|
|
Tình trạng NEET tại Việt Nam gây lo ngại. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm. |
Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê (GSO), quý III/2025, cả nước có khoảng 1,6 triệu thanh niên không học, không làm, không tham gia đào tạo, chiếm 11,5% tổng số thanh niên. Con số này tăng đáng kể so với 1,35 triệu người (10,1%) trong quý II và 10,4% ở quý I cùng năm. So với 10,7% cùng kỳ năm 2024, mức tăng hiện nay thể hiện xu hướng đảo chiều sau 2 năm ổn định. Đáng chú ý, con số mới thống kê ở nhóm 15-24 tuổi.
Thể Thiên (29 tuổi, phường Tân Định, TP.HCM) là một trong số đó. Anh đưa ra quyết định này sau khi nghỉ việc tại công ty cũ - nơi đã cống hiến và gắn bó trong suốt 5 năm qua, dành ít nhất 6 tháng tiếp theo “không làm, không học, không đào tạo”.
Đơn xin nghỉ việc của nhân sự sinh năm 1996 khiến lãnh đạo đặc biệt bất ngờ. Anh thừa nhận hài lòng với mức lương thưởng, phúc lợi và môi trường làm việc trong lĩnh vực công nghệ. Tuy nhiên, vị trí quản lý cấp trung kéo theo nhiều áp lực lớn, dẫn đến tình trạng căng thẳng kéo dài.
“Đây là quyết định nghỉ việc táo bạo nhất của tôi. Trước đó, tôi chỉ ‘nhảy’ từ doanh nghiệp này sang doanh nghiệp khác, chưa từng thực sự dừng làm việc”, Thể Thiên chia sẻ với Tri Thức - Znews.
Trong tương lai gần, cựu trưởng phòng này dự định thực hiện các chuyến du lịch liên tiếp, trở về Hà Nội thăm gia đình, chưa muốn quay lại thị trường lao động, cũng không có ý định học thêm.
Thể Thiên không phải trường hợp cá biệt. Nhiều người trẻ Việt Nam ở độ tuổi lao động cũng nằm trong tình trạng "3 không" - không học, không làm, không đào tạo (NEET). Trong khi một số chủ động nghỉ ngơi sau thời gian dài làm việc quá sức, nhiều người lại rơi vào hoàn cảnh thất nghiệp.
 |
| Nhiều nhân sự trẻ ở trong tình trạng "3 không" với cả lý do khách quan và chủ quan. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm. |
Chủ động ‘nằm yên’
Suốt một thập kỷ ở trong thị trường lao động, Thể Thiên từng nhiều lần gác lại các chuyến du lịch, nghỉ dưỡng vì bận rộn. Dù đặc biệt yêu thích hoạt động trekking, anh chỉ có thể tham gia một lần/năm trong các chuyến team building do công ty tổ chức.
Thiên cũng ít khi về thăm bố mẹ tại Hà Nội, luôn trả lời rằng: “Con bận”. Khi nhận thấy phụ huynh dần có tuổi, anh bắt đầu suy nghĩ đến việc dành nhiều thời gian bên gia đình hơn.
Đối với công việc cũ, Thiên không chỉ chịu áp lực từ KPI (chỉ tiêu), deadline (hạn chót), mà còn ám ảnh bởi tình thế “bánh mì kẹp thịt”. Anh ở giữa lãnh đạo cấp cao và nhân sự cấp dưới, phải làm hài lòng cả đôi bên.
Quyết định nghỉ việc, hoàn toàn nghỉ ngơi của Thể Thiên đến từ loạt lý do này. Một tuần sau khi rời khỏi văn phòng máy lạnh, anh bắt đầu sống chậm lại, chuẩn bị cho chuyến trekking sắp tới ở Trung Quốc và kỳ nghỉ dài bên gia đình tại Hà Nội.
 |
| Hồng Ngọc trở về sống với bố mẹ, chưa lập tức quay lại thị trường lao động sau khi nghỉ việc. |
Giống với Thể Thiên, Hồng Ngọc (25 tuổi, phường Ba Đình, Hà Nội) cũng quyết định nghỉ ngơi hoàn toàn sau khi bàn giao công việc ở doanh nghiệp cũ. Trong 3 năm từ khi tốt nghiệp đại học, Ngọc phải đối mặt với áp lực công việc lớn và môi trường độc hại.
Cô bắt đầu cảm thấy căng thẳng từ năm ngoái, song chưa đủ can đảm để nghỉ việc. Đến năm nay, sau khi nhận được sự động viên từ gia đình, bạn bè, Ngọc quyết tâm xin nghỉ dù chưa xây dựng kế hoạch dự phòng cho bản thân.
Vì còn ám ảnh với những tháng ngày ngột ngạt trong môi trường làm việc cũ, nhân sự truyền thông này chưa có ý định trở lại chốn công sở. Cô thừa nhận bản thân may mắn khi có nguồn tài chính ổn định do bố mẹ hỗ trợ, không quá lo lắng khi “nằm yên”.
“Tôi dọn về ở với bố mẹ, trả lại căn hộ studio đang thuê, không còn áp lực chi trả sinh hoạt phí hàng tháng”, Hồng Ngọc nói.
Sau khi kết thúc ngày làm việc cuối cùng, cô còn tụ tập bạn bè, tổ chức buổi ăn uống nhỏ để “ăn mừng”. Đối với Ngọc, quyết định nghỉ việc này giống như lựa chọn chấm dứt một mối quan hệ tình cảm độc hại.
Thất nghiệp
Khác với Thể Thiên và Hồng Ngọc, Ngọc Nhi (27 tuổi, phường Bình Thạnh, TP.HCM) không chủ động “nằm yên”. Cô rơi vào tình trạng thất nghiệp trong khoảng 3 tháng nay.
Sau khi công ty cũ thực hiện đợt cắt giảm lớn, Nhi nằm trong nhóm nhân sự thuộc bộ phận kinh doanh phải rời đi. Rơi vào tình thế bị động, cô chưa kịp ngó nghiêng thị trường, tham khảo các vị trí, doanh nghiệp tuyển dụng.
Ban đầu, cô vội vàng “rải” CV trên diện rộng, không xem xét kỹ mức độ phù hợp của bản thân với công việc ứng tuyển. Do đó, Nhi vẫn chưa tìm thấy bến đỗ mới vừa ý sau thời gian dài tham gia hàng loạt cuộc phỏng vấn.
“Đối với vị trí quá cao, tôi tất yếu bị từ chối. Đối với công việc mà tôi có thể đáp ứng mọi tiêu chí, doanh nghiệp lại không thể đưa ra mức lương thưởng như mong muốn”, Ngọc Nhi nói.
Hơn nữa, vấn đề thời điểm cũng ảnh hưởng lớn đến tình trạng thất nghiệp kéo dài của cô. Nhi cho rằng các công ty đều tập trung ổn định lực lượng lao động, đẩy mạnh hoạt động bán hàng trong 6 tháng cuối năm.
 |
| Một số nhân sự rơi vào tình trạng thất nghiệp kéo dài, phải xoay sở về mặt tài chính. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm. |
Quá trình tuyển dụng và đào tạo người mới có thể gây lãng phí nguồn lực, xáo trộn guồng làm việc. Tuy nhiên, Ngọc Nhi cũng không muốn vội vàng ngồi vào vị trí chưa thực sự ưng ý, tránh dẫn đến tâm lý hối hận sau này.
Trong khi một số bạn bè khuyên Nhi nên đăng ký các khóa học chuyên môn, kỹ năng mềm ngắn hạn, cô vẫn chần chừ, sợ lỡ dở chuyện học hành khi tìm thấy công việc phù hợp. Ngoài ra, chi phí của các chương trình mà cô mong muốn theo học không thấp, có khả năng ngốn vào khoản tiết kiệm, ảnh hưởng đến tài chính cá nhân trong thời điểm nhạy cảm này.
Hiện nay, Ngọc Nhi vẫn chưa chia sẻ với gia đình về tình trạng “3 không”. “Tôi không muốn bố mẹ ở xa lo lắng, đành giấu chuyện thất nghiệp, có lẽ chỉ thú thật khi gặp khó khăn về tài chính. Bây giờ, tôi vẫn có thể xoay sở”, cô nói.
Nhân sự thời Gen Z
Theo tác giả, TS Hồng Duyên trong cuốn "Quản trị nhân sự thời Gen Z - câu chuyện cũ kể theo cách mới", Gen Z quan tâm nhất đến sự cân bằng giữa công việc, cuộc sống và hạnh phúc cá nhân. Họ cũng muốn biết những gì được mong đợi trong công việc; muốn được đầu tư sâu vào công việc, biết được thời gian và nỗ lực của họ có ý nghĩa. Thế hệ này cũng quan tâm đến sự nghiệp trong kinh doanh, chăm sóc sức khỏe và công nghệ. Những thay đổi này sẽ tạo ra thách thức mới trong bài toán quản trị của các doanh nghiệp.
