Theo TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó tổng thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam, mỡ máu cao (hay rối loạn lipid máu) được định nghĩa trên lâm sàng là thừa một trong 3 chỉ số sau: Cholesterol toàn phần, LDL - cholesterol (còn gọi là cholesterol xấu) và triglyceride.
Ngoài ra, giảm HDL - cholesterol (còn gọi là cholesterol tốt) cũng được coi là một trong số những yếu tố dẫn đến mỡ máu cao.
Thành thị là khu vực tập trung phát triển kinh tế, vì vậy, người sống tại thành thị thường dành nhiều thời gian cho công việc. Ngoài ra, lối sống “công nghiệp” ăn nhanh, ăn vội, thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh, không có hoặc dành ít thời gian cho việc tập luyện khiến thừa cholesterol trong máu, dẫn đến tỷ lệ gần 50% người thành thị bị mỡ máu ngày càng tăng cao (thông tin tại hội thảo khoa học Báo động thực trạng thừa cholesterol - Hệ lụy và giải pháp diễn ra tại Hà Nội vào sáng 25/8).
TS.BS Trương Hồng Sơn khẳng định tỷ lệ này sẽ còn tăng nếu người thành thị tiếp tục thờ ơ, không nhận thức được mức độ nguy hiểm và ảnh hưởng của của tình trạng thừa cholesterol - mỡ máu cao.
Thực tế, dự phòng tình trạng thừa cholesterol - mỡ máu cao hoàn toàn có thể chủ động thực hiện bằng lối sống khoa học, chế độ dinh dưỡng hợp lý, kết hợp vận động để tăng cholesterol tốt, giảm cholesterol xấu trong máu.
 |
| Theo TS.BS Trương Hồng Sơn, mỗi người dân có thể chủ động phòng ngừa tình trạng thừa cholesterol, mỡ máu cao thông qua dinh dưỡng và vận động. |
Sai lầm thường gặp trong chế độ dinh dưỡng của người bị mỡ máu cao
TS.BS Trương Hồng Sơn cho biết ăn kiêng, loại bỏ hoàn toàn chất béo ra khỏi khẩu phần ăn, chỉ ăn đồ hấp, luộc là sai lầm phổ biến nhất trong chế độ dinh dưỡng của nhiều gia đình và người bị mỡ máu cao.
Thực tế, chất béo có vai trò quan trọng, là nhóm chất cần thiết cho cơ thể, giúp hấp thụ các chất dinh dưỡng, đặc biệt là các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K.
Bên cạnh đó, chất béo là thành phần chính của màng tế bào và các hormone. Thiếu hụt chất béo trong khẩu phần ăn hàng ngày ảnh hưởng đến chức năng nhiều cơ quan, đặc biệt là cơ quan thần kinh. Không những thế, chất béo cũng là một trong số nguồn cung cấp năng lượng chính, giúp cơ thể cảm thấy no lâu hơn.
Ngoài ra, TS.BS Trương Hồng Sơn cũng nhận định trong chế độ dinh dưỡng của người bị mỡ máu cao, việc kiêng các thực phẩm giàu cholesterol cũng là một sai lầm phổ biến.
Theo chuyên gia này, nhiều thực phẩm giàu cholesterol, đồng thời lại chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng khác. Nếu kiêng những thực phẩm này sẽ dẫn đến các chất dinh dưỡng khác bị thiếu hụt.
Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã xóa bỏ ngưỡng khuyến nghị về thực phẩm giàu cholesterol trong khẩu phần ăn dành cho người bị mỡ máu cao.
“Thay vì hạn chế chất béo hoặc hạn chế các thực phẩm giàu cholesterol trong khẩu phần ăn, chúng ta nên hạn chế các thực phẩm có chứa chất béo có hại như mỡ động vật, nội tạng động vật, đồ đóng hộp… và học cách sử dụng các chất béo có lợi cho cơ thể”, TS.BS Trương Hồng Sơn nhận định.
 |
| Cơ chế hoạt động của Gamma-Oryzanol giúp làm giảm mỡ máu |
Chọn chất béo có lợi và chế độ dinh dưỡng hợp lý
Tại hội thảo, TS.BS Trương Hồng Sơn chỉ ra chế độ dinh dưỡng dành cho người bị mỡ máu cao cơ bản không khác biệt nhiều so với người bình thường. Bữa ăn hàng ngày cần đảm bảo 4 nhóm chất chính: Tinh bột, chất đạm (protein), chất béo (lipid) và chất xơ.
Theo khuyến nghị, về chất đạm, nên ưu tiên sử dụng nguồn protein từ thịt nạc, các loại cá béo biển sâu, các loại đậu, trứng (không ăn quá 5 quả/tuần).
Tinh bột chiếm phần lớn trong khẩu phần ăn hàng ngày (60-70% năng lượng cơ thể mỗi ngày). Tuy nhiên, nên ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ như khoai, ngũ cốc nguyên cám.
Với nhóm chất béo, thay vì loại bỏ, chúng ta cần chọn lọc nguồn chất béo có lợi cho sức khỏe để nạp vào cơ thể. Nguồn chất béo có lợi thường được tìm thấy nhiều trong các loại cá biển sâu như cá hồi, cá trích; trong quả bơ, oliu.
Cần chú ý, kể cả người bình thường và người bị mỡ máu cao nên hạn chế sử dụng những loại chất béo có hại như mỡ, nội tạng động vật, đồ đóng hộp…
“Đặc biệt, ưu tiên sử dụng các loại dầu ăn thực vật có chứa dưỡng chất Gamma-Oryzanol và Phytosterol như dầu gạo lứt, dầu đậu nành, dầu hướng dương… Đây là 2 dưỡng chất có khả năng giảm hấp thụ cholesterol từ thực phẩm”, TS.BS Trương Hồng Sơn nhấn mạnh.
Ngoài ra, cơ thể nên được cung cấp đa dạng các loại rau củ, đặc biệt là các loại rau nhiều màu sắc. Rau có thể ăn thoải mái, các loại quả ngọt ăn dưới 100 gram/ngày, các loại quả nhạt ăn dưới 200 gram/ngày.
TS.BS đưa ra gợi ý về thực đơn chuẩn LIGHT để ngăn ngừa mỡ máu cao. Thực đơn này được xây dựng dựa trên 5 nguyên tắc: L - lựa chọn chất béo có lợi; I - ít tiêu thụ da, mỡ, nội tạng động vật; G - giảm muối khi nấu nướng; H - hạn chế rượu, bia; T - tăng cường rau xanh, ngũ cốc.
 |
| Thực đơn chuẩn LIGHT. |
“Tóm lại, đừng để tuổi thọ của bạn bị rút ngắn và chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng chỉ vì mỡ máu cao. Tình trạng này hoàn toàn có thể dự phòng thông qua một chế độ dinh dưỡng hợp lý, một lối sống lành mạnh kết hợp với vận động”, vị chuyên gia nhấn mạnh.
