Bộ trưởng Y tế: Cần thiết ban hành Luật Phòng bệnh

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh. Ảnh: Quốc hội.

Sáng 23/10, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan đã trình Quốc hội dự án Luật Phòng bệnh. Việc xây dựng đạo luật này nhằm thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác phòng bệnh, đồng thời hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động dự phòng, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và nâng cao sức khỏe toàn dân.

Cần thiết ban hành luật mới sau 17 năm

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, về cơ sở thực tiễn: Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm 2007 (có hiệu lực từ 01/7/2008) đã góp phần kiểm soát dịch bệnh. Tuy nhiên, sau hơn 17 năm, luật đã bộc lộ hạn chế, bất cập và phát sinh vấn đề mới về: chất lượng sống, gánh nặng bệnh tật, dinh dưỡng, yếu tố môi trường, và khoảng trống chính sách cho bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần.

Vì vậy, việc xây dựng luật mới là cần thiết. Mục đích ban hành Luật nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý về phòng bệnh, nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ, chất lượng cuộc sống của người Việt Nam qua việc kiểm soát hiệu quả bệnh tật và các yếu tố nguy cơ.

Dự án Luật Phòng bệnh quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm, bệnh không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần và các yếu tố nguy cơ khác; đồng thời đề cập đến vấn đề dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm. Dựa trên 5 chính sách lớn đã được Chính phủ thông qua gồm phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm; phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần; dinh dưỡng trong phòng bệnh; và các điều kiện bảo đảm phòng bệnh, dự thảo luật được xây dựng gồm 6 chương với 41 điều.

Dự án tập trung vào hai nhóm nội dung chính.

Nhóm thứ nhất là sửa đổi, hoàn thiện các quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm, trong đó làm rõ các khái niệm, chính sách của Nhà nước, trách nhiệm của cơ quan và tổ chức, các hành vi bị nghiêm cấm, cũng như hoạt động truyền thông, giáo dục sức khỏe cộng đồng.

Dự thảo cũng bổ sung quy định về phân loại dịch bệnh, thanh toán chi phí phòng bệnh (trừ một số bệnh truyền nhiễm lưu hành), cùng các biện pháp giám sát, cách ly y tế, kiểm dịch, bảo đảm an toàn sinh học trong xét nghiệm, quản lý vaccine và tiêm chủng. Ngoài ra, luật mới còn quy định về biện pháp ứng phó trong tình trạng khẩn cấp, phòng thủ dân sự khi dịch bệnh vượt quá khả năng kiểm soát của cấp có thẩm quyền, đồng thời xác định quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong những tình huống này.

Nhóm thứ hai là các nội dung bổ sung mới so với quy định hiện hành, trong đó tập trung vào phòng, chống bệnh không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần và dinh dưỡng trong phòng bệnh. Những quy định này hướng tới phát hiện sớm, dự phòng, quản lý bệnh tại cộng đồng, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và nâng cao vai trò của dinh dưỡng hợp lý trong việc bảo vệ sức khỏe. Dự thảo cũng xác định rõ quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức và cá nhân trong công tác phòng bệnh và bảo đảm dinh dưỡng.

Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị hoàn thiện dự thảo

Trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng bệnh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết Ủy ban thống nhất với mục tiêu, quan điểm xây dựng luật. Theo ông Vinh, dự thảo cơ bản đã thể chế hóa chủ trương của Đảng về chăm sóc sức khỏe nhân dân, phù hợp với Hiến pháp, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế.

Các Đại biểu Quốc hội tham dự tại hội trường. Ảnh: Quốc hội.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát, bổ sung đầy đủ các quy định liên quan đến phòng, chống bệnh truyền nhiễm, bệnh không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần và dinh dưỡng trong phòng bệnh, để bảo đảm sự cân đối giữa năm nhóm chính sách đã được xác lập. Đồng thời, cần hoàn thiện các báo cáo thành phần, bổ sung đánh giá tác động chính sách, đặc biệt là vấn đề nguồn kinh phí bảo đảm thực hiện các chính sách.

Đối với quy định về phòng, chống bệnh không lây nhiễm, Ủy ban đề nghị làm rõ hơn các biện pháp tư vấn, theo dõi, phát hiện sớm và điều trị dự phòng cho người có nguy cơ cao mắc bệnh, trên cơ sở thể chế hóa các nội dung đã được nêu trong Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị.

Về rối loạn sức khỏe tâm thần, Ủy ban đề nghị bổ sung quy định xác định đối tượng có nguy cơ cao, biện pháp phòng ngừa và nguồn kinh phí thực hiện; đồng thời mở rộng phạm vi đối tượng được quan tâm, bao gồm học sinh, sinh viên và người bị sang chấn tâm lý sau thiên tai, thảm họa.

Đối với nội dung dinh dưỡng trong phòng bệnh, Ủy ban đề nghị bảo đảm việc áp dụng nguyên tắc "dinh dưỡng phòng bệnh phải được thực hiện trong suốt vòng đời, theo từng lứa tuổi, từng đối tượng". Việc sử dụng sản phẩm dinh dưỡng nên mang tính khuyến nghị, không bắt buộc. Riêng chính sách dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai và trẻ em suy dinh dưỡng, đa số ý kiến cho rằng cần mở rộng phạm vi áp dụng trên toàn quốc, không phân biệt vùng miền, để bảo đảm công bằng xã hội và góp phần nâng cao chất lượng dân số.

Về các điều kiện bảo đảm cho công tác phòng bệnh, Ủy ban thống nhất với đề xuất thành lập Quỹ Phòng bệnh, trong đó quy định rõ các nguồn hình thành quỹ. Tuy nhiên, Ủy ban cũng đề nghị cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ hoạt động của quỹ. Cụ thể, Chính phủ nên định kỳ hai năm một lần báo cáo Quốc hội về kết quả hoạt động, cũng như việc quản lý và sử dụng quỹ. Ngoài ra, cần quy định rõ ràng mục đích, nhiệm vụ và nguyên tắc sử dụng quỹ, trong đó ưu tiên hỗ trợ các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá.