp, lá đỏ và đậu xanh. Bánh có hình dáng như bánh nậm, cách chế biến và hương vị gần giống bánh chưng nhưng thơm hơn do có nguyên liệu đặc biệt là lá đỏ chỉ có ở Bình Liêu.

Anh Trung đại diện đội thi thôn Đồng Long - đội giành giải nhất hai năm liền, cho biết bí quyết chiến thắng là sự đoàn kết và nhiệt tình của tất cả thành viên. Với sự cố gắng hết mình, năm nay đội quyết tâm giành ngôi vị cao nhất.

Sắp hết thời gian thi, các cô các chị đều gấp rút bày biện những món ngon cuối cùng lên mâm cỗ, nhẩm lại lời thuyết trình về ý nghĩa các món ăn để giới thiệu tới ban giám khảo.

16 thôn bản mang đến 16 mâm cỗ với vô vàn đặc sản địa phương. Theo thể lệ cuộc thi "Mâm cơm mới" năm nay, các đội sẽ chuẩn bị thực phẩm nấu chín ở nhà. Ba món chính bắt buộc phải có là gà luộc, xôi lá gừng và khâu nhục. Các món phụ kèm theo cũng được tính điểm và các đội phải cử ra một thành viên giới thiệu về mâm cỗ của mình.

Người Tày quan niệm chỉ dùng thóc mới để làm đồ lễ cúng tổ tiên. Người được mời dự lễ mừng cơm thường ít khi từ chối vì đây là một ngày vui để gia chủ cảm tạ trời đất, ông bà, tổ tiên, cũng là dịp để anh em làng xóm gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm sản xuất cho vụ sau cây lúa tốt tươi.

Bà Ngô Thị Thanh Nhàn - Hiệu trưởng trường THCS & Bán trú Đồng Tâm, thành viên ban giám khảo, cho biết: “Chúng tôi sẽ dựa trên các tiêu chí như độ chín, giá trị thẩm mỹ, giá trị kinh tế của các món ăn để chấm điểm. Đây là phần thi rất ý nghĩa, liên hệ trực tiếp tới nét văn hoá đặc trưng cần được gìn giữ và lưu truyền của người Tày”.

Sau khi chấm điểm và công bố giải, các mâm cỗ sẽ được mang ra mời người dân và quan khách. Cùng nhấp chén rượu ấm giữa không gian rừng núi hùng vĩ, bên sắc hương của những bông sở đang độ nở rộ, khách tham quan sẽ cảm nhận được nét độc đáo của lễ hội vùng cao biên giới tỉnh Quảng Ninh.

Hội Hoa sở còn mang đến nhiều hoạt động trải nghiệm cho du khách như ném còn. Bà Tà Vui (thôn Ngàn Vàng Giữa) chia sẻ: “Quả còn tung lên tượng trưng cho những buồn đau và mọi việc xấu sẽ được rũ sạch, thay vào đó là sự ấm no, hạnh phúc. Nếu ném trúng vòng tròn cuộc sống sẽ sinh sôi, mùa màng sẽ bội thu”.

Đường đến chiêm ngưỡng hoa sở và tham gia Hội hoa sở cũng không quá khó khăn. Du khách chỉ cần chạy dọc quốc lộ 18C là đến đất Bình Liêu.

Sau khi dự hội hoa sở, du khách có thể thăm thú nhiều điểm du lịch nổi tiếng của Bình Liêu như thác Khe Vằn, thác Khe Tiền, núi Cao Xiêm, núi Cao Ly, xương sống “khủng long”, các cột mốc biên giới, chợ phiên Bình Liêu, bản Sông Mooc...

Với đồng bào các dân tộc huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh, hoa sở đã đi vào tâm thức bao đời nay. Những lễ hội hoa sở được tổ chức thường niên vài năm gần đây đã cho thấy tình yêu, niềm tự hào của người dân Bình Liêu với loài hoa mộc mạc, tinh khôi này.

Hội hoa sở cũng là hoạt động đẩy mạnh phát triển du lịch, kết nối các doanh nghiệp du lịch, lữ hành trong và ngoài tỉnh Quảng, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển du lịch, dịch vụ trên địa bàn huyện nói riêng và tỉnh Quảng Ninh nói chung.