Trong buổi hội nghị mới đây của Bộ Y tế, TS Nguyễn Lương Tâm, Phó cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, cho biết trên thế giới, biến thể phụ BA.4, BA.5 của biến chủng Omicron SARS-CoV-2 có khả năng lây lan nhanh hơn 12% so với biến thể BA.2 đã ghi nhận tại nhiều quốc gia.
Việt Nam cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của biến thể phụ BA.4, BA.5 tại nhiều địa phương gồm Bình Dương, Tiền Giang, Đồng Nai, TP.HCM, Cần Thơ. Các ca nhiễm biến thể phụ này được dự báo sẽ ghi nhận nhiều hơn và số ca mắc cũng có khả năng gia tăng trở lại.
Mức độ nguy hiểm của BA.5
Theo thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Hiền Minh, Phó trưởng Đơn vị Tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, sau khi xuất hiện vào năm 2019, SARS-CoV-2 đã có nhiều đột biến. Trong đó, Omicron là biến chủng gây bệnh phổ biến nhất đến nay.
“Điều nguy hiểm là biến chủng này đã có nhiều đột biến và hình thành nhánh phụ. Trong đó có BA.5”, vị chuyên gia nói.
 |
| Một bệnh nhân Covid-19 diễn biến nặng được điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Ảnh: BVCC. |
Liên quan biến thể phụ này, BA.5 được phát hiện lần đầu tiên tại Nam Phi hồi tháng 2 vừa qua. BA.5 mang nhiều đột biến trên protein gai khiến độ bám của virus vào tế bào vật chủ nhanh và dễ dàng hơn.
Ngoài ra, những đột biến này cho phép virus lẩn tránh hệ miễn dịch phát hiện sớm. Do đó, những người có miễn dịch nhờ tiêm vaccine hay từng mắc Covid-19 vẫn có thể nhiễm lại.
“Biến thể phụ BA.5 của Omicron không nguy hiểm như Delta trước đây. Tuy nhiên, theo cảnh báo của WHO, diễn biến sắp tới của dịch sẽ khó lường và rất có thể gây ra một làn sóng dịch mới”, vị chuyên gia dự báo.
BA.5 có gì khác?
Một trong những dấu hỏi lớn được đặt ra đối với BA.5 là triệu chứng của bệnh do biến thể phụ này gây ra có khác biệt nào hay không. Liên quan vấn đề này, thạc sĩ Minh cho hay ở một số quốc gia hiện nay, sự gia tăng các ca mắc Covid-19 do biến thể phụ BA.5 của Omicron cũng dẫn đến số ca nhập viện và phải điều trị hồi sức tích cực tăng cao.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm nuôi cấy trên tế bào ghi nhận virus biến thể phụ BA.5 phát triển nhanh tại phổi và gây triệu chứng bệnh nghiêm trọng trên chuột hamster.
“Tuy nhiên, đến nay, không có bằng chứng lâm sàng cho thấy biến thể phụ BA.5 khiến bệnh Covid-19 nặng hơn trên người”, vị chuyên gia khẳng định.
Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát Bệnh tật Mỹ, 4 triệu chứng điển hình khi nhiễm biến chủng Omicron bao gồm cả BA.5 là ho, mệt mỏi, ngạt mũi và chảy nước mũi.
 |
| Người cao tuổi, có yếu tố nguy cơ tại TP.HCM được tiêm vaccine Covid-19. Ảnh: Duy Hiệu. |
Một đặc điểm khác của BA.5 là dù từng nhiễm Omicron biến thể khác, người bệnh vẫn có thể tiếp tục nhiễm lại biến thể phụ này.
“Nguyên nhân là BA.5 mang những đặc tính có thể lẩn trốn hệ miễn dịch, trong đó bao gồm cả khả năng lẩn tránh kháng thể tạo ra từ lần tiêm vaccine hay mắc Covid-19 trước đó, thậm chí kháng thể được tạo ra nhờ từng nhiễm phiên bản trước đó của Omicron”, thạc sĩ Minh giải thích.
Bằng chứng sơ bộ từ nghiên cứu cho thấy những người chưa từng được tiêm vaccine nhưng nhiễm những phiên bản trước đó của Omicron vẫn sẽ tái nhiễm BA.5.
Dù vậy, vị chuyên gia vẫn nhấn mạnh những trường hợp tử vong thường gặp ở người cao tuổi, hệ miễn dịch suy yếu, mắc bệnh lý nền đi kèm hoặc chưa được tiêm vaccine.
Hiện thế giới vẫn chưa có vaccine có khả năng nhắm trúng đích vào biến thể phụ BA.5. Trong khi đó, BA.5, tương tự các biến thể phụ của Omicron trước đó, có khả năng né tránh một phần hiệu quả của vaccine.
Song, vaccine vẫn thể hiện được hiệu quả trong việc giảm nguy cơ bệnh diễn biến nặng cũng như tỷ lệ tử vong ở người nhiễm virus.
Kháng thể sau khi tiêm vaccine liều cơ bản hoặc mắc Covid-19, qua các nghiên cứu tại Việt Nam và thế giới, sẽ bị giảm đáng kể sau 10-19 tuần, nhất là với Omicron.
Trên thực tế, BA.5 cũng không phải biến thể cuối cùng của SARS-CoV-2. Do đó, thạc sĩ Minh nhấn mạnh chúng ta cần tiếp tục thực hiện những biện pháp phòng dịch phù hợp cũng như tiêm chủng đúng lịch.
Bà cho hay các mũi tiêm nhắc lại sẽ giúp gia tăng nồng độ kháng thể, bảo vệ cơ thể khỏi tình trạng bệnh diễn biến nặng hoặc tử vong, nhất là trong bối cảnh các biến chủng mới liên tục xuất hiện.
