Bill Gates đã sai

Nhiều người cho rằng Bill Gates đang “rút lui trong im lặng” khỏi cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Ảnh: Michael Nagle/Bloomberg.

Vài năm trước, cụm từ "quiet quitting" (tạm dịch: rút lui trong im lặng) được dùng để mô tả những người trẻ vẫn đi làm nhưng chỉ làm vừa đủ, không mấy nhiệt huyết. Giờ đây, người ta cho rằng Bill Gates - nhà sáng lập Microsoft và là một trong những gương mặt tiên phong trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu - dường như cũng đang lặng lẽ rút lui khỏi cuộc chiến này.

Từng dành hàng tỷ USD và nhiều năm để kêu gọi thế giới hành động vì khí hậu, Gates nói rằng ông vẫn đang "ở trong cuộc chơi". Nhưng qua những phát biểu gần đây, dường như ngọn lửa trong ông đã nguội lạnh, thậm chí, ông còn đang vô tình tiếp thêm lý lẽ cho những người muốn làm chậm lại tiến trình hành động vì khí hậu.

Thay đổi

Trong bài viết đăng trên trang cá nhân với tựa đề "Ba sự thật khó chấp nhận về khí hậu", Gates kêu gọi các nhà đàm phán tại hội nghị khí hậu COP30 nên dừng việc ám ảnh với mục tiêu giảm nhiệt độ toàn cầu, thay vào đó hãy giúp các nước nghèo củng cố hệ thống y tế và nông nghiệp để thích ứng với một hành tinh ngày càng nóng lên.

"Đây là cơ hội để tập trung vào thước đo quan trọng hơn cả khí thải và nhiệt độ. Đó là cải thiện đời sống con người", ông viết.

Gates thừa nhận mục tiêu của Thỏa thuận Paris năm 2015 - hạn chế mức tăng nhiệt không quá 2 độ C (và cố gắng dưới 1,5 độ) - gần như không thể đạt được, nhưng cho rằng điều đó cũng không đáng lo ngại.

"Biến đổi khí hậu sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt với người nghèo, nhưng nó sẽ không dẫn đến sự diệt vong của nhân loại", ông nói.

Giới quan sát cho rằng sự thay đổi trong quan điểm của Gates không đến bất ngờ. Đầu năm nay, ông cắt giảm nhân sự trong tổ chức Breakthrough Energy - nhóm nghiên cứu và vận động chính sách khí hậu do chính ông sáng lập.

Trước đó, trong một podcast hồi tháng 1/2024, Gates nói: "Thế giới sẽ không sụp đổ khi tăng 2 độ C. Với các quốc gia ôn đới, đó không phải vấn đề quá lớn, chỉ cần đầu tư thêm cho điều hòa và hạ tầng".

Ngọn lửa bùng cháy dữ dội tại Công viên Quốc gia Dadia ở vùng Evros (Hy Lạp) ngày 1/9/2023. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, câu nói "nhân loại sẽ không tuyệt chủng" không hề trấn an như ông nghĩ.

Giữa khoảng cách từ "tuyệt chủng" đến "hòa bình thế giới", vẫn còn vô vàn mức độ khổ đau, mất mát và bất công. Và khi Trái đất càng nóng, những điều đó càng trầm trọng, đặc biệt với những người dễ tổn thương nhất, chính điều mà Gates từng nhiều lần cảnh báo.

Chỉ 4 năm trước, trong buổi nói chuyện tại Harvard (2021) nhân dịp ra mắt cuốn How to Avoid a Climate Disaster, Gates từng cảnh báo rằng vùng xích đạo sẽ "gần như không thể sống được" vào cuối thế kỷ, khiến hàng trăm triệu người phải di cư.

"Thế giới sẽ đối mặt với sự bất ổn từ hàng trăm triệu người buộc phải rời bỏ nơi sinh sống, phần lớn trong số đó là người nghèo", ông nói vào thời điểm đó.

Khoảng cách giữa lời nói và hành động

Giờ đây, Gates cho rằng công nghệ mới sẽ giúp nhân loại vượt qua các rủi ro đó, như công nghệ hút CO2 trực tiếp từ không khí, thép và xi măng xanh, nhiên liệu hàng không bền vững hay hydro sạch.

Tuy nhiên, hầu hết công nghệ ấy vẫn chưa thể mở rộng quy mô thương mại, thậm chí một số còn chưa chứng minh được tính khả thi. Giới chuyên gia cảnh báo: Nếu mọi người đều "buông tay" như Gates, dòng vốn đầu tư vào năng lượng sạch sẽ càng trở nên khan hiếm.

Jigar Shah - cựu Giám đốc Văn phòng Chương trình Cho vay thuộc Bộ Năng lượng Mỹ - viết trên mạng xã hội Bluesky rằng: "Các doanh nhân về năng lượng Mặt trời và pin đang cung cấp điện cho 700 triệu người sống trong cảnh thiếu điện nghiêm trọng. Giải pháp đã có, và nó còn rẻ hơn, tốt hơn cho khí hậu".

Gates đang chuyển trọng tâm từ giảm phát thải sang thích ứng với khí hậu, một lựa chọn mà ông cho là "thực tế" hơn trong bối cảnh thế giới thiếu đồng thuận. Nhiều quốc gia, kể cả các "ông lớn" phát thải như Trung Quốc hay Liên minh châu Âu, vẫn chưa có kế hoạch chi tiết để đạt mục tiêu Paris.

Khí phát thải từ các nhà máy có thể góp phần làm tăng biến đổi khí hậu. Ảnh: Reuters.

Nhưng thuật ngữ "thực dụng" cũng là từ khóa ưa thích của những người phủ nhận biến đổi khí hậu, trong đó có cựu Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright - một cựu giám đốc ngành dầu khí. Nhiều nhà quan sát cho rằng, đó không còn là "thực dụng", mà là đầu hàng, thậm chí là hoài nghi cay độc.

Dù vẫn tài trợ cho các dự án năng lượng sạch qua tổ chức Breakthrough Energy, quỹ Gates Foundation vẫn đầu tư vào ngành nhiên liệu hóa thạch, dù từng cam kết rút vốn từ năm 2019, theo hồ sơ thuế năm 2023. Bài viết của ông được gửi đến các đại biểu COP30, nhưng chính Gates lại không tham dự hội nghị, The New York Times cho biết.

Động lực khiến ông viết bài dường như đến từ việc chính quyền Trump đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) - nguồn viện trợ lớn cho các nước nghèo.

Gates gọi đây là "một thảm họa", và có thể ông sẽ tiếp tục dùng tài sản cá nhân để cứu trợ những vùng chịu ảnh hưởng nặng nề. Tuy nhiên, khi công khai hạ thấp tầm quan trọng của hành động khí hậu, ông có nguy cơ khiến nỗ lực cứu người của chính mình trở nên khó khăn hơn.

TikToker David Ngo khác lạ sau thời gian mắc bệnh nặng Sau một tháng kể từ khi đăng video nằm viện, TikToker người Mỹ gốc Việt David Ngo khiến người hâm mộ bất ngờ khi xuất hiện với diện mạo khỏe khoắn, tràn đầy năng lượng. 9 giờ trước