'Thao túng tâm lý' là từ của năm 2022

Gaslighting là từ được tìm kiếm nhiều nhất trên từ điển Merriam-Webster vào năm 2022 và nhiều năm trước đó. Ảnh: Business Mirror.

Theo bình chọn của từ điển Merriam-Webster, “gaslighting” - thao túng tâm trí, lừa dối trắng trợn, hết sức dối trá - là từ của năm 2022.

Lượt tra cứu từ trên Merriam-Webster đã tăng 1.740% vào năm 2022 so với năm trước. Nhưng theo Guardian, một điều gì đó đã xảy ra. Không sự kiện nào khiến người dân toàn cầu đột nhiên tò mò bởi các từ của năm thường đi kèm sự kiện mang tính đại chúng nào đó.

Trên thực tế, "thao túng tâm lý" đã lan rộng trong nhiều năm. Ông Peter Sokolowski, Tổng biên tập của Merriam-Webster, cho biết: “Đây là từ tiếng Anh được tìm kiếm rất nhiều, đặc biệt trong 4 năm qua, đến nỗi nó thực sự gây ngạc nhiên cho tôi và nhiều người", AP dẫn lời. Người đứng đầu Merriam-Webster cũng nhận định "thao túng tâm lý" là từ được tra cứu thường xuyên mỗi ngày trong năm.

Định nghĩa của Merriam-Webster về gaslighting (danh từ) là "hành vi thao túng tâm lý của ai đó, thường kéo dài trong một khoảng thời gian dài, khiến nạn nhân nghi ngờ tính xác thực của suy nghĩ, nhận thức về thực tại hoặc ký ức của chính họ và thường dẫn đến nhầm lẫn, mất mát, nạn nhân nghi ngờ về sự tự tin và lòng tự trọng, không chắc chắn về cảm xúc hoặc tinh thần ổn định, phụ thuộc vào kẻ thao túng tâm lý".

Gaslighting là công cụ ghê tởm thường được những kẻ lạm dụng sử dụng trong các mối quan hệ. Nó có thể xảy ra trong chính trị hoặc mối quan hệ tình cảm, gia đình hoặc bạn bè. Nó cũng có thể là chiến thuật của công ty, hoặc cách để lừa dối cộng đồng nào đó. Ngoài ra còn có cụm từ "thao túng tâm lý y tế", khi một chuyên gia chăm sóc sức khỏe loại bỏ các triệu chứng hoặc bệnh tật của bệnh nhân và áp đặt suy nghĩ đó các vấn đề trong đầu người bệnh.

Cụm từ này tương đối nổi bật trong thời gian gần đây, xuất hiện trong album Gaslighter của The Chicks (2020). Nó cũng được đưa vào cuộc sống những 80 năm qua vở kịch Gas Light, năm 1938 của Patrick Hamilton. Năm 1940, 1944, hai bộ phim chuyển thể cũng được đặt tựa đề Gaslight.

Thuật ngữ gaslighting sau đó được các bác sĩ sức khỏe tâm thần sử dụng để mô tả tình trạng lâm sàng ai đó bị kiểm soát cưỡng chế kéo dài trong các mối quan hệ bị lạm dụng.

Ông Peter Sokolowski cho hay từ này có hàm ý về sự lừa dối có chủ đích. "Một khi người đó nhận thức được sự lừa dối, nó không chỉ là một lời nói dối đơn thuần", ông nói thêm.

Merriam-Webster là từ điển trực tuyến với hơn 100 triệu lượt truy cập mỗi tháng. Họ chọn ra từ của năm dựa trên dữ liệu tìm kiếm.