'Quả chuối dán tường' là ngoại lệ của thị trường nghệ thuật

Tác phẩm "Comedian" (quả chuối dán tường) gây tranh cãi khi bán được 6,24 triệu USD.

Tác phẩm Comedian của nghệ sĩ Maurizio Cattelan, chỉ đơn giản là một quả chuối dán băng dính lên tường, đã gây chấn động giới nghệ thuật khi được bán với giá 6,24 triệu USD (bao gồm 1 triệu USD phí) tại hội chợ Art Basel Miami 2019.

Dù tạo tiếng vang lớn, "quả chuối dán tường" cũng vấp phải không ít sự chế giễu. Tuy nhiên, Maurizio Cattelan đã có màn đáp trả ngoạn mục khi tác phẩm được Justin Sun, nhà sáng lập nền tảng tiền điện tử 34 tuổi người Trung Quốc, mua lại.

Trên trang cá nhân, Justin Sun khẳng định Comedian là "hiện tượng văn hóa kết nối nghệ thuật, meme và cộng đồng tiền điện tử", đồng thời tin rằng tác phẩm sẽ truyền cảm hứng, trở thành một phần của lịch sử nghệ thuật.

Thậm chí, vị doanh nhân này còn tuyên bố sẽ ăn quả chuối để "thưởng thức nghệ thuật".

Tuy nhiên, giới chuyên môn lại có cái nhìn khác về thương vụ gây tranh cãi này. David Galperin, giám đốc nghệ thuật đương đại khu vực châu Mỹ của Sotheby's, ca ngợi quyết định của Justin Sun, cho rằng đây là minh chứng cho nỗ lực tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi lớn nhất của nghệ thuật đương đại, ví dụ như "Làm thế nào để định giá một trong những ý tưởng xuất sắc trong lịch sử nghệ thuật ý niệm?", theo NBC News.

Chiếc gương phản chiếu thị trường nghệ thuật

Ngược lại với sự hào hứng của Justin Sun, Alex Glauber, nhà sáng lập AWG Art Advisory và chủ tịch Hiệp hội Cố vấn Nghệ thuật Chuyên nghiệp, cho rằng việc mua Comedian không phản ánh xu hướng chung của thị trường.

Ông so sánh thương vụ này với việc bức tranh Salvatore Mundi của Leonardo da Vinci được bán với giá kỷ lục 450 triệu USD vào năm 2017, thời điểm mà các tác phẩm cổ điển đang dần bị lu mờ bởi nghệ thuật đương đại.

Việc mua Comedian bằng tiền điện tử cho thấy sự mở rộng của loại tài sản này.

Glauber nhận định "quả chuối dán tường" chỉ là một trường hợp cá biệt. Mức giá 6,24 triệu USD gây "choáng váng", nhưng sự phi lý của tác phẩm không đại diện cho xu hướng chung.

"Tác phẩm này giống như một tấm gương phản chiếu thị trường nghệ thuật, đồng thời kế thừa di sản của nghệ thuật ý niệm từ thời Duchamp", Glauber nhận định, nhắc đến Marcel Duchamp, nghệ sĩ đã tạo ra tác phẩm Fountain (một chiếc bồn tiểu) vào năm 1917, đặt nền móng cho nghệ thuật ý niệm.

Thực tế, phiên đấu giá tháng 11 của Sotheby's phần nào cho thấy sự ảm đạm của thị trường nghệ thuật. Theo The New York Times, phần "Now" của phiên đấu giá, trưng bày các tác phẩm nghệ thuật được sản xuất trong 20 năm qua, chỉ đạt tổng doanh số 16,5 triệu USD, thấp hơn nhiều so với con số 72,9 triệu USD của phiên tương tự năm 2022.

Theo Moses của JP Mei & MA Moses Art Market Consultancy, công ty tư vấn chuyên về thị trường nghệ thuật, thị trường nghệ thuật đang trong giai đoạn khó khăn. Nguyên nhân chủ yếu là do các kênh đầu tư khác, như cổ phiếu và vàng, mang lại lợi nhuận cao hơn nhiều.

Dù một số người hưởng lợi từ những tài sản đó sẽ đầu tư vào nghệ thuật, bản thân các tác phẩm nghệ thuật có tỷ suất lợi nhuận riêng, phụ thuộc nhiều vào sự thay đổi trong thị hiếu và không tương quan với các xu hướng kinh tế vĩ mô.

Tiền điện tử 'thâu tóm' thị trường xa xỉ

Việc Justin Sun mua Comedian bằng tiền điện tử TRX có thể báo hiệu sự mở rộng của loại hình tài sản mà tiền điện tử có thể mua được, đặc biệt trong bối cảnh giá trị của các công cụ tài chính này tiếp tục tăng mạnh. Năm nay, giá Bitcoin đã tăng hơn gấp đôi, tiến gần đến mốc 100.000 USD.

Theo Sotheby's, tại thời điểm giao dịch, giá trị thị trường của tất cả TRX đang lưu hành tương đương hơn 12 tỷ USD, trong khi tài sản ròng của Sun ước tính khoảng 1,5 tỷ USD.

"Comedian" được ví như tấm gương phản chiếu thị trường nghệ thuật ảm đạm.

Thực tế, theo Robb Report, việc sử dụng tiền điện tử trong các giao dịch mua hàng cao cấp, từ bất động sản, du thuyền đến trang sức, đang ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, những thương vụ này có thể không đại diện cho xu hướng chung.

Robert Allen, luật sư chuyên về giao dịch du thuyền tại Nam Florida (Mỹ), nhận định những người mới giàu lên nhờ tiền điện tử đang ưu tiên các mục tiêu tài chính trước đây có thể đạt được nhưng nay đã trở nên khó khăn hơn do lạm phát và lãi suất cao.

"Lạm phát đã lấy đi giấc mơ Mỹ của thế hệ millennials và thế hệ trẻ", ông nói. Họ có xu hướng ưu tiên các mục tiêu tài chính thiết thực như mua nhà, đi du lịch thay vì chi tiêu mạnh tay cho hàng hóa xa xỉ cao cấp.