Bệnh giang mai ngày càng phức tạp

Giang mai ở trẻ em Mỹ ngày càng tăng. Ảnh: CDC.

Là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất toàn cầu, mỗi năm thế giới ghi nhận hàng triệu ca mắc mới giang mai và tạo gánh nặng đáng kể cho sức khỏe sinh sản, đặc biệt ở các quốc gia thu nhập thấp và trung bình.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), riêng năm 2022 có khoảng 8 triệu người trưởng thành từ 15 đến 49 tuổi mắc mới căn bệnh này.

Đáng chú ý, số liệu tạm thời vừa công bố của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cho thấy số ca bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD) ở Mỹ trong năm 2024 ghi nhận xu hướng giảm rõ rệt ở người lớn, song giang mai bẩm sinh (thể bệnh giang mai lây từ mẹ sang con) lại tiếp tục tăng cao.

Dữ liệu cho thấy đây là năm thứ ba liên tiếp số ca bệnh lậu giảm, đồng thời cũng là năm thứ hai số ca chlamydia và các thể giang mai lây nhiễm mạnh ở người trưởng thành tiếp tục đi xuống. Trái ngược với tín hiệu tích cực này, tình hình ở trẻ sơ sinh lại ngày càng đáng lo.

Từ khoảng 300 ca vào năm 2012, con số đã tăng vọt lên gần 4.000 vào năm 2024. Dù mức tăng chưa đến 2% so với năm trước, các chuyên gia nhấn mạnh với bệnh này “chỉ một ca thôi cũng là quá nhiều”.

“Sự gia tăng bền bỉ của giang mai bẩm sinh là tín hiệu đáng buồn, cho thấy chúng ta chưa làm đủ để bảo vệ phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh”, Elizabeth Finley, quyền Giám đốc Liên minh Quốc gia về Phòng chống bệnh lây truyền qua đường tình dục, nhấn mạnh.

Bong tróc da ở trẻ sơ sinh có thể là dấu hiệu của bệnh giang mai. Ảnh: Freepik.

Trong năm qua, Mỹ ghi nhận khoảng 1,5 triệu ca chlamydia, 543.000 ca lậu và hơn 190.000 ca giang mai. Mỗi nhóm bệnh đều thấp hơn so với năm trước, đưa tổng số ca STD xuống còn hơn 2,2 triệu, giảm 9% so với 2023.

Tiến sĩ Jeffrey Klausner, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học Nam California, nhận định sự sụt giảm này một phần bắt nguồn từ việc giới trẻ ngày nay ít tìm kiếm bạn tình mới hơn trước. Đáng chú ý, với giang mai ở người lớn, đà giảm mạnh còn gắn liền với việc ngày càng nhiều người sử dụng kháng sinh doxycycline như một dạng “thuốc dự phòng sau quan hệ”.

Biện pháp này đặc biệt phổ biến trong nhóm nam quan hệ đồng tính, song tính và phụ nữ chuyển giới từng được chẩn đoán mắc bệnh. Số liệu của CDC cho thấy các ca giang mai giai đoạn 1 và 2 - thời kỳ bệnh dễ lây nhất - đã giảm tới 22% chỉ trong năm qua.

Dẫu vậy, bức tranh tích cực này vẫn chưa hiện rõ trong lĩnh vực sản khoa. Một nghiên cứu mới đây của CDC cho thấy chỉ khoảng 80% phụ nữ mang thai được tầm soát giang mai. Tỷ lệ sàng lọc chưa đầy đủ này tạo ra khoảng trống đáng kể trong hệ thống dự phòng, có thể là nguyên nhân quan trọng khiến giang mai bẩm sinh tiếp tục gia tăng và chưa được khống chế như kỳ vọng.

Theo CDC Mỹ, giang mai bẩm sinh (congenital syphilis - CS) xảy ra khi người mẹ mang thai mắc giang mai và truyền bệnh cho con. Đây là một dạng bệnh lây truyền qua đường tình dục vốn rất nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Tùy vào thời điểm người mẹ mắc bệnh và có được điều trị trong thai kỳ hay không, mức độ ảnh hưởng đến thai nhi sẽ khác nhau. Giang mai bẩm sinh có thể gây sảy thai, thai chết lưu, sinh non, trẻ chào đời với cân nặng thấp hoặc tử vong ngay sau khi sinh.

Những em bé sống sót nhưng mang trong mình căn bệnh này phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài. Các biểu hiện có thể là xương dị dạng, thiếu máu nặng, gan và lách to, vàng da, kèm theo tổn thương hệ thần kinh và não bộ dẫn đến mù hoặc điếc. Một số trẻ còn có thể mắc viêm màng não hoặc xuất hiện phát ban ngoài da.

WHO khuyến cáo việc sử dụng bao cao su đúng cách và đều đặn là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân khỏi giang mai cũng như nhiều bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.

Những người thuộc nhóm nguy cơ cao nên chủ động xét nghiệm ít nhất mỗi năm một lần. Đối với phụ nữ mang thai, việc sàng lọc giang mai ngay từ lần khám thai đầu tiên và điều trị kịp thời nếu dương tính là rất quan trọng, bởi giang mai bẩm sinh chỉ có thể ngăn chặn khi người mẹ được điều trị bằng penicillin.