|
|
Thời điểm cận Tết cũng là lúc nhiều người trẻ ngồi điểm lại các khoản đầu tư. Ảnh minh họa: Thế Bằng. |
Cuối năm là thời điểm nhiều người trẻ rà soát lại những khoản đầu tư đã theo đuổi suốt năm qua, đặc biệt trong bối cảnh thị trường liên tục biến động. Họ bắt đầu tính toán dòng tiền, đánh giá hiệu quả từng kênh và cân nhắc chiến lược cho năm 2026.
Dưới đây, Tri Thức - Znews ghi nhận câu chuyện của 3 người trẻ ở TP.HCM, Hà Nội và Lâm Đồng để phác họa hành trình bỏ vốn sau một năm trải nghiệm thực tế. Các lựa chọn đầu tư như kinh doanh quán cà phê, tích trữ vàng hay mở studio, mỗi lựa chọn đều mang theo kỳ vọng, rủi ro và những bài học riêng.
  |
 |
| Thu Thủy góp 300 triệu đồng mở quán cà phê cùng bạn, kỳ vọng thu hồi vốn sau một năm. Ảnh: NVCC. |
Đầu tư kinh doanh
Thu Thuỷ (29 tuổi, phường Thanh Xuân, Hà Nội)
Năm nay, Thu Thủy trích 300 triệu đồng trong quỹ tiết kiệm cá nhân, cùng bạn thân mở quán cà phê. Cơ sở kinh doanh nhỏ này có đến 3 chủ đầu tư, bắt đầu khai trương từ sau Tết Nguyên đán 2025.
Thuỷ không tham gia vào khâu phát triển ý tưởng hay vận hành. Cô ủy quyền quyết định cho 2 người bạn còn lại vì còn bận rộn với công việc chính tại một doanh nghiệp bất động sản.
Quán cà phê nằm trong ngõ, ở khu vực dân cư đông đúc, ban đầu thu hút đông đảo người trẻ nhờ thiết kế, trang trí Instagramable (phù hợp để check-in, đăng tải lên mạng xã hội chuyên về hình ảnh Instagram).
Theo tính toán của 3 chủ đầu tư, số vốn 1 tỷ đồng bao gồm cả chi phí vận hành cho một năm đầu. Nếu tình hình kinh doanh thuận lợi, quán cà phê có thể thu hồi vốn và tạo lợi nhuận từ đầu năm sau.
Tuy nhiên, sau khoảng 3 tháng, quán dần vãn khách, tạo ra cảnh tượng trái ngược với những ngày đầu. Trong khi đó, quán vẫn phải duy trì chi phí thuê mặt bằng, trả lương nhân viên, mua nguyên vật liệu và bảo dưỡng thiết bị.
Thậm chí, một người bạn của Thuỷ phải tìm cách xoay sở, bỏ thêm tiền cá nhân vào hoạt động vận hành quán. Nhận thấy mô hình kinh doanh có nhiều bất cập, cả 3 chủ đầu tư quyết định tìm hướng đi khác trong những tháng cuối năm.
Thay vì dành không gian trống cho tiểu cảnh trang trí, quán sắp xếp thêm nhiều bàn cao, phục vụ mục đích học tập, làm việc, nhắm vào sinh viên và người lao động làm việc từ xa. Trước đó, cơ sở kinh doanh này chưa xác định được đối tượng khách hàng mục tiêu cụ thể, dẫn đến “loãng” định vị.
Sau khi tập trung phục vụ một bộ phận người tiêu dùng nhỏ hơn, quán cà phê của Thu Thuỷ và bạn dần ghi nhận tình hình kinh doanh khá khẩm hơn, đặc biệt trong giai đoạn cuối năm khi nhu cầu chi tiêu tăng.
Do đó, Thuỷ vẫn hy vọng vào tương lai hồi vốn, thậm chí tạo ra lợi nhuận. Nếu rút lui bây giờ, cô có khả năng lỗ lớn.
|
 |
| Vân Anh dùng phần lớn tiền mừng cưới để mua vàng vì lo tiền mặt mất giá. Ảnh: NVCC. |
Tích trữ vàng
Vân Anh (26 tuổi, phường Thạnh Mỹ Tây, TP.HCM)
Vân Anh quyết định tích trữ vàng từ sau khi kết hôn hồi đầu năm nay. Cô được người thân, bạn bè tặng một số vàng, coi đây là của hồi môn khi lên xe hoa về nhà chồng.
Để tránh giữ lượng tiền mặt lớn dễ mất giá trị, cô trích phần lớn tiền mừng cưới ra để mua vàng và cất giữ.
Sau gần một năm đầu tư vàng, vợ chồng Vân Anh chứng kiến nhiều biến động về giá cả trên thị trường. Nhìn chung, số vàng mà gia đình cô tích trữ vẫn tăng giá, đem về khoản lợi nhuận nhỏ.
Dù khoản chênh lệch không nhiều như đầu tư kinh doanh hay buôn bán bất động sản, Vân Anh vẫn hài lòng với kênh cất giữ tài sản này. Tuy nhiên, nếu giá vàng giảm sâu, cô và chồng sẽ cân nhắc bán bớt.
“Chúng tôi không cố chấp với hình thức đầu tư nào”, cô nói.
Hiện nay, cặp vợ chồng trẻ tích trữ khoảng 600 triệu đồng tài sản vàng. Vân Anh cho biết sẽ tiếp tục quan sát tình hình thị trường để quyết định có mua thêm vàng hay không sau khi nhận thưởng Tết Nguyên đán 2026.
|
 |
| Phước Khánh chi 250 triệu đồng về quê mở studio chụp ảnh, quyết tâm lập nghiệp ở quê. Ảnh: NVCC. |
Mở studio ở quê
Phước Khánh (31 tuổi, phường Phan Thiết, Lâm Đồng)
Cuối tháng 9 năm ngoái, Phước Khánh quyết định dùng 250 triệu đồng tích lũy cá nhân và một phần mượn gia đình để mở một studio chuyên chụp ảnh chân dung, ảnh cưới, gia đình và thôi nôi, hướng đến tệp khách trẻ tại địa phương.
Thời điểm đó, anh chuyển bớt công việc từ TP.HCM về quê vì những thay đổi trong tư duy và góc nhìn sống. Sau tuổi 30, Khánh nghiêng về việc gắn bó lâu dài với quê nhà vì chi phí sinh hoạt thấp hơn và những giá trị tinh thần mà đô thị khó đem đến.
Tuy nhiên, việc vận hành studio sớm bộc lộ nhiều thách thức. Xuất thân từ chuyên môn và thiếu kinh nghiệm quản trị tài chính, anh không xây dựng kế hoạch tài chính bài bản, chỉ đặt ra mục tiêu doanh thu theo tháng và kỳ vọng hòa vốn. Thực tế, hàng loạt chi phí về mặt bằng, thiết bị, học nâng cao tay nghề và việc phải điều chỉnh giá dịch vụ cho phù hợp mức sống địa phương khiến kế hoạch ban đầu liên tục xê dịch.
Trong 14 tháng, chủ studio đã hai lần chuyển địa điểm và hiện chuẩn bị đổi lần thứ ba. Lần đầu, mặt bằng được dùng để thăm dò thị trường nhưng chủ nhà lấy lại ngay sau Tết Âm lịch. Lần thứ hai, diện tích rộng nhưng cách chia phòng không phù hợp, phòng chụp quá nhỏ trong khi các phòng còn lại lại dư thừa. Sắp tới, anh muốn tìm một địa điểm xa trung tâm hơn nhưng có sân vườn để mở thêm dịch vụ chụp ngoại cảnh ngay tại studio.
Nhờ sự hỗ trợ từ bạn bè và gia đình, chi phí vận chuyển không đáng kể, nhưng tiền cọc cao hơn và chu kỳ thanh toán dài khiến dòng tiền bị áp lực, buộc anh phải xoay xở liên tục.
Dù vậy, Khánh vẫn tiếp tục đầu tư mở rộng, tuyển thêm nhân sự hợp gu, xây dựng quy trình đào tạo và học nâng cao chuyên môn để đáp ứng lượng khách ngày càng tăng.
Anh thừa nhận mình vẫn đang trong quá trình thu hồi vốn, nhưng sự tăng trưởng của khách hàng giúp anh tin tưởng hơn vào lựa chọn mở studio ở quê.
“Ở tuổi 30, nếu không cố gắng thì sau này không còn cơ hội có thể cố gắng được nữa”, Khánh nhớ lại lời một người anh, cũng là câu nói anh dùng để nhắc mình tiếp tục tiến về phía trước.
3 ác mộng tài chính thường trực của người trẻ
Nhiều người trẻ hiện phải đối mặt với 3 vấn đề tài chính chính: thiếu hụt tiền bạc do chi tiêu vượt kế hoạch trước các cám dỗ mua sắm trực tuyến; lâm vào nợ nần vì sử dụng thẻ tín dụng và các hình thức vay tiêu dùng dễ dãi; và làm việc quần quật nhưng không đạt được mục tiêu tài chính đề ra. Để giải quyết những vấn đề này, cuốn sách Làm chủ tiền bạc từ khi còn đi học của TS Vũ Minh Tú cung cấp các phương pháp quản lý tài chính cá nhân hiệu quả, giúp người trẻ kiểm soát chi tiêu, tránh nợ nần và đạt được mục tiêu tài chính.
