Chị Phương Thanh (33 tuổi, TP HCM) năm ngoái phải bỏ việc trông con sốt xuất huyết suốt một tháng ở viện. Bé sốt cao liên tục 3 ngày, đến ngày thứ 4 kêu đau bụng, ói, tay chân lạnh, nhập viện đã bị sốc sâu, huyết áp tụt. Chị suýt té xỉu khi bác sĩ thông báo con bị sốc sốt xuất huyết nặng, phải tiến hành chống sốc, dùng các thuốc vận mạch, hỗ trợ hô hấp, đặt nội khí quản thở máy.

Chưa kịp hoàn hồn thì một ngày sau, con có tình trạng rối loạn đông máu, xuất huyết tiêu hoá nặng đi phân đen. Bác sĩ phải truyền máu, huyết tương tươi đông lạnh, tiểu cầu đậm đặc. Bệnh con diễn tiến phức tạp, xuất hiện hội chứng suy đa cơ quan, suy gan, thận, tổn thương phổi, hôn mê. Cả nhà nhốn nháo, cả ê kíp bác sĩ phải phối hợp hồi sức cấp cứu, lọc máu liên tục 2 đợt rồi theo dõi thêm 3 tuần tại viện mới qua khỏi.

Đến giờ, chị Thanh vẫn sợ run khi nhớ lại khuôn mặt tái mét của con trai ngày hôm đó. Bác sĩ bảo có 4 chủng virus sốt xuất huyết, con mới nhiễm một, tức là vẫn có thể mắc lại bệnh 3 lần nữa. Vậy nên, phải cẩn trọng theo dõi các giai đoạn bệnh của con để nhập viện kịp thời.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hơn 22.000 người chết mỗi năm bởi đại dịch sốt xuất huyết, hơn một nửa nạn nhân là trẻ em. Vốn dĩ đây không phải là căn bệnh khó lường, nhưng đối tượng trẻ nhỏ lại rất dễ bị mắc phải và dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tử vong nếu cha mẹ lơ là, coi thường các triệu chứng ban đầu.

Để không xảy ra những trường hợp đáng tiếc, cha mẹ nên tìm hiểu thật kỹ về căn bệnh này và phòng tránh, điều trị cho con kịp thời.

Thông thường trẻ bị sốt xuất huyết cần phải được theo dõi trong 3 ngày đầu tiên kể từ khi bị sốt. Cha mẹ cũng cần lưu ý xem thời điểm đó có đang ở trong giai đoạn bùng phát dịch, hoặc xung quanh môi trường sống có người đang mắc bệnh hay không.

Các triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em thường bắt đầu khởi phát 4-6 ngày sau khi bị nhiễm virus. Những biểu hiện phổ biến thể hiện qua 3 giai đoạn tiến triển của bệnh.

Trong 30 quốc gia có mật độ lưu hành sốt xuất huyết cao nhất thế giới, Việt Nam đứng thứ ba. Khí hậu nhiệt đới nóng ẩm mưa nhiều, là môi trường lý tưởng cho loài muỗi vằn Aedes Aegypti lây truyền virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết sang người khỏe mạnh. Không giống các loài muỗi thông thường, muỗi Aedes Aegypti là những kẻ hút máu vào ban ngày. Giờ hoạt động cao điểm của chúng là vào sáng sớm và chiều tà, trước khi mặt trời lặn.

Thời kỳ ủ bệnh sốt xuất huyết kéo dài từ 3-14 ngày (trung bình là 4-7 ngày) từ khi bị muỗi vằn đốt và truyền virus sốt xuất huyết vào cơ thể.

Tùy theo cơ địa nhạy cảm, khả năng miễn dịch, tuổi tác… của mỗi người mà thời kỳ ủ bệnh ngắn hoặc kéo dài khác nhau. Virus Dengue nhân lên đến ngưỡng đủ lớn sẽ tạo ra các triệu chứng trên cơ thể.

Sau thời kỳ ủ bệnh sẽ là thời kỳ bị sốt xuất huyết cấp. Thời kỳ này xuất hiện các triệu chứng không đặc hiệu mà giống như cảm cúm nặng kéo dài 2-7 ngày. Nhưng đây chưa phải là thời kỳ nguy hiểm nhất.

Trẻ sốt cao đột ngột 39-40 độ trong 2-7 ngày. Người lừ đừ, mệt mỏi, nhức đầu, đau sau hốc mắt, đau cơ, đau họng, buồn nôn, nôn, kèm viêm họng, viêm hô hấp trên, sổ mũi, tiêu chảy, dễ nhầm lẫn với cảm sốt thông thường.

Nếu sốt cao thì hạ sốt bằng paracetamol (tổng liều không quá 60 mg/kg cân nặng trong 24 giờ). Nếu trẻ khó uống thuốc hoặc dễ nôn trớ, nên chọn thuốc có hương cam, vị ngọt. Tuyệt đối không dùng aspirin, analgin, ibuprofen vì chứa thành phần kháng viêm không steriod chống đông máu, làm tình trạng xuất huyết nghiêm trọng hơn, nguy hiểm đến tính mạng. Nếu thân nhiệt vẫn không hạ thì cha mẹ có thể lau mát bằng nước ấm cho trẻ, nằm phòng điều hòa 27-28 độ C.

Mất nước kéo dài được xem là nhân tố chính khiến bệnh trở nặng và dẫn đến tử vong. Do đó, cần chú ý bù nước, tốt nhất là uống oresol. Bệnh nhân đang sốt cao, phản ứng của cơ thể rất mạnh, không tự ý truyền dịch để tránh gây sốc phản vệ.

Sau thời kỳ phát bệnh, trẻ thường sẽ hết sốt, nhưng đây mới là thời kỳ nguy hiểm nhất. Trong giai đoạn này, trẻ cần được sự chăm sóc y tế thích hợp để tránh các biến chứng đe dọa tính mạng bao gồm: xuất huyết dạ dày, não, niêm mạc, trụy tim…

Lúc này, virus đã làm suy yếu hệ miễn dịch, số lượng bạch cầu, tiểu cầu đã giảm đáng kể. Trẻ giảm sốt và có thể thêm biểu hiện thoát huyết tương với các biểu hiện tràn dịch màng phổi, màng bụng, nề mi mắt và da căng, tay chân lạnh. Thoát huyết tương nhiều sẽ dẫn tới tình trạng sốc, vật vã, da lạnh, tim đập nhanh, huyết áp tăng giảm đột ngột. Có thể xuất huyết dưới da (chảy máu cam, chảy máu chân răng, da bầm tím) và nội tạng (xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết não, chảy máu phổi, chảy máu trong cơ).

Cần đưa trẻ ngay vào bệnh viện nếu sốt cao trên 2 ngày, có một trong các dấu hiệu như quấy khóc, bứt rứt, lăn trở khó chịu hoặc li bì; đau bụng; chảy máu cam, máu răng hoặc ói ra máu, tiêu phân đen; tay chân lạnh, nằm một chỗ không chơi, bỏ bú, bỏ ăn uống.

Căn bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em hiện chưa có biện pháp đặc trị nào. Đối với trường hợp bệnh diễn biến nặng, nếu bé được nhập viện theo dõi và chăm sóc kịp thời, tỷ lệ tử vong sẽ giảm từ 20% xuống còn 1%.

Nếu không gặp biến chứng, thể trạng trẻ sẽ phục hồi dần, có cảm giác thèm ăn, khát nước, đi tiểu nhiều và huyết động ổn định, nhịp tim bắt đầu chậm lại. Xét nghiệm máu cho thấy số lượng tiểu cầu, bạch cầu tăng lên.

Bố mẹ cần phát quang bụi rậm xung quanh môi trường sống để tiêu diệt muỗi, lăng quăng. Chăm dọn dẹp nhà sạch sẽ, nhất là những vị trí như gầm bàn, gầm tủ, kệ sách để muỗi không có nơi trú ẩn. Với các dụng cụ chứa nước như bể chứa, chum, vại, bố mẹ cần đậy kín, thả cá bảy màu vào để diệt lăng quăng, bọ gậy.

Các dụng cụ khi không dùng đến cần được úp xuống. Các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh khu vực sống như vỏ lon, chai, mảnh lu vỡ, vỏ dừa, vỏ lốp xe cũ… cần được thu gom và mang đi tiêu hủy.

Ngoài ra, không nên cho trẻ vui chơi gần những nơi ao tù nước đọng, nhiều cây cối, góc tối, đặc biệt là vào sáng sớm hoặc khi trời nhá nhem. Nếu cho con ra ngoài, nên mặc quần dài, áo dài. Ở trong nhà, nên cho con ngủ trong màn, dùng tinh dầu đuổi muỗi.