Khi Covid-19 mới bùng phát, Kodye Elyse (35 tuổi) bắt đầu chia sẻ những gì cô mô tả là "thời giãn cách thường thấy của các bà mẹ" trên TikTok, theo Standard.
Elyse, thợ trang điểm ở Los Angeles (California, Mỹ), cho biết: "Đó là cách thú vị để giết thời gian cùng con cái. Tôi thực sự không có bất kỳ người theo dõi nào trên ứng dụng nên không hề đắn đo khi đăng clip về các con".
Tuy nhiên, suy nghĩ này đã hoàn toàn thay đổi khi một trong những video của Elyse bất ngờ lan truyền. Những gì xảy ra sau đó đã khiến cô xóa toàn bộ hình ảnh các con mình khỏi Internet.
Đoạn video cho thấy cô con gái 5 tuổi và Elyse sử dụng filter để đổi khuôn mặt cho nhau. Chỉ trong vòng vài giờ, clip đã thu hút hơn 6 triệu lượt xem và Elyse đột nhiên có khoảng 100.000 người theo dõi. Nhưng những bình luận dưới video, trong đó có nhận xét về ngoại hình của con gái, khiến người mẹ vô cùng sợ hãi.
"Ngay giây phút mở bình luận, tôi đã khóc. Họ chủ yếu nói về con gái tôi, bóng gió những điều thô tục, không phù hợp. Tôi cảm thấy buồn nôn, thật tội lỗi. Tôi chỉ ước đã giữ khoảnh khắc đó cho riêng mình".
Elyse ngay lập tức xóa clip cũng như mọi chi tiết về cuộc sống của các con trên mạng.
Bi kịch phía sau những clip triệu view
Giữa tháng 3, các nhà lập pháp ở Pháp đã bật đèn xanh cho một dự luật nhằm kiểm soát hiện tượng "sharenting".
Sharenting (kết hợp của "sharing" và "parenting") mô tả việc cha mẹ chia sẻ quá nhiều về con cái trên Internet, nhiều hình ảnh, thông tin nhạy cảm, có thể ảnh hưởng đến trẻ ở hiện tại hoặc trong tương lai.
10 năm qua đã chứng kiến sự bùng nổ của gia đình có sức ảnh hưởng trên YouTube và TikTok, làm dấy lên lo ngại về khả năng bóc lột trẻ em. Nhiều bậc cha mẹ hiện nay xem việc quay vlog gia đình hoặc con cái là nguồn thu nhập chính. Những người khác có thể sử dụng trẻ em để nâng cao danh tiếng cho mình.
 |
| Trung bình hình ảnh của một đứa trẻ được chia sẻ 1.300 lần trước khi chúng 13 tuổi. Ảnh: The Atlantic. |
Theo dự luật, một nửa số hình ảnh được trao đổi trên các diễn đàn ấu dâm có nguồn gốc từ những bức ảnh được các gia đình đăng lên mạng xã hội. "Một số hình ảnh, đặc biệt là ảnh các em bé khỏa thân hoặc các cô gái trẻ trong trang phục tập thể dục, đặc biệt thu hút sự chú ý của những kẻ ấu dâm".
Bruno Studer, nghị sĩ Pháp đề xuất dự luật, cho biết: "Bảo vệ quyền riêng tư của con cái là công việc của cha mẹ".
Luật này sẽ bao gồm việc bảo vệ quyền riêng tư của trẻ em như một trong những nghĩa vụ pháp lý của cha mẹ. Phụ huynh chịu trách nhiệm về quyền hình ảnh của con mình tùy theo độ tuổi và mức độ trưởng thành của trẻ.
Trong khi các thế hệ lớn tuổi được làm quen với mạng xã hội sau này có thể định hình sự hiện diện trực tuyến của họ ngay từ đầu, thì trẻ em lớn lên trong thời đại kỹ thuật số ngày nay không còn có được điều xa xỉ như vậy.
Giờ đây, chúng có thể lọt vào mắt hàng triệu người ngay từ lần xuất hiện đầu tiên trên ảnh siêu âm. Trên thực tế, trung bình hình ảnh của một đứa trẻ được chia sẻ 1.300 lần trên mạng xã hội trước năm 13 tuổi, theo một cuộc khảo sát của Tổ chức Quan sát Phụ huynh và Giáo dục Kỹ thuật số.
 |
| Nhiều bậc cha mẹ hối hận sau khi chia sẻ ảnh, clip con nhỏ lên mạng xã hội. Ảnh: Standard. |
Năm ngoái, người dùng đã cảnh báo rằng một số video của ngôi sao TikTok 3 tuổi Wren Eleanor đang có số lượt lưu đáng lo ngại. Một video ăn hot dog của Wren, tài khoản có 17 triệu người theo dõi, đã được lưu gần 375.000 lần.
Một video khác quay cảnh cô bé mặc áo crop top màu cam đã thu về thêm 45.000 lượt lưu. Người dùng cũng đã báo cáo các nhận xét đáng lo ngại trên video của Wren và chỉ ra rằng các tìm kiếm phổ biến trên TikTok và Google cho tài khoản của cô bé bao gồm những cụm từ nhạy cảm.
Mẹ của Wren, Jacquelyn, người điều hành tài khoản TikTok, đã nói về vấn đề này: "Vài tháng qua thật vô cùng đau khổ và tôi đã học được rất nhiều điều. Wren là ưu tiên số một, việc nuôi dạy và đảm bảo an toàn cho con là công việc hàng đầu của tôi".
Đối với Elyse, tác động của những clip lan truyền là rất nghiêm trọng. Vì địa chỉ trường học và nhà riêng bị rò rỉ, họ đã phải chuyển nhà và cho con học tại gia.
"Tôi sẽ không bao giờ chia sẻ bất cứ điều gì về các con nữa. Con cái có thể đồng ý đển bạn đăng, nhưng đôi khi chỉ nói vậy vì muốn làm hài lòng bố mẹ? Chúng thậm chí còn không hiểu mình đang đồng ý với điều gì", Elyse nói.
Lỗ hổng pháp lý
Ngoài ra, sharenting còn liên quan đến vấn đề khai thác lao động trẻ em. Trong khi nhiều quốc gia hiện có luật lao động và biểu diễn nghiêm ngặt để bảo vệ các diễn viên và ca sĩ nhí, thì trẻ em có ảnh hưởng trên không gian mạng vẫn là vùng xám về mặt pháp lý.
Năm ngoái, Ủy ban Kỹ thuật số, Văn hóa, Truyền thông và Thể thao của Anh đã kêu gọi tăng cường kiểm soát để thu hẹp "khoảng cách pháp lý" này. Báo cáo của ủy ban cho biết: "Chúng tôi lo ngại sâu sắc rằng việc thiếu hành động trong thị trường người có ảnh hưởng đang bùng nổ sẽ dẫn đến việc ngày càng nhiều trẻ em trong ngành bị bóc lột".
Câu chuyện về cặp vợ chồng vlogger Myka và James Stauffer ở Ohio (Mỹ) đã chứng minh rằng vấn đề này có thể trở nên nghiêm trọng đến mức nào.
Năm 2017, cặp đôi có 4 con này tuyên bố sẽ nhận nuôi đứa trẻ tự kỷ tên Huxley ở Trung Quốc. Trong 3 năm, vợ chồng Stauffer chia sẻ chuỗi 27 clip kể về quá trình nhận nuôi và những câu chuyện xung quanh cậu bé tự kỷ. Những clip này đều thu hút hàng triệu lượt xem và đem về hàng trăm nghìn lượt đăng ký cho kênh vlog gia đình này.
Tuy nhiên, đến tháng 5/2020, đôi vợ chồng bất ngờ lên clip thông báo rằng không thể nhận nuôi Huxley.
 |
| Myka và James Stauffer thông báo không thể nhận nuôi Huxley sau 3 năm làm clip về cậu bé. Ảnh: ET. |
"Sau nhiều lần đánh giá, các chuyên gia y tế cảm thấy rằng con cần một nơi khác thực sự phù hợp với nhu cầu của mình", Myka khóc và nói trước máy quay.
Đoạn video khiến nhiều người phẫn nộ và đặt câu hỏi về mặt đạo đức đối với cặp vlogger. Hai vợ chồng này đã thu lợi nhiều năm từ việc chia sẻ chi tiết cuộc sống của Huxley ngay cả trước khi họ thực sự nhận nuôi cậu bé.
Mặc dù cặp đôi đã xóa tất cả clip liên quan, vẫn còn rất nhiều lo ngại. Họ sẽ làm gì với số tiền kiếm được từ Huxley khi không nhận nuôi cậu bé? Điều này sẽ tác động thế nào đến cuộc sống tương lai của Huxley?
Nhà tâm lý học Charlotte Armitage cho biết: "Nó phụ thuộc vào khả năng đồng ý. Trẻ em chưa có được điều đó". Bà Armitage lo ngại về tác động của mạng xã hội đối với nhận thức về giá trị bản thân và sự tin tưởng của trẻ.
"Mọi đứa trẻ đều phải có ai đó mà chúng có thể tin tưởng tuyệt đối. Nhưng nếu ngay cả cha mẹ cũng đăng ảnh con để kiếm tiền hoặc sau đó hình ảnh này bị kẻ ấu dâm lạm dụng, thì toàn bộ niềm tin có thể sụp đổ".
Chuyên gia tâm lý cảnh báo rằng điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các mối quan hệ cá nhân và gia đình của trẻ khi trưởng thành. "Có những tác động tâm lý nghiêm trọng, sâu xa mà khó có thể thoát ra được. Trẻ em xứng đáng có quyền riêng tư và lý tưởng nhất là cha mẹ nên chủ động bảo vệ điều đó".
Rèn luyện kỹ năng tự học cho con
Tác giả sách Kỹ năng tự học cho trẻ tiểu học, TS Nguyễn Thị Thu, cho rằng trẻ cần có mục tiêu để tạo động lực học tập. Phụ huynh nên tìm hiểu, quan sát sở thích của con, rồi lồng ghép những hoạt động tìm hiểu khám phá kiến thức trong những sở thích đó để nuôi dưỡng sự tìm tòi nghiên cứu trong con. Ngoài ra, đọc sách là một cách hay và lành mạnh để trẻ tiếp nạp kiến thức.
