Di căn là sự lây lan của tế bào ung thư ra các bộ phận, cơ quan khác ngoài vị trí ban đầu. Di căn được ước tính là nguyên nhân gây ra 90% tổng số ca tử vong do ung thư, tương đương khoảng 9 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Phần lớn người mắc ung thư ở giai đoạn di căn - cũng là giai đoạn cuối - gần như không thể điều trị.
Nhóm chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Y sinh Barcelona, Tây Ban Nha, phát hiện một hợp chất có trong thực phẩm mà chúng ta ăn hàng ngày có thể thúc đẩy quá trình di căn của các tế bào ung thư. Nhóm chuyên gia cho biết họ đang phát triển liệu pháp ức chế quá trình này là sẽ thử nghiệm lâm sàng trên người trong vài năm tới.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, dưới sự tài trợ của Worldwide Cancer Research (Vương quốc Anh).
Axit palmitic làm tăng khả năng di căn ung thư trên chuột
Axit palmitic là loại axit béo bão hòa phổ biến nhất trong động vật, thực vật và vi sinh vật. Nhóm chuyên tại Viện Nghiên cứu Y sinh Barcelona thực hiện nghiên cứu trên chuột và phát hiện axit palmitic khiến quá trình di căn tế bào ung thư biểu mô miệng, ung thư da xảy ra nhanh hơn.
Khi axit palmitic được bổ sung vào chế độ ăn uống của chuột, nó không chỉ góp phần gây di căn mà còn ảnh hưởng lâu dài tới bộ gene. Các tế bào ung thư chỉ tiếp xúc axit palmitic trong thời gian ngắn nhưng vẫn có khả năng di căn cao, ngay cả khi chất này đã được loại bỏ khỏi chế độ ăn.
 |
| Axit palmitic thường có nhiều trong dầu cọ. Ảnh: Freepik. |
Nhóm chuyên gia cũng phát hiện “ký ức” này là do những thay đổi về cách mà gene của chúng ta hoạt động. Sự hiện diện của axit palmitic đưa các tế bào ung thư vào “trạng thái tái sinh”. Chúng kéo theo các thay đổi chức năng của tế bào ung thư di căn, cho phép chúng hình thành mạng lưới thần kinh xung quanh khối u để giao tiếp với những tế bào khác ngay lập tức, lây lan dễ dàng hơn.
Để so sánh với các loại chất béo khác, nhóm chuyên gia đã thử nghiệm phản ứng tương tự trên chuột với axit oleic, axit linoleic hay còn gọi là omega 9 và omega 6. Những chất béo này thường có trong dầu oliu, hạt lanh. Kết quả cho thấy cả hai loại axit béo này đều không làm tăng nguy cơ phát triển các tế bào ung thư hay ảnh hưởng quá trình di căn tế bào ác tính.
Axit palmitic thường có nhiều trong dầu cọ. Dầu cọ được sử dụng trong sản xuất thực phẩm như bánh ngọt, chocolate, bánh quy, bơ thực vật và chất béo chiên rán. Nó cũng được tìm thấy trong mỹ phẩm, xà phòng, dầu gội đầu, các sản phẩm tẩy rửa. Hợp chất này trong nhiều trường hợp có thể được dùng làm nhiên liệu sinh học.
Tại Anh, theo thống kê của Express, gần 50% sản phẩm trong các siêu thị chứa dầu cọ.
 |
| Dầu cọ là thành phần được sử dụng nhiều trong sản xuất bánh ngọt, chocolate... Ảnh: BBC. |
Hy vọng mới cho điều trị ung thư
Giáo sư Greg Hannon, Giám đốc Viện Nghiên cứu Ung thư, Viện Cambridge, Vương quốc Anh, cho biết: “Đây là một nghiên cứu nghiêm túc và toàn diện cho thấy việc tiếp xúc thành phần chính của dầu cọ làm thay đổi đáng kể hành vi của các tế bào ung thư, khiến chúng dễ phát triển hơn từ các cơ đến di căn tế bào ác tính, tăng nguy cơ tử vong ở bệnh nhân. Với sự phổ biến của dầu cọ, axit palmitic như hiện nay, nghiên cứu này là lời cảnh báo để chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về cách lựa chọn chế độ ăn uống”.
Helen Rippon, Giám đốc điều hành của Worldwide Cancer Research, cũng đánh giá đây là nghiên cứu mang tính đột phá, mang tới hiểu biết mới về mối liên hệ giữa chế độ ăn uống và ung thư
Về phía nhóm tác giả, nhờ hiểu bản chất của phương thức giao tiếp này, họ đã tìm ra cách ngăn chặn nó và đang chuẩn bị cho thử nghiệm lâm sàng, chặn quá trình di căn các loại ung thư khác nhau.
 |
| Di căn là giai đoạn các tế bào ung thư xâm lấn sang những vị trí, cơ quan khác và thường không thể điều trị. Ảnh: NY Times. |
Giáo sư Salvador Aznar-Benitah, Trưởng nhóm cấp cao tại IRB Barcelona, tác giả chính của bài báo, cho biết: "Tôi nghĩ còn quá sớm để xác định chế độ ăn uống nào có thể giúp làm chậm quá trình di căn của ung thư. Có thể, nhiều người sẽ suy ra từ nghiên cứu của chúng tôi kết luận chế độ ăn không có axit palmitic sẽ giảm nguy cơ mắc ung thư di căn. Song, tôi nhấn mạnh cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để xác định điều này”.
ONA Therapeutics, công ty do GS Salvador Aznar-Benitah, Trưởng phòng thí nghiệm Tế bào gốc và Ung thư tại Viện Nghiên cứu Y sinh Barcelona, đứng đầu, là đơn vị phát triển các loại thuốc nói trên.
Đây cũng là doanh nghiệp đầu tiên nghiên cứu về phương pháp điều trị ung thư di căn. Nhóm chuyên gia kỳ vọng thử nghiệm lâm sàng sẽ bắt đầu trong vài năm tới và khám phá ra các kháng thể có tác dụng với một số loại ung thư khác nhau.
