BSCKI Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC - cho biết vaccine zona thần kinh (giời leo) được hãng dược phẩm GSK (Bỉ) đưa vào sử dụng trên thế giới từ năm 2017.
Đến nay, vaccine được phê duyệt và sử dụng ở hơn 50 nước, trong đó nhiều nơi đặt hàng số lượng lớn để đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia cho toàn dân như Vương Quốc Anh, Australia, Hy Lạp, Canada, Đức, Italy, New Zealand…
Vaccine được sản xuất theo công nghệ bất hoạt, tái tổ hợp và chứa dược chất đặc biệt giúp tăng hiệu quả trên người cao tuổi, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch do bệnh lý.
Vaccine có hiệu quả phòng ngừa zona thần kinh đến 97% ở người từ 50 tuổi và 87% ở người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Đồng thời, vaccine giúp giảm hơn 90% biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác.
Vaccine được chỉ định cho người lớn từ 50 tuổi trở lên (tiêm 2 mũi cách nhau 2 tháng) và người từ 18 tuổi (tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng) có nguy cơ cao mắc zona thần kinh.
 |
| Người lớn tuổi đến tiêm vaccine zona thần kinh tại VNVC. Ảnh: Hoàng Anh. |
Chia sẻ về các yếu tố gây bệnh zona thần kinh, PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm - Trưởng khoa Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM - cho biết theo nghiên cứu, người bệnh mạn tính có nguy cơ mắc, tái phát và gặp biến chứng đau thần kinh sau zona cao hơn 20-40% so với dân số.
Ví dụ bệnh nhân đái tháo đường type 2 có nguy cơ mắc zona gần gấp đôi người không bị bệnh, hay bệnh tim mạch tăng nguy cơ mắc zona đến 34%. Đau thần kinh sau zona có nguy cơ tăng mạnh theo tuổi, nhất là 50-79 tuổi. Người thường xuyên căng thẳng tâm lý có nguy cơ mắc bệnh cao hơn 47% so với người bình thường.
Biểu hiện của zona thần kinh là ban đỏ, mụn nước, bọng nước tập trung thành đám dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên, thường mọc bên nửa cơ thể. Bệnh thường khỏi sau khoảng 2-4 tuần. Tuy nhiên, bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt khoảng 5-30% người bệnh gặp biến chứng đau dây thần kinh sau zona kéo dài nhiều tháng, nhiều năm thậm chí dai dẳng suốt cuộc đời.
Trước khi có vaccine, bệnh chưa có phương pháp phòng ngừa và điều trị tối ưu, có thể tái phát nhiều lần. Người bị đau thần kinh sau zona kéo dài sau đợt đầu tiên và người bị suy giảm miễn dịch, mắc bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu… có nguy cơ tái phát cao hơn.
Tại Việt Nam, các bệnh viện ghi nhận zona thần kinh có xu hướng gia tăng sau đại dịch Covid-19 với hàng nghìn trường hợp biến chứng, nhập viện mỗi năm. Bệnh tuy không bùng phát thành dịch lớn, lại gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng như tổn thương da, đau đớn mức độ cao, đau thần kinh dai dẳng, liệt mặt, mù lòa, viêm phổi, viêm gan, viêm não, viêm màng não, đột quỵ… Với tình hình già hóa dân số, phần lớn người trưởng thành tiếp xúc virus thủy đậu, người có nguy cơ mắc zona thần kinh ở Việt Nam rất cao.
Bà Vũ Thị Thu Hà - Giám đốc Cung ứng của Hệ thống tiêm chủng VNVC - cho biết nhiều quốc gia rất chú trọng vấn đề bệnh truyền nhiễm và chất lượng sống của người dân, do đó vaccine phòng zona luôn được quan tâm.
Với lợi thế là đối tác chiến lược toàn diện của hãng dược phẩm GSK nhiều năm liền, VNVC đặt hàng số lượng lớn vaccine từ sớm và nỗ lực cùng nhà sản xuất đưa về Việt Nam để triển khai tiêm cho người dân.
 |
| Vaccine zona thần kinh tiêm cho người từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh. Ảnh: Hoàng Anh. |
Các chuyên gia y tế khuyến cáo tiêm phòng zona thần kinh cho bệnh nhân có bệnh nền mạn tính. Vaccine cũng được đưa vào khuyến cáo tiêm chủng quốc gia và các hiệp hội chuyên ngành như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen, đái tháo đường, cơ xương khớp.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh - Phó chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP.HCM - đánh giá: “Vaccine zona thần kinh là giải pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả cho người từ 50 tuổi hoặc 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc bệnh”.
Theo bác sĩ Khanh, tiêm phòng bệnh zona được khuyến cáo rộng rãi, trong đó vaccine của GSK được khuyến cáo cho độ tuổi 50 trở lên ở hầu hết quốc gia, cũng như ưu tiên và có chỉ định cho người suy giảm miễn dịch. Bộ Y tế đưa dự phòng bệnh zona thần kinh bằng vaccine vào “Hướng dẫn quốc gia về chẩn đoán và điều trị các bệnh da liễu 2023”.
 |
| Từ khi thành lập, VNVC đầu tư lớn xây dựng hệ thống kho lạnh, dây chuyền lạnh đạt chuẩn GSP tiêu chuẩn quốc tế, có thể bảo quản đồng thời hơn 400 triệu liều vaccine. Ảnh: Hoàng Anh. |
Từ đầu năm 2024 đến nay, VNVC cùng các hãng vaccine đưa về Việt Nam 4 loại vaccine phòng bệnh quan trọng gồm não mô cầu B thế hệ mới, phế cầu 23, sốt xuất huyết và zona thần kinh.
