Fentanyl là một chất giảm đau mạnh có nguồn gốc từ nhóm opioid. Chính phủ nhiều nước cho phép sử dụng fentanyl trong ngành y trong vòng hơn 50 năm qua.
Tuy nhiên, fentanyl có đặc tính gây nghiện rất cao (mạnh gấp 100 lần morphin) nên nhiều người đã lạm dụng nó như ma túy.
Mức độ sử dụng fentanyl giảm, số ca tử vong tăng
Các nhà nghiên cứu tại Đại học California ở thành phố Los Angeles đã phân tích tỷ lệ tử vong ở thanh niên từ 14 đến 18 tuổi trong thập kỷ qua. Họ nhận thấy trong khi việc sử dụng ma túy ở nhóm tuổi này thực sự giảm, số ca tử vong lại tăng, từ 492 vào năm 2019 lên 954 vào năm 2020, sau đó tăng lên 1.146 vào năm 2021.
Nhóm nghiên cứu cho rằng số ca tử vong tăng do một loạt thuốc giả, trông giống hệt như viên oxycodone hoặc Xanax, nhưng thực sự chứa fentanyl, một loại thuốc giảm đau tổng hợp mạnh đến mức một viên thuốc giả có thể gây tử vong.
Số lượng lớn viên fentanyl giả đang tràn vào Mỹ và lưu hành trên thị trường ma túy bất hợp pháp, gây tử vong đối với những thanh niên và thiếu niên thường vô tình sử dụng chúng.
 |
| Tình trạng lạm dụng fentanyl như chất gây nghiện đã dẫn đến nhiều ca tử vong ở giới trẻ Mỹ. Ảnh: pnnl.gov. |
“Chúng ta đang chứng kiến những đứa trẻ mất mạng vì thuốc giảm đau fentanyl giả đã trở nên cực kỳ phổ biến. Thiếu niên vẫn tiếp tục sử dụng fentany, trong khi fentanyl giả ngày càng trở nên độc hại” Joseph Friedman, người đứng đầu nghiên cứu, phát biểu.
Một nghiên cứu gần đây của các nhà nghiên cứu tại Đại học California ở thành phố San Francisco (UCLA), nhận thấy các cơ quan thực thi pháp luật thu giữ hơn 2 triệu viên thuốc giả chứa fentanyl chỉ trong quý IV năm 2021 - một dấu hiệu cho thấy mức độ phổ biến của chúng.
Dữ liệu khảo sát của UCLA cho thấy số học sinh lớp 10 báo cáo đã sử dụng ma túy trong năm qua duy trì ổn định ở mức khoảng 30% từ năm 2010 đến năm 2020 và sau đó giảm xuống chỉ còn 18% trong năm 2021, khi đại dịch kéo dài.
Morgan Godvin, một nhà nghiên cứu nghiện ma túy tại thành phố Portland, Oregon và là đồng tác giả của nghiên cứu, nhấn mạnh rằng số lượng trẻ dùng fentanyl như một dạng ma túy không tăng, nhưng mức độ nguy hiểm của fentanyl giả đang tăng mạnh.
Số ca tử vong do dùng ma túy quá liều ở Mỹ đã vọt lên hơn 100.000 người mỗi năm do lượng lớn fentanyl và các chất dạng thuốc phiện tổng hợp khác làm bão hòa nguồn cung cấp ma túy ở Mỹ.
“Những viên thuốc giả tràn ngập khắp nơi và thiếu niên không hề biết chúng rất nguy hiểm”, Godvin nói.
4/10 số viên thuốc giả có thể gây tử vong
Nhiều người lớn biết những viên fentanyl họ mua trên phố chứa fentanyl, song một bộ phận thiếu niên lại nghĩ chúng chứa dược chất thông thường.
Trên thực tế, liều lượng opioid trong thuốc giả có thể khác nhau. Cơ quan Thực thi Dược phẩm Mỹ ước tính rằng 4 trong số 10 viên thuốc giả mà họ thu giữ chứa liều lượng có thể gây tử vong. Các nhà nghiên cứu kêu gọi giới chức đẩy mạnh hơn giáo dục về ma túy trong trường học, cung cấp cho trẻ em thông tin thực tế về cách tự bảo vệ bản thân khỏi fentanyl.
“Giáo dục về ma túy ở trường trung học có thể quá muộn. Chúng ta cần đưa thông tin về ma túy trên đường vào trường học sớm hơn”, Friedman nói. Các nhà nghiên cứu khuyến nghị thanh niên, thiếu niên cũng nên được tuyên truyền và tiếp cận Narcan, loại thuốc đảo ngược tình trạng quá liều, có thể cứu người đã sử dụng quá liều và que thử fentanyl, công cụ phát hiện thuốc giả.
Thanh niên, thiếu niên thường có thể mua thuốc từ bạn bè hoặc từ các đại lý ở địa phương, những người cung cấp thuốc trên các ứng dụng truyền thông xã hội như Snapchat hoặc Instagram. Đôi khi họ giao thuốc thẳng đến nhà của thanh thiếu niên.
Vào tháng 2/2021, Sammy Berman Chapman, một học sinh 16 tuổi hạng A và là con trai của nhà trị liệu truyền hình Laura Berman, đã chết trong phòng ngủ ở thành phố Los Angeles sau khi uống một loại thuốc mà cậu nghĩ là một viên Xanax.
Ở Arizona vào năm 2020, Zach Plunk, một ngôi sao 17 tuổi học trung học, đã chết sau khi uống một viên thuốc có nhãn giống như một viên thuốc oxycodone. Trong cả hai trường hợp, những viên thuốc mà các nạn nhân mua qua mạng xã hội hóa ra lại là thuốc fentanyl gây chết người.
Gần đây Snapchat đã công bố các biện pháp để chống hoạt động buôn bán ma túy trên nền tảng này, trong khi Instagram xác nhận công ty đang nỗ lực để loại bỏ những nội dung như vậy.
