 |
| Lập thể: Bộ sưu tập Leonard A. Lauder đang được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan. Ảnh: The New York Times. |
Trong bối cảnh thị trường nghệ thuật đang trầm lắng, Sotheby’s vừa công bố rằng họ đã giành được bộ sưu tập nghệ thuật của Leonard Lauder, cựu Chủ tịch tập đoàn Estée Lauder, trị giá hơn 400 triệu USD để đem bán vào mùa thu này.
Bộ sưu tập bao gồm 55 kiệt tác của những tên tuổi lớn như Gustav Klimt, Henri Matisse và Edvard Munch. Chính những tác phẩm này đã giúp cố tỷ phú Lauder, "ông trùm" ngành mỹ phẩm qua đời hồi tháng 6, trở thành một trong những nhà sưu tập vĩ đại nhất thế giới.
“Ông ấy là một người hiếm có trong một thế hệ, không chỉ là nhà sưu tập mà còn là nhà từ thiện trong lĩnh vực nghệ thuật. Tôi tin rằng bộ sưu tập này sẽ đi vào lịch sử, và còn được nhắc đến trong nhiều năm tới”. Charles Stewart, Giám đốc điều hành Sotheby’s, chia sẻ với The New York Times.
Những tác phẩm tiêu biểu sắp được đấu giá
Trong hai phiên đấu giá tháng 11 tới, tâm điểm sẽ là tác phẩm Chân dung Elisabeth Lederer (1914-1916) của Klimt, ước tính hơn 150 triệu USD, chiếm hơn 1/3 tổng giá trị bộ sưu tập. Đây là một trong hai bức chân dung toàn thân của Klimt còn thuộc sở hữu tư nhân.
Ngoài ra còn có hai phong cảnh ấn tượng của Klimt là Đồng cỏ nở hoa (1908), được định giá hơn 80 triệu USD và Sườn rừng ở Unterach bên hồ Attersee (1917), chưa từng xuất hiện tại bất kỳ phiên đấu giá nào trước đây, được định giá hơn 70 triệu USD.
Bộ sưu tập cũng bao gồm 6 tác phẩm điêu khắc bằng đồng của Matisse (ước tính tổng cộng 30 triệu USD), một bức trong loạt tranh Đêm giữa mùa hè (1901-1903) của Edward Munch, ước tính hơn 20 triệu USD và tác phẩm Khu vườn (1964) của Agnes Martin với mức định giá cao nhất từ trước đến nay của bà tại đấu giá - hơn 10 triệu USD.
 |
| Leonard A. Lauder tại căn hộ của ông ở khu Upper East Side (New York, Mỹ), bên cạnh những bức ảnh chụp bởi Irving Penn. Ảnh: Jingyu Lin/The New York Times. |
Lisa Dennison, Chủ tịch Sotheby’s khu vực châu Mỹ, cho biết: “Đây chính là những tác phẩm mà ông Leonard Lauder đã lựa chọn để sống cùng. Khi ông bắt đầu hành trình sưu tập, nhiều tác phẩm trong số này đã gắn liền với ông”.
Trong bối cảnh kinh tế hiện nay tại Mỹ, các nhà sưu tập ngần ngại bán đi những tác phẩm quý giá nhất vì lo ngại không đạt giá cao, đồng thời cũng dè dặt hơn khi mua sắm. Stewart cho biết Sotheby’s đã đưa ra cam kết tài chính bảo đảm cho gia sản Lauder (nghĩa là cam kết một mức giá tối thiểu), nhưng không tiết lộ liệu có tìm kiếm bên bảo lãnh thứ ba để chia sẻ rủi ro hay không.
Điều này đồng nghĩa Sotheby’s sẽ phải chịu trách nhiệm nếu tác phẩm bán thấp hơn giá bảo đảm, hoặc thậm chí không bán được. Tháng 3/2025, Sotheby’s từng thất bại khi không bán được một bức điêu khắc Giacometti trị giá 70 triệu USD.
Chuyên gia tư vấn nghệ thuật Jacob King nhận định: “Nhìn bề ngoài, chắc chắn đây sẽ là một thành công. Nhưng câu hỏi là Sotheby’s có thật sự kiếm lời không, hay họ chấp nhận lỗ để tạo ra hình ảnh tự tin trên thị trường?”
Tác động đến thị trường nghệ thuật
Các nhà phân tích cho rằng bộ sưu tập Lauder có thể lôi kéo giới sưu tập quay lại thị trường.
“Leonard Lauder thường được coi là hình mẫu của nhà sưu tập theo phong cách truyền thống. Bạn không cần 20 người đấu giá, chỉ cần vài người thực sự quyết tâm là phiên đấu giá đã thành công”, Natasha Degen, Chủ nhiệm khoa nghiên cứu thị trường nghệ thuật tại Học viện Công nghệ Thời trang (FIT), chia sẻ.
Một yếu tố khiến gia đình Lauder chọn Sotheby’s là vì trụ sở mới đặt tại tòa nhà Breuer. Đây từng là địa điểm của Bảo tàng Nghệ thuật Mỹ Whitney, nơi ông Lauder có mối liên hệ lâu dài. Ông từng là ủy viên, sau đó là Chủ tịch hội đồng của Whitney và đã tặng hàng triệu USD cùng gần 50 tác phẩm của Jasper Johns cho bảo tàng. Năm 2008, ông còn ủng hộ 131 triệu USD, khoản quyên góp lớn nhất trong lịch sử Whitney lúc bấy giờ.
  |
| Tác phẩm Blumenwiese (Đồng cỏ nở hoa) (bên trái) và Waldhag bei Unterach am Attersee (Sườn rừng ở Unterach bên hồ Attersee) (bên phải) nằm trong bộ sưu tập của cố tỷ phú Lauder. Ảnh: Sotheby's. |
David Resnicow, phát ngôn viên của quỹ Lauder (bao gồm hai con trai William và Gary, cùng cựu Chủ tịch Whitney Joel S. Ehrenkranz), cho biết toàn bộ tiền thu từ bán đấu giá sẽ chuyển về quỹ này.
Cố tỷ phú Lauder, sau khi trở thành Chủ tịch danh dự của Whitney, ban đầu phản đối việc bảo tàng dời sang khu Meatpacking vì cho là mạo hiểm. Nhưng cuối cùng, ông lại ủng hộ dự án mới do Renzo Piano thiết kế khai trương năm 2015. Tòa nhà được mang tên ông - The Leonard A. Lauder Building.
Di sản nghệ thuật của Lauder
Bộ sưu tập phong phú của Lauder cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển của Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan (Met). Năm 2013, ông tặng cho Met bộ sưu tập 78 tác phẩm Lập thể, trị giá hơn 1 tỷ USD, gồm tranh, bản vẽ và điêu khắc của Picasso, Braque… Nhờ đó, Met đã khởi động xây dựng khu trưng bày mới dành cho nghệ thuật hiện đại và đương đại do kiến trúc sư Frida Escobedo thiết kế.
Sau đó, ông còn tặng thêm hơn chục tác phẩm Lập thể lớn khác, cùng nhiều bộ sưu tập nhiếp ảnh và áp phích văn học thế kỷ 19.
 |
| Ronald Lauder, em trai cố Chủ tịch Estée Lauder, bên cạnh bức Adele Bloch-Bauer I (1903) của Gustav Klimt, tác phẩm mà ông đã mua với giá 135 triệu USD. Ảnh: Steve Pyke. |
Emily Braun, Giáo sư lịch sử nghệ thuật tại Hunter College và cũng là giám tuyển riêng của Lauder suốt 39 năm, nhận xét: “Leonard là một nhà sưu tập đồng thời là một nhà sử học. Ông chọn ra những tác phẩm vừa đạt giá trị thẩm mỹ cao nhất vừa mang ý nghĩa lịch sử quan trọng nhất”.
Niềm đam mê Klimt cũng được chia sẻ bởi em trai ông, Ronald S. Lauder, một nhà sưu tập nổi tiếng, ủy viên Bảo tàng MoMA và là người sáng lập Neue Galerie ở New York. Ông từng gây chú ý khi mua bức Chân dung Adele Bloch-Bauer I (1907) của Klimt với giá 135 triệu USD năm 2006, mức giá kỷ lục cho một bức tranh thời điểm đó.
Sau giai đoạn bùng nổ năm 2022, khi Christie’s bán được 1,6 tỷ USD tác phẩm từ bộ sưu tập Paul G. Allen (đồng sáng lập Microsoft), thị trường nghệ thuật đã dần nguội lạnh.
Tình hình chính trị bất ổn, lãi suất cao và nhu cầu giảm sút từ châu Á khiến thị trường thu hẹp, giảm 12% trong năm 2024, theo báo cáo mới nhất của Art Basel và UBS. Đặc biệt, đấu giá tác phẩm trị giá trên 10 triệu USD đã giảm tới 39%.
Trong 3 năm qua, các nhà đấu giá đã phải cắt giảm nhân sự, sáp nhập kinh doanh. Sotheby’s cũng đã bán một phần cổ phần cho Quỹ đầu tư quốc gia Abu Dhabi (ADQ) với giá 1 tỷ USD vào mùa thu năm ngoái, đồng thời có tin đồn về khả năng hợp tác với Pace Gallery.
Trong bối cảnh các thương vụ lớn ngày càng ít, bộ sưu tập Lauder được kỳ vọng sẽ mang lại sự hứng khởi cần thiết cho thị trường. Emily Braun kết luận: “Những bức tranh này có nguồn gốc nghệ thuật vô cùng danh giá, và chưa từng xuất hiện trên thị trường”.
Màu xanh trong suốt là tác phẩm đầu tay của Ryu Murakami, đoạt giải Akutagawa danh giá năm 1976, đưa tên tuổi tác giả lên hàng nổi bật của văn học đương đại Nhật Bản. Cuốn sách cuồng loạn này kể về nhân vật Ryu cùng nhóm bạn của mình, những người mà tác giả mô tả là gần như không có một mục đích sống. Cuốn tiểu thuyết gần như không có cốt truyện, mà chỉ như một lát cắt, một trường đoạn, một montage về tuổi trẻ lạc lối, điên cuồng và gần như man dã. Qua hoạt cảnh u tối và bạo liệt ấy, Ryu Murakami khắc họa nỗi lòng của một lớp thanh niên Nhật Bản một thời: vô định và dễ sa ngã.
