 |
| Hình ảnh sán xuất hiện khắp cơ thể người bệnh. Ảnh: BVCC. |
Tiến sĩ, bác sĩ Hoàng Đình Cảnh, Bệnh viện Đặng Văn Ngữ, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, cho biết số ca mắc bệnh giun sán lây từ chó mèo đang tăng mạnh tại Việt Nam. Theo thống kê, năm 2024, Bệnh viện Đặng Văn Ngữ tiếp nhận gần 30.000 trường hợp nhiễm giun đũa chó mèo, gấp đôi so với năm 2023 (15.527 ca). Trong đó, hơn 22.000 ca điều trị ngoại trú, tăng 33,5% so với năm trước.
Không chỉ giun đũa, các bệnh ký sinh trùng khác như ấu trùng giun đầu gai, giun lươn, giun xoắn, giun rồng, hay nhiễm nấm và đơn bào cũng ngày càng phổ biến. Những bệnh này có thể gây tổn thương gan, phổi, não, thận, đường tiêu hóa, để lại hậu quả cấp tính hoặc mạn tính nặng nề, tạo ra gánh nặng lớn cho cộng đồng.
Vị trí ổ ký sinh trùng trên cơ thể
Theo TS.BS Hoàng Đình Cảnh, ký sinh trùng "dừng ở đâu thì gây bệnh ở đó". Phổ biến nhất là dưới da, nơi ấu trùng trú ngụ và sinh sôi, gây ngứa, viêm, sưng đỏ kéo dài.
Gan là vị trí bị tổn thương nhiều thứ hai. Ấu trùng có thể tạo thành ổ sán khiến hình ảnh siêu âm dễ bị nhầm với u gan hoặc ung thư gan.
"Thực tế đã có bệnh nhân mổ để cắt khối u nhưng khi mở ra mới phát hiện đó là ổ sán", TS Cảnh chia sẻ.
Não là vị trí nguy hiểm tiếp theo. Mỗi năm, các bác sĩ Bệnh viện Đặng Văn Ngữ phát hiện khoảng 30 ca sán não, nhiều trường hợp trước đó được chẩn đoán nhầm là u não, rối loạn tâm thần do bệnh nhân có triệu chứng đau đầu, co giật, rối loạn hành vi, giảm trí nhớ.
 |
| Theo TS.BS Hoàng Đình Cảnh, ký sinh trùng "dừng ở đâu thì gây bệnh ở đó". Ảnh: Việt Linh. |
Một số trường hợp khác, ấu trùng chui vào mắt, gây tổn thương võng mạc, có thể dẫn tới mù lòa nếu không điều trị sớm.
“Bệnh diễn tiến âm thầm, nhiều người không đi khám cho đến khi thị lực giảm rõ rệt”, bác sĩ Cảnh nói.
Triệu chứng dễ nhầm lẫn
Thạc sĩ, bác sĩ Phạm Thị Thảo Hương, khoa Vi sinh, Viện Xét nghiệm Y học, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết triệu chứng nhiễm ký sinh trùng thường rất mơ hồ, dễ bị nhầm với các bệnh tiêu hóa thông thường.
"Nhiều người chỉ thấy đau bụng, đầy hơi, rối loạn tiêu hóa nên chủ quan. Đến khi bệnh tiến triển nặng mới đi khám", bác sĩ Hương nói.
Các dấu hiệu sớm của nhiễm ký sinh trùng thường rất mơ hồ, dễ bị bỏ qua. Người bệnh có thể gặp tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài như đau bụng âm ỉ, đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn, đi ngoài thất thường - lúc lỏng, lúc táo. Nhiều trường hợp còn chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân và thường xuyên mệt mỏi.
Khi bệnh tiến triển, các dấu hiệu đặc hiệu hơn bắt đầu xuất hiện. Người bệnh có thể bị ngứa hậu môn dữ dội về đêm - đặc trưng của nhiễm giun kim ở trẻ em. Một số khác có biểu hiện da xanh xao, thiếu máu do giun móc hút máu, hoặc bị dị ứng, nổi mẩn ngứa, mề đay trên da.
Đồng quan điểm, bác sĩ Lê Văn Thiệu, khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, nhận định 99% nguyên nhân nhiễm giun sán đến từ thói quen ăn uống. “Phần lớn do ăn thức ăn chưa nấu chín kỹ, thịt tái, rau sống hoặc thực phẩm nhiễm trứng và ấu trùng sán. Một số ít trường hợp lây qua da do đi chân trần trên nền đất có trứng giun”, bác sĩ Thiệu cho biết.
Người nhiễm sán lá gan lớn hoặc sán lá gan bé thường bị tổn thương gan, tăng men gan, áp-xe gan, kèm cảm giác chán ăn và mệt mỏi. Trong khi đó, giun đũa chó mèo gây ngứa da dai dẳng, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và giấc ngủ. Các ca nhiễm nặng hơn có thể lan tới hệ thần kinh trung ương, gây động kinh, co giật, rối loạn tâm thần, thậm chí bị nhầm với u não.
Trong cuốn sách Sống khỏe mạnh không phụ thuộc vào thuốc, giáo sư Ryoko Chiba cho rằng nguyên tắc cơ bản khi sử dụng thuốc trong cuộc sống thường ngày chính là “ngắn và cụ thể”. Khi nào bị bệnh thì uống thuốc. Hết bệnh thì nhanh chóng ngừng thuốc.
