|
|
Xu hướng từ chối đi theo lối mòn truyền thống từ học tập đến làm việc của người trẻ liệu có thể khiến cuộc sống tốt hơn hay ngày càng tệ đi. Ảnh minh họa: Pixels. |
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), năm 2025, khoảng 262 triệu người trẻ, tương đương 1/4 thanh niên thế giới trong độ tuổi 15-24 tuổi rơi vào tình trạng "3 không" - không làm, không học, không đào tạo" (NEET).
Đáng chú ý, con số mới thống kê ở nhóm 15-24 tuổi, nhưng thực tế nhóm tuổi thuộc NEET trên toàn cầu được đề cập ở nhóm 15-24 hoặc 15-29 tuổi.
Theo Chicago Council on Global Affairs (CCGA) năm 2022, NEET (not in employment, education, or training) được sử dụng tại Anh lần đầu trong những năm 1980 để chỉ những người không tham gia thị trường lao động, không học hành hoặc không tham gia đào tạo trong lĩnh vực nào.
Việc hiện tượng NEET đang gia tăng mạnh mẽ toàn cầu đã phản ánh việc người trẻ đang dần lạc hướng khỏi con đường thăng tiến truyền thống, tác động lâu dài tới thu nhập, sức khỏe và sự tham gia xã hội.
Khủng hoảng vì thất nghiệp
Hậu đại dịch Covid-19, việc tìm kiếm việc làm ở thế hệ trẻ, đặc biệt là nhóm Gen Z và đầu Millennials, trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Báo cáo của Viện Ngân hàng Mỹ hồi tháng 8, cho thấy hơn 13% người thất nghiệp là lao động mới vào nghề, chủ yếu thuộc Gen Z.
Park Min Jin (26 tuổi), sinh sống tại Hàn Quốc, cũng trở thành NEET vì lí do bất khả kháng đó. Từ nhỏ, cô đã sống cuộc đời hoàn mỹ theo kiểu “truyền thống”. Cô học tập không ngừng để vào được trường đại học danh tiếng, duy trì thành tích GPA 4,26/4,5 đáng ngưỡng mộ, tham gia loạt các cuộc thi học thuật, học ngoại ngữ và tham gia các chương trình trao đổi.
Sau khi tốt nghiệp vào tháng 2/2024, cô thành công thực tập tại 2 công ty tài chính. Đến tháng 7/2024, Min Ji bắt đầu tìm kiếm công việc toàn thời gian, cô đã gửi 50-60 hồ sơ xin việc đến hầu hết các công ty tài chính đang tuyển dụng nhưng không nhận được phản hồi tích cực nào.
Đến tháng 2 năm nay, cô rơi vào tình trạng kiệt sức, buộc cô phải ngừng cố gắng. Kể từ đó, Min Jin rơi vào cảnh thất nghiệp và không kiếm việc làm, trở thành 1 phần của nhóm NEET tại Hàn Quốc.
 |
| Thị trường lao động chững lại, không còn rộng mở cho người trẻ khiến nhiều người rơi vào cảnh thất nghiệp, kiệt quệ vì chờ đợi trong vô vọng. Ảnh minh họa: Reuters. |
Theo dữ liệu từ Cục Thống kê Hàn Quốc vào tháng 6/2025, có 683.894 cá nhân trong độ tuổi từ 15-39 đang trong giai đoạn nghỉ ngơi, không muốn tìm kiếm việc làm. Hơn 82% trong số đó chủ động nghỉ việc vì mệt mỏi, tương đương 560.991 người, từng có việc làm nhưng từ bỏ các cơ hội tiếp theo. Con số này cao gấp 4,6 lần so với số người chưa từng có việc làm.
Trả lời với The Korea Times về lí do ngừng xin việc, 39% người được khảo sát trả lời vì lí do cá nhân hoặc gia đình, 34% không hài lòng với môi trường làm việc và 15% vì hết thời gian làm việc tạm thời.
Về Park Min-Jin, cô thừa nhận hoàn cảnh của mình là tự nguyện. Mặc dù liên tục nhận về thất bại, cô vẫn không muốn bằng lòng công việc tại các công ty vừa và nhỏ.
“Tôi chỉ nhắm đến các tập đoàn lớn vì đó là phần thưởng xứng đáng cho công sức học tập 12 năm. Các công ty lớn cũng sẽ có phúc lợi tốt, tôi sợ nếu làm việc cho công ty nhỏ sẽ tiếp xúc với các văn hóa làm việc độc hại, ảnh hưởng đến trạng thái của bản thân”, cô trả lời với tờ Korea Herald.
Không vội ngồi vào những vị trí không phù hợp, hiện tại, cô chọn dành thời gian ở bên gia đình và dự định năm sau sẽ ra nước ngoài du lịch, có thể học ngành mới nếu đổi ý.
Chủ động rút lui vì kiệt sức
Bên cạnh những người trẻ bị đẩy ra khỏi thị trường lao động do thất nghiệp kéo dài và áp lực tài chính, vẫn có một bộ phận chủ động rút lui vì áp lực lâu dài dẫn đến sức khỏe kiệt quệ.
Theo khảo sát của Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NCBI) năm 2018, trong 1.071 người từ 19–26 tuổi, 12,7% tự nhận mình là NEET do tự nguyện.
Trả lời phỏng vấn với Business Insider ngày 5/10, Hannah Wilkinson (28 tuổi) chia sẻ bản thân buộc phải thôi việc vì sức khỏe giảm sút nặng nề.
Năm 22 tuổi, cô trở thành chuyên viên tiếp thị cho một hãng thời trang tại London (Anh) với mức lương khởi điểm 14.500 bảng Anh. Qua nhiều năm, sự nghiệp thăng tiến, cô kiếm được 50.000 bảng Anh cho mỗi tháng. Từ đó, cuộc sống cô sang trang mới, không còn phải ăn thức ăn tiện lợi hay rong ruổi sống nơi hẻo lánh, cô chính thức có một căn studio tại trung tâm thành phố cho riêng mình.
Tuy nhiên, năm 2020, công ty cô bất ngờ cắt giảm nhân sự, khiến công việc của Hannah tăng gấp đôi nhưng không được trả thêm lương. Sau thời gian nghỉ ngơi hồi đại dịch Covid-19, cô nhận ra mình cần dưỡng sức và hồi phục nhiều hơn.
Tiếp đó, cô từ chối lên văn phòng hàng ngày mà chọn làm việc ở nhà nhiều hơn. Hannah nghĩ như thế đã giúp cô dành nhiều thời gian cho bản thân hơn nhưng thực tế, sức khỏe tinh thần của cô ngày càng xuống dốc.
Mỗi sáng thức dậy với Hannah đầy mệt mỏi và uể oải dù cô biết mình đã ngủ 10 tiếng. Cô quyết định đến phòng khám và ngỡ ngàng nhận kết quả có dấu hiệu của bệnh trầm cảm.
  |
Sau quyết định nghỉ việc đúng đắn, Hannah dành thời gian du lịch khắp nơi để tìm lại niềm vui cho chính mình. Ảnh: Hannah Wilkinson. |
Tháng 12/2022, cô quyết định nghỉ việc và bay sang Australia, New Zealand du lịch để tìm lại niềm vui. Cô đắm mình vào thiên nhiên, leo núi, chèo thuyền cùng cá heo lúc bình minh cùng bạn bè.
"Ban đầu tôi nghĩ quyết định nghỉ làm của mình đi ngược với số đông, cho đến khi nhiều người xung quanh tôi cũng làm như thế vì đuối sức", Hannah chia sẻ với Business Insider.
Hiện tại, cô đã rời bỏ công việc văn phòng và tiếp tục tận hưởng những chuyến đi. Cô cho biết khi trở về nhà sẽ làm việc tự do và chú trọng đến sức khỏe hơn như leo núi hay tự chuẩn bị bữa ăn tại nhà.
"Việc ưu tiên sự cân bằng, sức khỏe và đam mê ngoài công việc giúp tôi dần tìm lại mục đích sống của mình. Tôi không muốn bỏ rơi chính mình nữa", Hannah nói.
Lisa Occhino, sinh sống tại Bồ Đào Nha, cũng đang trong tình trạng nghỉ ngơi dài hạn. Cô chuyển từ New York (Mỹ) đến Lisbon (Bồ Đào Nha) để xây dựng cuộc sống mới năm 2022 vì mệt mỏi kéo dài từ áp lực công việc.
Sau khi nhận thông báo công ty sẽ cắt giảm lương và hầu hết phúc lợi, cô đã lấy hết can đảm để nghỉ việc, sau này cũng chưa từng hối hận về quyết định đó. Là người chu toàn, cô luôn dự trữ khoản tiền tiết kiệm để phòng bị cho tương lai.
Chia sẻ với Business Insider, Lisa đã học được nhiều điều mới, thử những thú vui khác lạ sau thời gian nghỉ việc. Cô sống chậm hơn theo phong cách của người Bồ Đào Nha và du lịch khắp nơi. Cô quyến luyến với vẻ đẹp của thị trấn Sintra (Bồ Đào Nha), được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới, vẻ quyến rũ của cung điện Pena rực rỡ trên đỉnh đồi mờ sương và không khí trong lành của núi rừng.
Theo dự tính, Lisa sẽ nghỉ ngơi khoảng 3 tháng rồi trở lại làm việc. Nhưng thời gian qua đi, cô dần dập tắt ngọn lửa làm việc bận rộn kiểu Mỹ và nghỉ ngơi liền một năm sau đó. Cô nhận thấy mình thích các công việc sáng tạo hơn và đặt sức khỏe lên hàng đầu.
Hiện tại cô vẫn tận hưởng cuộc sống tự do tại thành phố Lisbon và dự định xin quốc tịch Bồ Đào Nha, sau đó cân nhắc làm các dự án sáng tạo cá nhân.
“Việc leo lên nấc thang danh vọng trong công ty không còn hấp dẫn với tôi nữa. Tôi đang xây dựng cuộc đời viên mãn, bình yên hơn, nơi trí tò mò và sự sáng tạo soi lối, không phải đo giá trị bản thân bằng năng suất lao động nữa”, cô chia sẻ.
Theo cuốn sách 20-30 tuổi càng nhiều cố gắng càng lắm may mắn của Liêu Trí Phong, giai đoạn từ 20 đến 30 tuổi là thời điểm quan trọng để tích lũy kinh nghiệm và phát triển bản thân, tạo nền tảng vững chắc cho tương lai. Tuy nhiên, một số bạn trẻ lựa chọn môi trường làm việc ít cạnh tranh hơn để tìm kiếm sự ổn định, dù điều này có thể hạn chế cơ hội phát triển và cảm giác giá trị trong công việc.
