'Tăng xông' vì làm bài tập nhóm ở đại học

“Làm bài tập nhóm ở đại học, chuyện thành viên thiếu hợp tác diễn ra thường xuyên. Có bạn ‘mất tích’ suốt quá trình làm, gần tới deadline mới xuất hiện hoặc chỉ gửi mấy dòng sơ sài cho có. Có người vào nhóm nhưng im lặng hoàn toàn, giao việc cũng không phản hồi”, Hạ Linh (sinh viên năm 3 tại Đại học Kinh tế TP.HCM) ngán ngẩm chia sẻ với Tri Thức - Znews.

Trong môi trường đại học, nơi đáng lẽ rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm và tinh thần tập thể, thì bài tập nhóm nhiều khi lại trở thành gánh nặng tinh thần cho không ít sinh viên.

Ấm ức khi bạn học ngủ quên, chỉ làm cho có

Hạ Linh kể hồi năm nhất, cô được phân vào nhóm có 5 thành viên. Quá trình làm việc khá suôn sẻ, nhưng “kiếp nạn” xảy ra vào hôm thuyết trình, khi một bạn trong nhóm không lên lớp, cũng không báo lại.

Việc này khiến cả nhóm của Linh cấp tập vừa làm phần của mình, vừa chuẩn bị thuyết trình thay phần của bạn. Chỉ đến khi mọi việc xong xuôi, sinh viên kia mới xuất hiện và thông báo “ngủ quên”.

“Mình bực bội khi một người thiếu trách nhiệm nhưng kéo theo cả nhóm ảnh hưởng”, Linh kể.

Một lần khác, khi phải làm tiểu luận giữa kỳ môn Kinh tế chính trị. Linh nhớ như in bạn cùng nhóm copy nguyên nội dung từ trên mạng rồi bổ sung thêm thông tin mà ChatGPT đưa ra.

Linh hốt hoảng bởi nếu bị phát hiện gian lận, đạo văn, cả nhóm sẽ bị điểm 0. Là trưởng nhóm, nữ sinh bày tỏ sự không hài lòng, yêu cầu thành viên này làm lại. Tuy nhiên, sửa tới lần thứ ba, bài làm vẫn không cải thiện.

Bực bội, bất lực, không có lựa chọn nào khác khi hạn nộp sắp đến gần, Linh và các bạn đành làm thay phần việc của bạn đó, nếu không cả nhóm điểm thấp. Nữ sinh cảm thấy rất bất công khi nhiều người đổ mồ hôi làm đến khuya, trong khi người không làm, đóng góp ít vẫn được chia điểm bằng mình.

“Gặp nhóm có những bạn trách nhiệm, biết lắng nghe là mọi thứ suôn sẻ, tiến độ rõ ràng. Không có cảnh đợi người này người kia, cãi nhau vì mấy chuyện lặt vặt”, Linh nói.

Hạ Linh mệt mỏi vì bạn cùng nhóm lạm dụng ChatGPT. Ảnh: NVCC.

P.A., sinh viên năm 2 tại một trường đại học ở Hà Nội, cũng nhiều lần ấm ức vì phải chung nhóm với những thành viên thiếu trách nhiệm. Nhớ lại lần đầu làm bài tập nhóm khi học năm nhất đại học, cô được tự chọn nhóm làm bài chung với 4 người bạn khá quen thân từ đầu năm học.

Cứ nghĩ rằng bạn bè thân thiết sẽ dễ học chung, nhưng cuối cùng, P.A. chỉ nhận về toàn thất vọng.

Nhóm 5 người, bài tập là làm video ngắn. Nhóm trưởng giao cho mỗi người một công việc như viết kịch bản, quay dựng, thuyết trình về video trước lớp. Một người trong nhóm được giao nhiệm vụ quay và dựng video vì đã có kinh nghiệm và khá thành thạo.

Tuy nhiên, trong ngày quay, sinh viên này đi muộn gần 2 giờ, để cả nhóm phải chờ và ảnh hưởng đến kế hoạch chung. Đỉnh điểm là sát ngày nộp bài tập, người này bất ngờ nói rằng laptop đã bị hỏng, không thể dựng video. Cuối cùng, P.A. và những người bạn khác trong nhóm phải vội vàng làm thay để kịp hạn nộp bài và thuyết trình.

“Sau lần đó, cả nhóm vẫn chưa nhận được lời xin lỗi. Chúng mình cũng vì sự việc đó mà không còn thân thiết như trước, thậm chí có phần tránh mặt nhau”, P.A. tâm sự.

Vì sao nhiều người biến mất khi làm bài nhóm?

Trong một nghiên cứu được công bố trên ResearchGate vào năm 2013, các nhà nghiên cứu tại Đại học Công nghệ Swinburne (Australia) đã đề cập đến hai khái niệm là social loafing (tạm dịch: Lười biếng xã hội) và free-rider (tạm dịch: Kẻ ăn bám).

Nhóm nghiên cứu nêu rằng khi bài tập nhóm ngày càng phổ biến ở môi trường đại học, những người lười biếng, ăn bám lại càng xuất hiện nhiều hơn và gây ảnh hưởng đến sinh viên khác. Điều khiến các sinh viên thất vọng là những người lười biếng đôi khi vẫn có thể nhận được số điểm giống với người làm việc chăm chỉ, có đóng góp.

Chuyên gia chỉ ra nhiều nguyên nhân khiến các nhóm bài tập có thành viên thiếu trách nhiệm. Ảnh minh họa: Phương Lâm.

Trên trang Taylor & Francis Research Insights, một bài báo nghiên cứu về vấn đề tương tự cũng nêu rằng bản chất của dự án nhóm trong môi trường học thuật là các thành viên chia nhau công việc, sau đó tập hợp lại.

Thông thường, các free-rider vẫn nhận nhiệm vụ nhưng không làm hoặc liên tục trì hoãn, viện lý do, hứa hẹn sẽ nộp “sớm”. Các thành viên khác vì quá mệt mỏi nên tự làm phần đó hay chờ đợi, hy vọng rằng kết quả cuối cùng sẽ đáp ứng yêu cầu.

Vấn đề là thành viên lười biếng đó sẽ ảnh hưởng đến cảm xúc của những thành viên chăm chỉ, họ đều cảm thấy bất lực và hoang mang về cách xử lý tình huống.

Bên cạnh những “kẻ ăn bám” có chủ đích, các nhóm bài tập đại học cũng xuất hiện những người được gọi là “người vô tình ăn bám”.

Nhóm nghiên cứu giải thích rằng đôi khi bài tập nhóm chiếm quá nhiều thời gian khiến sinh viên bỏ bê các môn học khác. Một số người chịu áp lực tốt hơn, trong khi có người bị ép làm quá sức rồi dần “rút lui” khỏi công việc và bị hiểu lầm là “ăn bám”.

Cũng có trường hợp khi phân công, những người mạnh dạn chọn trước phần việc dễ, còn người rụt rè nhận nhiệm vụ lại vượt quá khả năng. Khi gặp khó khăn, họ ngại nhờ giúp đỡ, dần tránh nhóm, không phản hồi liên lạc. Thực tế, họ đang chịu áp lực lớn nhưng lại bị nhìn nhận sai là không đóng góp.

Hạ Linh cũng đưa ra những phân tích tương tự. Nữ sinh cho rằng nguyên nhân khiến việc teamwork thất bại là sinh viên thiếu trách nhiệm và chưa biết làm việc nhóm.

Nhiều bạn vẫn nghĩ làm nhóm là có người làm hộ, chứ không phải cùng nhau làm, cùng nhau chịu trách nhiệm. Bên cạnh đó, có bạn lại ngại giao tiếp, không dám chia sẻ ý kiến nên cứ im lặng, rồi bị tụt lại.

Linh cũng nhắc đến việc mỗi học phần sẽ có một nhóm mới được lập ra. Thầy cô thường chia nhóm ngẫu nhiên để sinh viên học cách linh hoạt, được đổi mới thay vì bó buộc một nhóm cố định.

Trong nhóm sẽ có nhiều người với nhiều mục tiêu học tập khác nhau. Có những bạn không chú trọng học tập, mục tiêu chỉ đủ để qua môn, khi ghép nhóm với những người có mục tiêu cao hơn sẽ khó làm việc chung.

“Học đại học ngoài học chuyên môn, mình còn học thêm được kỹ năng chịu đựng và phối hợp với mọi đối tượng”, Linh hài hước chia sẻ.

Một lý do khác, theo Linh, có thể xuất phát từ việc cả nhóm không thống nhất rõ ràng công việc, không chia deadline cụ thể nên đến sát ngày, mọi thứ vẫn rối tung.

Sau nhiều trải qua lần làm bài tập nhóm không được như mong muốn, Linh đã có cho mình bài học kinh nghiệm.

Nữ sinh cho rằng ngay khi được phân nhóm, các thành viên cần trao đổi kỹ về việc nội dung ra sao, phân công ai làm gì, thời hạn đến bao giờ, báo cáo tiến độ như thế nào để tránh lạc nhịp.

Nếu làm trưởng nhóm, Linh chú ý quan sát kỹ hơn, xem ai là người chủ động, ai hời hợt để phân công công việc và thúc giục tiến độ. Cô cũng lưu ý nên tránh việc cả nể, chịu đựng. Nếu ai ỷ lại, làm việc cho có, Linh thẳng thắn góp ý, lưu lại bằng chứng và sẵn sàng trừ điểm hoặc báo cáo lên giảng viên nếu không hợp tác.

“Mọi cá nhân sẽ phải chịu trách nhiệm trước nhiệm vụ được giao. Cách làm này giúp đảm bảo công bằng cho mọi thành viên, đồng thời không ai phải mệt mỏi về tinh thần”, Linh chia sẻ.

Nhờ áp dụng những cách trên, nữ sinh cho biết lên năm ba, với bất cứ nhóm nào, quá trình làm việc cũng suôn sẻ hơn. Nhờ vậy, bài tập hoàn thành chất lượng, điểm số vì thế cũng khá hơn. Mỗi lần hoàn thành bài vở, cả nhóm đều vui, không còn cảnh hậm hực, ấm ức như trước.

Nữ sinh cũng khuyên các sinh viên năm nhất - những người vừa “chân ướt chân ráo vào đại học” - rằng các em đừng sợ lên tiếng, hãy mạnh dạn bày tỏ quan điểm của mình, không nên ỷ lại người khác. Vì làm bài nhóm không chỉ để lấy điểm mà còn để học cách làm việc chung. Đó là kỹ năng giúp ích cho các bạn trong tương lai.