Một buổi tối cuối tuần, sân bóng mini ở Củ Chi (TP.HCM) bất ngờ náo loạn khi anh L.Đ.B. đang đá bóng cùng bạn thì chóng mặt, mất thăng bằng rồi ngã gục giữa sân.
May mắn, đồng đội nhanh chóng đưa anh đến Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á chỉ sau 20 phút kể từ khi xuất hiện triệu chứng.
Tại khoa Cấp cứu, bác sĩ ghi nhận bệnh nhân có huyết áp 200/100 mmHg, kèm theo biểu hiện thất điều nửa người phải và chóng mặt. Kết quả chụp MRI cho thấy vùng nhồi máu tiểu não bên phải, dấu hiệu điển hình của một cơn đột quỵ cấp.
Bệnh nhân lập tức được tiêm thuốc tiêu sợi huyết (rTPA) để tái thông mạch máu bị tắc. Sau vài phút, anh B. giảm chóng mặt rõ rệt, giữ được thăng bằng và có thể tự đi lại. Hình ảnh chụp mạch máu não sau đó không ghi nhận hẹp hay tắc mạch lớn.
 |
| Bác sĩ kiểm tra phản xạ của bệnh nhân sau khi qua cơn nguy kịch. Ảnh: BVCC. |
Theo bác sĩ Lê Minh Mẫn, khoa Nội thần kinh, đây là trường hợp minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của cấp cứu đột quỵ trong “thời gian vàng”, vài giờ đầu sau khởi phát.
Anh B. được chuyển đến khoa Nội thần kinh để tiếp tục theo dõi và tầm soát nguyên nhân. Sau 7 ngày điều trị, bệnh nhân hồi phục hoàn toàn, được xuất viện trong tình trạng ổn định.
Các bác sĩ khuyến cáo anh cần kiểm soát huyết áp lâu dài, dùng thuốc đều đặn, tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc, đồng thời tránh uống rượu bia và hạn chế chơi thể thao cường độ cao.
Bác sĩ Lê Minh Mẫn cảnh báo khi thấy người thân có dấu hiệu đột quỵ theo quy tắc FAST, cần đưa đến cơ sở y tế gần nhất có trung tâm đột quỵ. Người dân không chữa mẹo hay chờ đợi, vì mỗi phút trôi qua đều có thể khiến não tổn thương nặng hơn.
Theo quy tắc F.A.S.T, các dấu hiệu cảnh báo gồm
- F (Face): Méo miệng.
- A (Arm): Yếu, liệt tay chân.
- S (Speech): Nói khó, nói ngọng.
- T (Time): Thời gian đưa bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
Ngoài ra, một số ca như anh B. có biểu hiện đặc biệt, được xếp vào nhóm B.E.F.A.S.T với dấu hiệu B (Balance) - mất thăng bằng, choáng váng và E (Eyes) - nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
Bác sĩ Mẫn cho hay đột quỵ có thể xảy ra trong hoặc ngay sau khi vận động mạnh do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc gắng sức quá mức khiến nhu cầu máu và oxy của cơ thể, đặc biệt là não, tăng cao đột ngột. Nếu hệ tim mạch không kịp đáp ứng, não có thể rơi vào tình trạng thiếu máu cục bộ, dẫn đến đột quỵ.
Bên cạnh đó, nhiều người trẻ mang sẵn bệnh lý nền như tăng huyết áp, bệnh tim hoặc dị dạng mạch máu não mà không biết. Khi tham gia các hoạt động thể thao cường độ cao, những yếu tố tiềm ẩn này có thể bị kích hoạt, làm gia tăng nguy cơ tắc mạch hoặc vỡ mạch máu não.
Một nguyên nhân khác là chấn thương vùng đầu và cổ, thường gặp trong các môn thể thao đối kháng hoặc có va chạm mạnh. Những chấn thương này có thể gây bóc tách động mạch cổ, tình trạng dẫn đến đột quỵ ở không ít người trẻ, thậm chí là vận động viên chuyên nghiệp.
Ngoài ra, các thói quen không lành mạnh như thiếu ngủ, mất nước, hoặc sử dụng rượu bia trước khi tập luyện cũng làm tăng gánh nặng cho hệ tim mạch và làm rối loạn tuần hoàn não, khiến nguy cơ đột quỵ càng cao.
Bác sĩ Mẫn nhấn mạnh việc tầm soát sức khỏe định kỳ và tập luyện vừa sức là yếu tố quan trọng để phòng ngừa đột quỵ, đặc biệt ở người trẻ có lối sống năng động.
Mục Sức khỏe giới thiệu cuốn sách Tầng giếng sâu – cuốn sach mang tới cho người đọc một cái nhìn đầy đủ và sâu sắc hơn về những ảnh hưởng của "nghịch cảnh thời thơ ấu" (ACE) với sức khỏe tinh thần của con người.
