Ngày 20/5, tiến sĩ João Paulo Gomes thuộc Viện Y tế Quốc gia Doutor Ricardo Jorge, Lisbon, Bồ Đào Nha, cùng cộng sự công bố phát hiện đầu tiên về virus gây bệnh đậu mùa khỉ đang bùng phát trong thời gian gần đây.
Dự thảo trình tự bộ gene của virus này đã được đăng tải trên nền tảng Virological. Các tác giả nhấn mạnh điều này sẽ góp phần hiểu rõ hơn về dịch tễ học, nguồn lây nhiễm và kiểu lây.
Công trình đầu tiên về làn sóng dịch bệnh mới
Virus đậu mùa khỉ thuộc giống Orthopoxvirus trong họ Poxviridae. Chi Orthopoxvirus cũng gồm virus variola (gây bệnh đậu mùa), vaccinia (được sử dụng trong vaccine đậu mùa) và virus đậu mùa bò.
Các tác giả tại Viện Y tế Quốc gia Doutor Ricardo Jorge đã giải trình tự mẫu tổn thương da của một nam bệnh nhân ở Bồ Đào Nha. Tại đây, 14 ca bệnh đậu mùa khỉ đã được xác định và 20 người khác đang trong diện nghi ngờ.
Tiến sĩ João Paulo Gomes giải trình tự bộ gene virus đậu mùa khỉ trong ca bệnh mới phát hiện nhằm xác định xem nó có đột biến hay bất thường gì so với những trường hợp được phát hiện ở Nigeria, Anh, Israel, Singapore vào năm 2018, 2019 hay không.
Theo MedPage Today, nhóm tác giả phát hiện virus được phát hiện năm 2022 thuộc nhóm Tây Phi. Về cơ bản, các chủng virus đậu mùa khỉ ở các nước hiện nay đều giống nhau. Giới chức y tế cho rằng chủng này nhẹ hơn so với nhóm ở Trung Phi, tỷ lệ tử vong khoảng 1%.
 |
| Virus đậu mùa khỉ trong các ca bệnh mới được phát hiện khá tương đồng với chủng gây dịch vào năm 2018, 2019. Ảnh: Reuters. |
Chủng virus được phát hiện gần đây có liên quan chặt chẽ với chủng gây làn sóng đậu mùa khỉ lan từ Nigeria sang một số quốc gia vào năm 2018, 2019. Họ phân tích dựa trên 52 trình tự gene của virus đậu mùa khỉ.
Dữ liệu sơ bộ của nhóm chuyên gia Bồ Đào Nha và các phân tích chi tiết sẽ sớm được công bố cùng giải trình tự bộ gene trên các tạp chí quốc tế. Điều này rất quan trọng trong việc làm sáng tỏ nguồn gốc, sự lây lan ra nhiều nước của chủng virus này.
Các tác giả cũng nhấn mạnh điều này cho thấy không có gì đáng báo động về trình tự gene, độc lực bên trong của virus.
Tín hiệu tích cực
Tiến sĩ Grant McFadden, Trung tâm Thiết kế Sinh học về Liệu pháp Miễn dịch, Vaccine, thuộc Đại học Bang Arizona, nhận định: “Đến nay, việc giải trình tự gene không cho thấy khác biệt đáng kể của virus đậu mùa khỉ này với loại mà chủng ta đã biết”.
Trong khi đó, Giáo sư William Schaffner, Đại học Vanderbilt ở Nashville, Tennessee, Mỹ, cho rằng trình tự gene sơ bộ này cho thấy “chủng virus đậu mùa khỉ phù hợp với thông tin dịch tễ ban đầu”. Đó là các ca bệnh đầu tiên có liên quan những khu vực ở Tây Phi.
Ông nói: “Chúng ta đã có một số thông tin dịch tễ học về việc rất có thể người bệnh nào đó từng ghé qua Nigeria. Khả năng đây là người khiến bệnh lây lan sang châu Âu”.
Trong tháng 5, bệnh đậu mùa khỉ đã được phát hiện ở hàng loạt quốc gia. Điều này được cho là rất bất thường vì căn bệnh này rất hiếm gặp. Nó khiến các nhà khoa học đặt câu hỏi một chủng bệnh dễ lây truyền hơn đã xuất hiện hay không.
Hiện tại, ít nhất 14 quốc gia phát hiện ca mắc/nghi mắc bệnh đậu mùa khỉ, đa số ở châu Âu và lan sang Bắc Mỹ (Mỹ, Canada), châu Á (Israel).
Bệnh đậu mùa khỉ là dịch bệnh lây lan chủ yếu ở Cộng hòa Dân chủ Congo và một số quốc gia Trung, Tây Phi. Virus gây bệnh đậu mùa khỉ truyền nhiễm qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với động vật. Ở người, virus lây qua các giọt bắn đường hô hấp, tiếp xúc trực tiếp với chất dịch cơ thể hoặc nước bọt. Ngoài ra, tiếp xúc quần áo, vật dụng của người bệnh cũng có thể gây lây nhiễm.
Bệnh thường bắt đầu với các triệu chứng giống cúm (sốt, nhức đầu, đau cơ, đau lưng, kiệt sức, ớn lạnh) và sưng hạch bạch huyết, sau đó là phát ban trên mặt, cơ thể. Chủng Tây Phi, đã được xác nhận ở Anh, có tỷ lệ tử vong khoảng 1%.
 |
| Virus phòng bệnh đậu mùa có thể hiệu quả tới 85% với bệnh đậu mùa khỉ. Ảnh: IRT. |
Các chuyên gia nhấn mạnh chưa có lý do để chúng ta lo lắng thái quá về căn bệnh này. Ông Schaffner cho biết: “Tôi nhấn mạnh đây không phải virus có nguy cơ lây truyền cao. Chúng ta không nên nhầm lẫn nó với nCoV và cách nCoV lây lan. Virus này yêu cầu tiếp xúc rất gần với người khác".
Trong khi đó, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cho rằng nhiều ca bệnh đậu khỉ gần đây bị lây nhiễm qua đường tình dục, gồm cả những người nam quan hệ tình dục đồng giới. Tiến sĩ Grant McFadden cho rằng nếu giả thuyết này là thật, khả năng chúng ta có thể loại bỏ nó sớm.
"Chúng ta sẽ biết thêm nhiều điều trong vài tuần tới. Không hẳn mọi thứ đều đáng lo. Vaccine phòng đậu mùa và thuốc điều trị vẫn có thể kiểm soát tốt trong tình huống này", vị chuyên gia nói thêm.
Giáo sư William Schaffner cũng lưu ý với những biến đổi nhanh chóng về trình tự của virus hiện nay, các chuyên gia nên chủ động tìm hiểu các đợt bùng phát như này càng sớm càng tốt.
