Thạc sĩ, bác sĩ Hoàng Khánh Toàn, khoa Đông Y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho hay gà ác, còn được gọi là ô cốt kê, ô kê (gà đen), dược kê, vũ dương kê, dương mao kê, hắc cước kê (gà chân chì), trúc ty kê. Đây là loại gà cỡ nhỏ đặc biệt được thuần hoá và nuôi dưỡng như các giống gà khác, có đặc trưng bởi bộ lông trắng không mượt, nhưng toàn bộ da, mắt, thịt và xương đều đen, chân đen có 5 ngón.
Theo dinh dưỡng học cổ truyền, gà ác vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ can thận, ích khí huyết, dưỡng âm thoái nhiệt, thường được dùng để chữa các chứng bệnh hư nhược, tiêu khát (đái đường), đi tả lâu ngày do tỳ hư, lỵ lâu ngày, chán ăn, đới hạ (khí hư), di tinh, hoạt tinh, cốt chưng (nóng âm ỉ trong xương), đạo hãn (ra mồ hôi trộm), kinh nguyệt không đều.
Theo dinh dưỡng học hiện đại, thịt gà ác ít lipid, rất giàu protid, có khoảng 18 loại acid amin, nhiều vitamin như A, B1, B2, B6, B12, E, PP... và các nguyên tố vi lượng như K, Na, Ca, Fe, Mg, Mn, Cu... Trong 100 g thịt gà ác có khoảng 22,3 g protid (ở thịt gà ta, chỉ số này là 18,2-20,3 g), 2,3 g lipid (thịt gà ta chỉ số này là 7,5-10,5 g), 17 mg Ca, 2,3 mg Fe, 210 mg P...
Theo thạc sĩ Toàn, thịt gà ác có tác dụng phòng chống mệt mỏi, tăng cường khả năng chịu đựng của cơ thể trong điều kiện thiếu dưỡng khí, cải thiện công năng miễn dịch, nâng cao năng lực hoạt động của hệ thống võng mạc nội mô, tăng cường khả năng chống đỡ bệnh tật của cơ thể.
Trên thực tế, để nâng cao công dụng của gà ác, người xưa thường phối hợp với một số dược liệu và chế biến thành những món ăn - bài thuốc (dược thiện) - vừa dễ dùng vừa phát huy triệt để công dụng của gà ác.
 |
| Gà ác là món ăn rất bổ dưỡng. Ảnh: SKĐS. |
Dùng cho người suy nhược, gầy, ốm yếu
Thành phần: Thịt gà ác 100 g, đông trùng hạ thảo 10 g, hoài sơn 30 g.
Cách chế: Thịt gà ác rửa sạch, chặt miếng, cho vào nồi hầm cùng với đông trùng hạ thảo và hoài sơn thật nhừ, chế thêm gia vị, chia ăn nhiều lần trong ngày.
Dùng khi đau đầu, chóng mặt, đau lưng
Thành phần: Gà ác 50 g, kỷ tử 10 g, gừng tươi.
Cách chế: Thịt gà rửa sạch, chặt miếng, cho vào nồi nầm cùng kỷ tử và gừng tươi thật nhừ, cho thêm gia vị, ăn nóng.
Dùng cho phụ nữ kinh không đều
Thành phần: Gà ác 1 con, đương quy 10 g, thục địa 10 g, bạch thược 10 g, tri mẫu 10 g, địa cốt bì 10 g.
Cách chế: Gà làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng. Các vị thuốc rửa sạch, sau đó, cho tất cả vào nồi hầm thật nhừ, chế đủ gia vị, chia ăn trong ngày.
Dùng cho người bị gãy xương
Thành phần: Gà ác trống 1 con, tam thất 5 g, rượu vang và gia vị vừa đủ.
Cách chế: Gà ác làm thịt, bỏ lông và nội tạng; tam thất thái phiến, cho vào trong bụng gà cùng với một chút rượu vang và gia vị; tất cả đem hầm cách thuỷ cho chín.
Dùng cho nam giới di tinh
Thành phần: Gà ác 1 con, hạt sen trắng 15 g, khiếm thực 15 g, gạo nếp 150g.
Cách chế: Gà làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; hạt sen bỏ lõi ; khiếm thực và gạo nếp rửa sạch; tất cả cho vào nồi nấu thành cháo, chế thêm gia vị, chia ăn trong ngày.
Ngoài ra, theo kinh nghiệm dân gian, người ta còn dùng thịt gà ác tẩm mật ong, nướng qua rồi đem sấy khô giòn, tán thành bột mịn (ô kê tán) hoặc làm thành viên hoàn (ô kê hoàn) hoặc đem ngâm với rượu uống để bồi bổ sức khoẻ. Nhiều nơi còn dùng xương gà ác nấu thành cao, uống để chữa chứng hư nhược, chán ăn, mệt mỏi, đau lưng, mất ngủ, yếu sinh lý.
