|
|
Sinh viên Đại học Thanh Hoa trong lễ tốt nghiệp tháng 6/2025. Ảnh: FBNT. |
Đạt điểm tuyệt đối trong kỳ thi tuyển sinh đại học ở Trung Quốc (gaokao) luôn được xem là tấm vé vàng vào các trường danh giá nhất, như Đại học Thanh Hoa và Đại học Bắc Kinh.
Nhưng năm nay, một số học sinh đạt thành tích cao nhất lại từ chối những lời mời từ các trường top đầu. Thay vào đó, họ chọn những cơ sở đào tạo ít nổi tiếng hơn, nhưng hứa hẹn sự ổn định nghề nghiệp hoặc các ngành học gắn liền với công nghệ mới nổi như Trí tuệ nhân tạo.
Hiện tượng này diễn ra trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc đạt 18,9%, phản ánh những biến động của thị trường lao động tác động lên lựa chọn của thế hệ trẻ.
Sự dịch chuyển tư duy
Khi một số thủ khoa gaokao cho biết họ từ chối lời mời nhập học từ các trường ưu tú, tin tức nhanh chóng lan truyền. Làn sóng thảo luận với hashtag “Những thủ khoa từ chối Đại học Thanh Hoa giờ đi đâu?” thu hút đông đảo sự chú ý.
Theo đó, một thủ khoa tại Bắc Kinh đã từ chối Đại học Bắc Kinh để theo học ngành AI tại Đại học Chiết Giang ở Hàng Châu - một trường đang đầu tư mạnh vào công nghệ và có liên kết với công ty khởi nghiệp AI DeepSeek.
Trong khi đó, một học sinh xuất sắc khác từ Trùng Khánh chọn chuyên ngành Bán dẫn tại Đại học Westlake, một viện nghiên cứu tư thục mới ở Hàng Châu.
Thực tế, Đại học Chiết Giang vẫn nằm trong số các cơ sở giáo dục đại học hàng đầu ở Trung Quốc. Trường xếp thứ ba trên bảng xếp hạng ShanghaiRanking, chỉ sau Đại học Thanh Hoa (thứ nhất) và Đại học Bắc Kinh (thứ 2).
Ông Shaun Rein, Giám đốc Công ty nghiên cứu thị trường Trung Quốc, nhận định những thủ khoa nói trên không từ chối các trường đại học hàng đầu để rồi đưa ra lựa chọn yếu kém hơn.
"Họ không từ chối trường đại học số 1, số 2 để đến trường số 100 và tìm một lối đi dễ dàng. Nó giống như từ chối Yale hoặc Princeton để đến Viện Công nghệ Massachusetts", ông nói thêm.
Theo CNA, sự thay đổi sở thích của các thủ khoa diễn ra trong bối cảnh thanh niên Trung Quốc phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn trên thị trường việc làm.
Xiong Bingqi, Giám đốc tổ chức nghiên cứu giáo dục 21st Century Education Research Institute, lấy ví dụ về một sinh viên được nhận vào Đại học Giao thông Thượng Hải (xếp thứ tư ở Trung Quốc), nhưng lại chọn học tại Cao đẳng Hải quan Thượng Hải (xếp thứ 262).
Nghe có vẻ ngược đời, nhưng lựa chọn này có thể mang lại cho họ cơ hội nghề nghiệp ổn định hơn trong cơ quan nhà nước.
"Những lựa chọn này phản ánh sự dịch chuyển tư duy. Nhiều học sinh và phụ huynh ưu tiên triển vọng nghề nghiệp ổn định hơn là danh tiếng của trường đại học nổi tiếng", ông nói thêm.
Ông Shaun Rein bổ sung thêm rằng nhiều sinh viên Trung Quốc đang cảm thấy rất lo lắng và sợ hãi về tình trạng thiếu việc làm phù hợp hoặc công việc không tận dụng hết kỹ năng của người lao động. Điều này thúc đẩy sinh viên thực tế hơn về việc nên học gì và học ở đâu.
 |
| Học sinh Trung Quốc trong kỳ thi đại học năm 2025. Ảnh: CNA/Hu Chushi. |
Đại học nỗ lực thích ứng
Bên cạnh các trường công nghệ, các học viện quân sự cũng trở thành lựa chọn phổ biến. Năm nay, Bộ Quốc phòng Trung Quốc ghi nhận 135.000 hồ sơ đăng ký - một con số kỷ lục.
Các quyền lợi như miễn học phí, trợ cấp hàng tháng, cam kết sự nghiệp trong quân đội khiến các trường như Đại học Công nghệ Quốc phòng trở thành điểm đến an toàn.
Ngược lại, số lượng tuyển sinh ở những ngành truyền thống như Lịch sử và Triết học tại các trường đại học hàng đầu đang giảm.
“Nhiều học sinh top đầu nghĩ rằng có lẽ không nên vào Đại học Bắc Kinh - nơi chủ yếu đào tạo Luật, Ngữ văn, Lịch sử, mà nên theo đuổi các ngành mới như AI, bán dẫn để có thể đảm bảo việc làm trong tương lai”, ông Shaun Rein nói.
Trước bối cảnh trên, nhiều trường đại học Trung Quốc cũng đang nỗ lực tìm cách thích ứng. Ví dụ, Đại học Chiết Giang đầu tư rất nhiều tiền để thu hút sinh viên vào các lĩnh vực như bán dẫn và AI.
Trung Quốc cũng dự kiến điều chỉnh khoảng 20% ngành học đại học trong năm nay, bổ sung các chương trình gắn liền với công nghệ mới nổi và loại bỏ những ngành không còn đáp ứng nhu cầu thị trường.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng đưa ra lời cảnh báo. Theo đó, các trường đại học không nên quá tập trung vào việc làm.
"Một trường đại học tổng hợp không phải là một trung tâm đào tạo nghề. Trọng tâm phải là trau dồi kiến thức nền tảng và phẩm chất của sinh viên, chứ không chỉ cung cấp kỹ năng cho thị trường. Việc này là của các cơ sở dạy nghề", ông Xiong nhấn mạnh.
Thị trường lao động thay đổi chóng mặt, để tồn tại, con người cần học tập suốt đời. Trong bối cảnh đó, tạp chí Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả cuốn Học tập suốt đời của tác giả Michelle R.Weise.
Tác phẩm cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai, những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng, cùng với đó là đưa ra những cách kết nối để quá trình chuyển đổi “học-làm” diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, tác giả nêu lên vai trò của việc học tập suốt đời.
