Những lần TP.HCM đi đầu cả nước trong các chính sách giáo dục

Những năm qua, TP.HCM nhiều lần đi đầu trong việc ban hành, thực hiện các chính sách giáo dục dành cho học sinh phổ thông. Việc triển khai các chính sách này cũng ghi nhận những kết quả tích cực rõ rệt.

Miễn học phí cho học sinh THCS

Miễn học phí cho học sinh THCS là một trong những chính sách đi đầu đáng chú ý của TP.HCM. Năm 2023, TP đã đề ra chính sách này nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính, đồng thời góp phần khuyến khích và tạo điều kiện đảm bảo không để học sinh nào phải nghỉ học, bỏ học vì điều kiện kinh tế không có khả năng đóng học phí.

Theo đó, TP.HCM đã triển khai thực hiện Nghị quyết số 36/2023/NQ- HĐND về chính sách đặc thù hỗ trợ học phí cho trẻ mầm non, học sinh phổ thông công lập, ngoài công lập và học viên giáo dục thường xuyên trên địa bàn TP.HCM.

Để thực hiện chương trình miễn học phí cho học sinh THCS, TP.HCM đã chi 1.114 tỷ đồng, trong đó các trường công lập nhận 1.053 tỷ đồng còn trường ngoài công lập nhận 61 tỷ đồng.

Nghị quyết này áp dụng sớm 2 năm so với lộ trình miễn học phí đối với học sinh THCS. Nếu đúng theo khoản 9 Điều 15 Nghị định số 81/2021/NĐ-CP, phải đến năm 2025-2026, học sinh THCS mới được miễn học phí nhưng học sinh TP.HCM đã được hưởng quyền lợi này từ năm học 2023-2024.

Tuyển sinh bằng bản đồ GIS

TP.HCM cũng là địa phương đi đầu trong việc tuyển sinh đầu cấp bằng bản đồ GIS. Từ năm học 2023-2024, thành phố đã thí điểm áp dụng phương án này tại một số khu vực.

Bản đồ GIS là viết tắt của geographic information system (hệ thống thông tin địa lý). Hệ thống này thu thập, lưu trữ, kiểm tra và hiển thị dữ liệu liên quan các vị trí trên bề mặt Trái Đất. GIS có thể hiển thị nhiều loại dữ liệu khác nhau trên bản đồ như đường phố, tòa nhà...

Vị trí trên bản đồ GIS có thể được thể hiện theo nhiều dạng như vĩ độ, kinh độ, địa chỉ, mã ZIP. Hệ thống này có thể lưu trữ nhiều dữ liệu về con người như dân số, đường sá, đường dây điện, trường học, nhà máy...

Do đó, khi TP.HCM ứng dụng bản đồ GIS trong tuyển sinh đầu cấp, phụ huynh có thể dễ dàng chọn trường học gần nhà (có thể chọn trường liên phường, liên quận) thay vì phải cho con học ở trường tại phường tương ứng nơi cư trú. Cách tuyển sinh mới này cũng hạn chế được tình trạng phụ huynh chạy trường trái tuyến cho con.

TP.HCM nêu rằng đây là một đổi mới quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả công tác tuyển sinh, công bằng, minh bạch, đảm bảo hiệu quả việc bố trí học sinh học ở các trường gần nhà, thuận tiện cho phụ huynh đưa đón.

Công tác tuyển sinh bằng bản đồ GIS được TP.HCM triển khai từ năm học 2023-2024.

Thực hiện trường học hạnh phúc

TP.HCM là một trong những địa phương tiên phong trên cả nước triển khai bộ tiêu chí “Trường học hạnh phúc” tại toàn bộ các cơ sở giáo dục trên địa bàn, hướng tới mục tiêu xây dựng môi trường học tập an toàn, tích cực và tràn đầy năng lượng hạnh phúc. Chương trình này đã được triển khai từ năm học 2023-2024.

Bộ tiêu chí “Trường học hạnh phúc” gồm 18 tiêu chí, chia thành ba nhóm: Con người, Dạy học và hoạt động giáo dục, Môi trường. Các tiêu chí này được xây dựng dựa trên nguyên lý trải nghiệm hạnh phúc của con người, bao gồm ba yếu tố: Kết nối với bản thân, kết nối với người khác, kết nối với thế giới tự nhiên.

Theo ông Dương Trí Dũng, Phó giám đốc Sở GD&ĐT TP.HCM, sở đã ban hành kế hoạch thực hiện mô hình “Trường học hạnh phúc” giai đoạn 2024-2026 tại tất cả cấp học.

Mục tiêu của kế hoạch là giúp các trường tiếp tục phát triển theo hướng lấy con người làm trung tâm, nơi giáo viên và học sinh đều cảm thấy hạnh phúc trong quá trình dạy và học, từ đó lan tỏa năng lượng tích cực đến phụ huynh và cộng đồng.

Các trường được khuyến khích tạo dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; nơi học sinh được yêu thương, tôn trọng, lắng nghe và chia sẻ. Bên cạnh việc học tập kiến thức, các em còn được vui chơi, phát triển kỹ năng, tư duy sáng tạo và năng lực cá nhân phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi.

Kế hoạch cũng nhấn mạnh yêu cầu tăng cường phòng ngừa và đấu tranh với các hành vi thiếu chuẩn mực về đạo đức, lối sống; đồng thời đẩy mạnh giáo dục nhân cách, giá trị sống và kỹ năng hạnh phúc cho học sinh.

Nhận giữ trẻ từ 6-18 tháng tuổi

Ngành giáo dục TP.HCM đi đầu cả nước trong việc xây dựng mô hình nhận giữ trẻ từ 6-18 tháng tuổi. Chính sách này được ngành đánh giá là nhân văn và vẫn duy trì trong suốt 10 năm qua.

Theo đề án của Sở GD&ĐT, trong năm học 2014-2015, sở thí điểm nhận chăm sóc trẻ 6-18 tháng tuổi ở 8 quận/huyện cũ là Bình Chánh, Bình Tân, Củ Chi, Nhà Bè, Tân Phú, Thủ Đức, quận 7, 12. Mỗi quận, huyện thí điểm từ 1 đến 2 trường mầm non công lập.

Đến nay, sau 10 năm, TP.HCM đã chi khoảng 22.000 tỷ đồng để đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị nhằm phục vụ chính sách này.

Tính đến năm học 2024-2025, TP.HCM đã có hơn 240 cơ sở giáo dục mầm non nhận giữ trẻ 6-18 tháng tuổi, trong đó gồm 133 trường công lập, 58 trường ngoài công lập và 50 nhóm trẻ độc lập.

Năm đầu tiên triển khai, TP.HCM chỉ có 52 giáo viên tham gia nhưng đến năm học 2024-2025 đã tăng đến 546 giáo viên.

Thí điểm tăng cường tiếng Anh từ lớp 1

TP.HCM cũng là địa phương đi đầu trong cả nước về đổi mới dạy và học ngoại ngữ khi từ năm học 1998-1999, TP đã triển khai chương trình tăng cường tiếng Anh cho học sinh ngay từ lớp 1.

Mô hình này được áp dụng đầu tiên tại trường tiểu học Trần Hưng Đạo (phường Cầu Ông Lãnh) với gần 100 học sinh tham gia.

Sở GD&ĐT TP.HCM cho biết chương trình này không chỉ đáp ứng nhu cầu học tiếng Anh sớm của học sinh tiểu học mà còn giúp hình thành năng lực ngoại ngữ vững chắc, rèn luyện bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết theo chuẩn quốc tế.

Ngay từ thời điểm đó, nhiều chuyên gia giáo dục đánh giá đây là bước đi “trước thời đại” của ngành giáo dục TP. Và trên nền tảng đó, TP.HCM tiếp tục mở rộng mô hình giảng dạy với đề án dạy và học các môn Toán, Khoa học và Tiếng Anh tích hợp chương trình Anh quốc và Việt Nam, được UBND TP ban hành theo Quyết định số 5695/QĐ-UBND ngày 20/11/2014.

Chương trình Tiếng Anh tích hợp được thiết kế trên cơ sở kết hợp nội dung của chương trình phổ thông Vương quốc Anh với chương trình giáo dục Việt Nam ở 3 môn tiếng Anh, Toán và Khoa học. Học sinh được học hoàn toàn bằng tiếng Anh với giáo viên nước ngoài, qua đó phát triển tư duy logic, khả năng sáng tạo và phẩm chất tự tin trong môi trường học tập quốc tế.

Việc triển khai các chương trình tiên phong này đã góp phần giúp TP.HCM trở thành địa phương dẫn đầu cả nước trong công tác dạy và học ngoại ngữ, điển hình là trong 8 năm liên tiếp, thành phố này dẫn đầu cả nước về điểm trung bình môn Tiếng Anh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Thêm nhiều dự thảo chính sách mới

Ngoài các chính sách đi đầu đã thực hiện đối với giáo dục phổ thông, TP.HCM dự kiến có thêm những chính sách mới đối với giáo dục phổ thông và cả giáo dục đại học. Trong dự thảo báo cáo chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Thành ủy TP.HCM xác định phát triển giáo dục - đào tạo là một trong những đột phá chiến lược.

Theo đó, thành phố đặt mục tiêu đổi mới tư duy, phương pháp và chất lượng giáo dục, chăm lo toàn diện thể chất, trí tuệ và kỹ năng sống cho thế hệ trẻ. Trước năm 2030, TP.HCM phấn đấu đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học và đạt trình độ giáo dục tiên tiến của châu Á.

Thành ủy cũng yêu cầu tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng, gắn kết nhà trường - doanh nghiệp - Nhà nước, đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, thu hút đầu tư và nhân tài, phát triển trường học số, trường học thông minh, trường học hạnh phúc.

Bên cạnh đó, TP.HCM sẽ đổi mới thể chế và cơ chế đặc thù để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực công nghệ, tài chính, logistics, năng lượng tái tạo; đầu tư trung tâm nghiên cứu, cơ sở đào tạo mũi nhọn, áp dụng chương trình quốc tế, tích hợp AI, dữ liệu và khởi nghiệp.

Thành phố cũng đặt mục tiêu trở thành trung tâm đào tạo nhân lực ASEAN, đảm bảo quyền tự chủ đại học, mở rộng chính sách tài chính và tín dụng ưu đãi cho người học, thúc đẩy hợp tác công - tư trong giáo dục.

Ngoài ra, TP.HCM sẽ triển khai đào tạo nhân lực số, công nghệ cao, tài chính quốc tế và logistics, thành lập học viện liên vùng về chuyển đổi số, AI, fintech; đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế, hình thành khu học xá liên kết với đại học nước ngoài và thu hút chuyên gia, sinh viên quốc tế.

Thành phố cũng khuyến khích mở phân hiệu giáo dục ở nước ngoài, lan tỏa giáo dục tiếng Việt và văn hóa Việt Nam, đồng thời thúc đẩy xuất khẩu lao động tay nghề cao ra thị trường quốc tế.