|
|
Triều cường tại TP.HCM diễn ra liên tục trong tháng 10, 11. Ảnh: Khương Nguyễn. |
Theo Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ, mực nước triều tại các trạm trên sông Sài Gòn như Phú An (TP.HCM) và Thủ Dầu Một dự báo tiếp tục tăng trong những ngày tới. Đỉnh triều dự kiến xuất hiện ngày 5/11, khi mực nước tại Phú An đạt 1,67 m lúc 3h30 và tại Thủ Dầu Một là 1,69 m lúc 4h30, đỉnh điểm là 1,74m lúc 16h.
Cơ quan khí tượng cảnh báo triều cường đầu tháng 11 có thể gây ngập cục bộ tại các vùng trũng ven sông, kênh rạch ở TP.HCM và lân cận.
Trước đó, đợt triều cuối tháng 10 đã làm nước sông Sài Gòn vượt báo động III, gây ngập diện rộng ở nhiều khu vực thấp.
Thủy triều và triều cường là gì?
Theo National Geographic, hiện tượng triều cường (thủy triều) là sự dâng lên và hạ xuống của mực nước biển theo chu kỳ tự nhiên. Dọc các vùng bờ biển, nước biển từ từ dâng cao, tràn lên đất liền rồi lại chậm rãi rút xuống.
Khi nước đạt mức cao nhất, bao phủ phần lớn bờ, đó là lúc triều lên (hay còn gọi là triều cao). Ngược lại, khi nước rút xuống mức thấp nhất, được gọi là triều xuống (hay triều thấp). Không chỉ đại dương, một số hồ và sông cũng có thể xuất hiện hiện tượng thuỷ triều.
 |
| Người dân TP.HCM gặp khó khăn vì thủy triều lên xuống liên tục. Ảnh: Duy Hiệu. |
Các lực tạo ra hiện tượng thuỷ triều được gọi là các thành phần thuỷ triều. Trong đó, việc Trái Đất quay là một yếu tố góp phần, nhưng nguồn gốc chính của thuỷ triều lại đến từ lực hấp dẫn của Mặt Trăng tác động lên Trái Đất.
Theo quy luật vật lý, các vật thể càng gần nhau thì lực hút hấp dẫn giữa chúng càng mạnh. Dù cả Mặt Trời và Mặt Trăng đều tác động lực hấp dẫn lên Trái Đất, song Mặt Trăng có ảnh hưởng lớn hơn vì khoảng cách giữa nó và Trái Đất gần hơn rất nhiều so với khoảng cách tới Mặt Trời.
Về phần triều cường, mỗi tháng hai lần, Mặt Trăng, Trái Đất và Mặt Trời nằm thẳng hàng trong không gian. Đây là hiện tượng này xảy ra vào lúc trăng non và trăng tròn.
Khi Mặt Trăng nằm giữa Trái Đất và Mặt Trời, ánh sáng Mặt Trời không thể chiếu tới, khiến Mặt Trăng trở nên tối, gọi là trăng non. Ngược lại, khi Trái Đất nằm giữa Mặt Trời và Mặt Trăng, Mặt Trăng phản chiếu toàn bộ ánh sáng Mặt Trời, tạo nên trăng tròn.
Chính vào những thời điểm này, ba thiên thể thẳng hàng, nên lực hấp dẫn của Mặt Trời và Mặt Trăng kết hợp, khiến mực nước biển dâng cao hơn bình thường. Hiện tượng này được gọi là triều cường (trong tiếng Anh gọi là spring tides) - loại thuỷ triều mạnh nhất trong tháng.
Dù có tên là “spring”, triều cường không liên quan đến mùa xuân. Thực tế, từ này bắt nguồn từ chữ springen trong tiếng Đức, nghĩa là “nhảy vọt”, ám chỉ việc mực nước tăng mạnh.
Giữa hai lần triều cường, khi Mặt Trăng và Mặt Trời tạo góc vuông với Trái Đất, lực hút của chúng phản tác động lẫn nhau, khiến mực nước biển thay đổi ít hơn. Khi đó, thuỷ triều yếu hơn bình thường, được gọi là triều kém (trong tiếng Anh gọi là neap tides).
Hai trạng thái triều này diễn ra tuần tự, xen kẽ nhau mỗi nửa tháng, tạo nên chu kỳ dao động tự nhiên của đại dương dưới tác động hấp dẫn của vũ trụ.
 |
| Tháng 11 hàng năm, triều cường tại TP.HCM đạt đỉnh. Ảnh: Duy Hiệu. |
Đỉnh triều ở TP.HCM
Theo một nghiên cứu công bố trên Tạp chí Khí tượng Thủy văn (12/2011), năm 2008, TP.HCM ghi nhận 3 đợt triều cường lớn, đỉnh triều xấp xỉ mức báo động III (1,5 m). Năm 2009, đỉnh triều đầu tháng 11 đạt 1,56 m, và năm 2010 đạt 1,55 m.
Nghiên cứu cho thấy, khu vực phía nam TP.HCM thường chịu ảnh hưởng ngập do triều cường mạnh nhất vào tháng 10 và 11, trong khi khu vực trung tâm đạt đỉnh triều vào tháng 10 và tháng 1 năm sau. Các khu vực phía bắc và phía tây của thành phố có xu hướng tương tự, nhưng mức ngập nhẹ hơn.
Tác giả nhận định, biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng là nguyên nhân chính khiến mực nước triều tăng cao qua các năm. Ngoài ra, tốc độ đô thị hóa nhanh và thay đổi trong cấu trúc địa hình – kênh rạch cũng khiến khả năng thoát nước giảm, làm tình trạng ngập cục bộ dễ xảy ra hơn.
Một yếu tố khác được nhắc đến là hiện tượng lún sụt tự nhiên và do khai thác nước ngầm, góp phần khiến địa hình thấp dần, làm nước triều dễ tràn sâu vào đô thị.
Theo đánh giá, trước năm 1995, ngập do triều cường ở TP.HCM hiếm khi xảy ra, nhưng từ sau đó đã trở thành hiện tượng thường xuyên hơn, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt, giao thông và môi trường đô thị.
Thị trường lao động thay đổi chóng mặt, để tồn tại, con người cần học tập suốt đời. Trong bối cảnh đó, tạp chí Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả cuốn Học tập suốt đời của tác giả Michelle R.Weise.
Tác phẩm cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai, những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng, cùng với đó là đưa ra những cách kết nối để quá trình chuyển đổi “học-làm” diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, tác giả nêu lên vai trò của việc học tập suốt đời.
