Bánh mì đã trở thành một trong những niềm tự hào của ẩm thực Việt Nam, liên tục được thực khách nước ngoài và truyền thông quốc tế ca ngợi. Năm 2024, bánh mì Việt Nam được đánh giá cao nhất với 4,6/5 sao trong 100 món bánh mì kẹp ngon nhất thế giới do chuyên trang Taste Atlas bình chọn.
Ngày 24/3/2011, thuật ngữ "banh mi" được công nhận trong Từ điển tiếng Anh Oxford, kèm ghi chú "là loại sandwich của Việt Nam".
Cùng là bánh mì, nhưng miền Bắc - Trung - Nam mang những nét đặc trưng riêng. Khác biệt lớn nhất là vỏ bánh, nhân và nước xốt.
Vỏ bánh
Miền Bắc
Đặc trưng dễ thấy của bánh mì miền Bắc là vỏ giòn xốp, hơi dày và dai, có màu vàng nhạt, không rỗng ruột nhiều. Bánh mì thường được nướng trên lò than hoặc lò nhỏ truyền thống. Riêng ở Hải Phòng, bánh mì thường ở dạng que, có kích thước bằng 2-3 ngón tay, vỏ giòn không dày ruột. Loại bánh mì này luôn được nướng than trước khi rưới mỡ giúp vỏ giòn xốp hơn.
Miền Trung
Vỏ bánh mì miền Trung mỏng, giòn rụm và dễ rơi vụn. Ruột bánh vừa phải, mềm nhưng không quá bông, hơi dẻo, giúp giữ được nước xốt đẫm như bánh mì phong cách Hội An, Đà Nẵng. Do khí hậu ẩm mặn, bột bánh sẽ pha với chút đường và dầu, nướng kỹ hơn để chống ẩm nên màu vàng đậm, mùi thơm dậy. Hai loại bánh thường thấy nhất là bánh mì dài và bánh mì tròn với kích thước khoảng một gang tay.
Miền Nam
Trái với miền Bắc và Trung, bánh mì miền Nam phổ biến nhất là loại phồng to, ruột rỗng do nướng lò điện ở nhiệt độ cao, kết hợp phun hơi nước. Màu vàng óng, hơi ngả cam. Vỏ bánh rất giòn xốp, chỉ cần cắn nhẹ là vỡ. Ngoài ra, miền Nam còn có loại bánh mì đặc ruột, nhưng ít được dồn thịt.
 |
| Vỏ bánh mì miền Bắc giòn xốp, có độ dai nhất định. Ảnh: Banh-Mee. |
Nhân bánh
Miền Bắc
Trước đây, bánh mì truyền thống của miền Bắc có phần nhân đơn giản, gồm pate, ruốc, trứng, giò lụa, thêm rau thơm và vài lát dưa chuột. Nguyên liệu được đưa vào trong bánh mì không quá cầu kì nhưng đủ để cảm nhận.
Đến nay, bánh mì miền Bắc có sự thay đổi nhất định để phù hợp với nhiều tệp khách. Phần nhân biến tấu với thịt nướng, jambon hay xá xíu. Hoặc nhân xào từ trứng, xúc xích, giò lụa, thịt nguội... như bánh mì dân tổ. Song, một đặc trưng vẫn giữ nguyên là nhân không quá đầy, nhưng lớp pate thường dày, đậm đà bởi lớp mỡ béo bên trên.
Miền Trung
Nhân bánh mì miền Trung đậm, cay và nhiều gia vị địa phương, lúc nào cũng đầy ắp. Phổ biến là các nguyên liệu như thịt nướng, chả bò, chả cá, nem, pate, đi kèm rau sống, cà rốt hoặc củ cải trắng ngâm chua, ớt tươi. Đặc biệt, các loại chả phải thái lát mỏng. Song, mỗi địa phương lại có phong vị nhân riêng.
Ở Đà Nẵng, bánh mì gà nổi tiếng với nhân bơ trứng, ruốc gà, hành khô, dưa chuột và cà rốt, củ cải trắng ngâm chua. Bên cạnh đó còn có bánh mì kẹp cùng bánh bột lọc.
Ở Hội An, bánh mì đa dạng nhân như thịt nướng, giò chả, pate, gà với bơ, thịt bò cuộn phô mai, thịt xông khói, thập cẩm... Không thể thiếu nước xốt mặn ngọt ngập mềm ruột bánh.
Ở Nha Trang có loại bánh mì đặc ruột, kèm với nhân riêng gồm trứng cút, xíu mại, dưa leo, rau, giò lụa, chả cá... Khi ăn, thực khách xé bánh mì, chấm nước xốt và gắp nhân ăn kèm.
 |
| Bánh mì miền Nam có nhân dày, nhiều đồ chua ăn kèm. Ảnh: Linh Huỳnh. |
Miền Nam
Bánh mì ở miền Nam có phần nhân đầy đặn và phong phú như thịt nướng, thịt heo quay, phá lấu, chả cá, xá xíu, jambon, các loại thịt nguội, pate, xíu mại... Đi kèm luôn có nhiều loại rau thơm, dưa chuột và cà rốt, củ cải trắng ngâm chua. Đặc biệt, nguyên liệu sau cùng luôn là rau răm hoặc nhánh ngò rí.
Bên cạnh đó, một số tiệm còn biến tấu thêm bánh mì nhân bò lá lốt, chả bì hay bánh mì chảo với nhân để riêng. Ở TP.HCM, do ảnh hưởng từ ẩm thực Trung Hoa, bánh mì cũng thường được ăn cùng cà ri gà hay phá lấu.
Nước xốt
Miền Bắc
Miền Bắc chỉ rưới xốt vừa phải để không lấn át hương vị của các nguyên liệu khác. Hương vị xốt mặn nhẹ, thơm tiêu và không thiên ngọt. Đôi khi một số tiệm chỉ rưới thêm tương ớt, nước mắm, phết pate trộn tiêu hoặc rắc muối tiêu.
  |
Bánh mì miền Trung thường rưới nhiều xốt với hương vị đậm đà. Ảnh: Chimie, Vietnamese Eats. |
Miền Trung
Miền Trung nổi tiếng với bánh mì rưới đẫm xốt, thấm đều nhân nhưng không làm ướt bánh. Loại xốt này làm từ nước hầm thịt, pate, dầu phi hành, tương ớt và sa tế. Hương vị mặn ngọt, pha chút cay và béo. Riêng ở Đà Nẵng, "linh hồn" của bánh mì là loại tương ớt ngọt địa phương.
Miền Nam
Ở miền Nam pate không có lớp mỡ bên trên bề mặt như miền Bắc. Thay vào đó, người bán sáng tạo ra các nước xốt gia truyền như xốt bơ trứng, xốt cà chua, mayonnaise, xốt xíu mại, xốt thịt nướng… Hương vị xốt thiên ngọt, kết cấu sền sệt và có màu đỏ cam đậm.
Tựu trung, dù miền Bắc, Trung hay Nam, bánh mì vẫn là món ăn thơm ngon và đáng tự hào của người Việt Nam. Như trang Tasting Table viết: "Điểm nổi bật nhất của bánh mì Việt Nam là sự tinh tế trong hương vị, dù ở bất cứ vùng miền nào".
Với các món ăn phong phú và đặc sắc, Việt Nam được xếp vào danh sách những quốc gia có nền ẩm thực tuyệt vời của thế giới.
Mục Du lịch - Ẩm thực giới thiệu hai cuốn sách Lê la quà vặt và Ăn quà xuyên Việt. Xuất bản năm 2017, đây có lẽ là những cuốn sách tranh ẩm thực đầu tiên của một tác giả Việt được xuất bản. Bằng những hình vẽ dễ thương và sinh động, vui tươi và hài hước, những trang vẽ của Đặng Hồng Quân khiến người xem như có thể mường tượng ra khung cảnh náo nhiệt của các hàng quà, thậm chí có đôi khi lộn xộn, nhôm nhoam như ngoài đời thực ta có thể vẫn bắt gặp.
> Đọc tiếp: 'Từ điển' món ngon nước Việt bằng tranh
