“Tôi không nghĩ hành trình của mình lại kết thúc thế này”, Emma Kexin Wang, sinh viên quốc tế tốt nghiệp Stanford (Mỹ) tháng 12 năm ngoái, cây bút cộng tác trên Business Insider, chia sẻ.
Dù mang trong tay tấm bằng danh giá bậc nhất nước Mỹ, cô hiện làm 3 công việc cùng lúc tại Mỹ và sống chật vật giữa vùng đất có chi phí sinh hoạt đắt đỏ bậc nhất thế giới.
Ba tháng trước khi tốt nghiệp, cô bắt đầu chuỗi ngày mệt mỏi với hàng trăm hồ sơ xin việc, từ quản lý dự án, marketing, UX đến cả những vị trí viết lách và vai trò cấp thấp trong các công ty công nghệ lớn. Cô hoàn thiện hồ sơ, tự viết thư xin việc, nghiên cứu công ty kỹ càng và luyện tập hàng giờ đồng hồ cho những buổi phỏng vấn ít ỏi. Nhưng không một lời hồi đáp tích cực.
Là sinh viên quốc tế, cô chỉ có 1 năm được phép làm việc tại Mỹ theo chương trình visa sinh viên OPT (Optional Practical Training) mà không cần xin visa lao động. Nhưng luật yêu cầu người sở hữu OPT phải tìm được việc trong vòng 60 ngày sau khi tốt nghiệp, khoảng thời gian ngắn cho hàng trăm đơn xin việc thất bại.
Hai tháng sau khi rời ghế nhà trường, cô bắt đầu hoảng loạn.
 |
| Emma cố giữ vẻ ngoài lạc quan, chỉ kể về những thành công nhỏ, nhưng giấu đi nỗi mệt mỏi và “nỗi xấu hổ thầm lặng”. Ảnh: Emma Kexin Wang. |
Trong một lần than thở với bạn về hành trình tìm việc đầy bế tắc, cô được giới thiệu trang web của một startup AI nơi người bạn đang làm việc.
Sau khi xem qua phần nội dung, cô buột miệng: “Tôi viết nội dung còn tốt hơn thế này”. Đó cũng chính là “lời chào hàng” đầu tiên của cô với CEO công ty. 1 tuần sau, vượt qua 2 vòng phỏng vấn, cô trở thành thực tập sinh marketing đầu tiên của startup này.
Ba tháng tại startup trôi qua trong hỗn độn. Cô phải làm quen với hàng loạt thuật ngữ và quy trình B2B, CRM, AI, những khái niệm mới và đầy thách thức. Dù sếp nhiều lần hứa sẽ nhận cô làm chính thức, cô biết rằng điều đó khó thành sự thật. Khi hợp đồng kết thúc, cô lại quay về vạch xuất phát, tiếp tục xin việc, tiếp tục chạy đua với thời gian.
Hiện tại, cô làm 3 công việc bán thời gian, gồm gia sư luyện viết luận vào đại học, biên tập viên cho một công ty edtech và viết nội dung cho một startup công nghệ. Dù những công việc này giúp cô duy trì tình trạng visa, thu nhập vẫn không đủ để chi trả chi phí sinh hoạt tại Mỹ. Cô không có bảo hiểm y tế, tiền tiết kiệm cạn dần và áp lực ngày càng lớn.
Cô thử chia sẻ hành trình trên TikTok với tên gọi "non-techie in tech" (tạm dịch: “người không rành công nghệ trong ngành công nghệ”), đăng bài viết về hành trình tìm việc lên LinkedIn. Một bài đăng của cô từng thu hút nhiều lượt tương tác, nhưng vẫn không đủ để biến điều đó thành một cơ hội công việc ổn định.
“Mỗi lần bị từ chối, mỗi email ‘Cảm ơn bạn đã dành thời gian’, tôi lại như hụt hơi. Tôi chưa bao giờ cảm thấy mệt mỏi và xấu hổ như lúc này, nhất là khi phải trả lời gia đình về tình hình hiện tại”, cô chia sẻ.
Cô từng dành cả thanh xuân học tập tại Mỹ, mang theo giấc mơ được ở lại và phát triển sự nghiệp. Nhưng hiện thực không giống như những kỳ vọng ngày tốt nghiệp.
“Tôi từng tin rằng học ở Stanford sẽ mở cánh cửa đến tương lai. Nhưng giờ tôi chỉ thấy mình đang lạc lối”, cô gái trẻ tâm sự.
Một tháng qua, cô ngừng nộp đơn xin việc. Sáu tháng nữa, nếu không tìm được công ty sẵn sàng bảo lãnh visa lao động, cô buộc phải rời Mỹ. Cô không biết mình nên bắt đầu lại từ đâu.
“Giữa stress về tiền bạc, visa, và những lần thất vọng, tôi dần quên vì sao mình học ngành Văn học, đó là để viết, để kể chuyện, để kết nối với mọi người. Giờ tôi đang cố gắng tìm lại tình yêu đó”, cô viết.
AI thách thức Gen Z ở thị trường lao động
Theo chuyên gia kinh tế Trần Sĩ Chương, tác giả cuốn sách Trò chuyện cùng Gen Z, AI không chỉ thay đổi cách con người xử lý thông tin mà còn thách thức năng lực tư duy của chúng ta. Trong bối cảnh thị trường lao động biến đổi nhanh chóng, thế hệ trẻ cần rèn luyện khả năng đặt câu hỏi, tư duy phản biện và thích nghi với những thay đổi liên tục để đáp ứng yêu cầu của tương lai.
