|
|
Khi thời tiết thay đổi đột ngột, hệ hô hấp trở thành “điểm yếu” dễ bị virus tấn công. Ảnh: Quỳnh Danh. |
Buổi sáng đầu tuần, trời TP.HCM lất phất mưa, Đoàn Trí (27 tuổi, nhân viên văn phòng) bước vào phòng khám trong tình trạng ho dai dẳng suốt gần hai tuần.
Ban đầu, anh chỉ thấy hơi rát họng và mệt nhẹ, nghĩ do làm việc trong môi trường máy lạnh nên chủ quan, tự uống thuốc cảm. Những ngày sau, cơn ho không những không dứt mà còn kéo dài hơn. Mỗi lần hít sâu, anh Trí cảm thấy ngực nặng, giọng khàn đi vì ho quá nhiều.
“Tôi vẫn cố đi làm vì nghĩ vài hôm nữa sẽ khỏi”, anh kể.
Khoa Hô hấp thường xuyên kín giường
Những ngày gần đây, Đoàn Trí gần như kiệt sức vì thức khuya làm dự án, liên tục nạp cà phê để giữ tỉnh táo. Cơ thể mệt mỏi, sức đề kháng suy giảm, theo bác sĩ, những yếu tố này cộng hưởng với thời tiết trở mùa khiến anh dễ bị virus tấn công.
Kết quả chụp X-quang cho thấy anh bị viêm phổi, may mắn được phát hiện sớm và điều trị ngoại trú. Sau vài ngày dùng thuốc, tình trạng đã thuyên giảm, nhưng thỉnh thoảng vẫn còn những cơn ho lắt nhắt về đêm.
Khi cơ thể chưa kịp thích nghi với những thay đổi thời tiết, hệ hô hấp dễ trở thành điểm yếu cho vi khuẩn, virus tấn công. Đó cũng là lý do nhiều người, như Đoàn Trí, đổ bệnh trong những ngày trở trời.
 |
| Nhiễm trùng đường hô hấp là những triệu chứng thường gặp. Ảnh: Freepik. |
Tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định, thống kê của khoa Nội hô hấp cho thấy trong những ngày thời tiết trở lạnh, lượng người tìm đến khám vì ho, khó thở, tức ngực tăng rõ rệt, cao hơn khoảng 20% so với các tháng trước. Nhiều bệnh nhân phải nhập viện điều trị do viêm phế quản, viêm phổi hoặc đợt cấp của bệnh phổi mạn tính như hen và COPD.
Tình hình tương tự cũng được ghi nhận tại khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Quân y 175. Từ tháng 9, đơn vị này gần như luôn trong tình trạng kín giường.
Trao đổi với Tri Thức - Znews, TS.BS Nguyễn Hải Công, Chủ nhiệm khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Quân y 175 (Bộ Quốc phòng), từ tháng 9 đến nay, số ca nhập viện vì bệnh hô hấp tăng khoảng 20-25% so với những tháng trước.
“Trung bình mỗi ngày chúng tôi tiếp nhận khoảng 80-85 bệnh nhân”, TS.BS Nguyễn Hải Công cho biết cho biết.
Các ca nhập viện gần đây, theo bác sĩ Hải Công, tập trung ở hai nhóm bệnh chính. Một là những trường hợp nhiễm trùng hô hấp cấp tính, thường bắt đầu từ những cơn ho, sốt nhẹ nhưng nhanh chóng chuyển thành viêm phế quản, viêm phổi.
Nhóm còn lại là bệnh nhân mắc bệnh phổi mạn tính như hen, COPD hay giãn phế quản, vốn đang ổn định nhưng đột ngột bùng phát đợt cấp khi gặp yếu tố kích thích như nhiễm trùng hoặc thay đổi thời tiết.
Điều gì khiến mọi người dễ mắc bệnh?
Theo TS.BS Nguyễn Hải Công, thời tiết chuyển mùa là yếu tố khách quan hàng đầu khiến bệnh hô hấp gia tăng. TP.HCM bước vào giai đoạn mưa kéo dài, nhiệt độ giảm, độ ẩm không khí cao, đây là điều kiện lý tưởng cho virus, vi khuẩn và nấm đường hô hấp phát triển.
“Độ ẩm tăng lên khiến mầm bệnh dễ phát tán trong không khí, làm tăng nguy cơ phơi nhiễm, đặc biệt ở nhóm trẻ nhỏ và người cao tuổi”, ông phân tích.
Nhưng thời tiết không phải là nguyên nhân duy nhất. Qua quan sát thực tế tại khoa, bác sĩ Công nhận thấy tỷ lệ người mắc bệnh hô hấp nặng và diễn tiến phức tạp tăng hơn so với giai đoạn trước đại dịch.
“Sau Covid-19, hệ miễn dịch của nhiều người dường như thay đổi. Một số ca nhiễm trùng hô hấp diễn tiến nhanh, nặng hơn”, ông nói.
Nghiên cứu quốc tế đăng tải trên Respiratory Research đã góp phần xác minh lập luận này. Cụ thể, sau 12 tháng nhiễm SARS-CoV-2, một số người vẫn tồn tại tình trạng rối loạn miễn dịch và viêm mạn tính, tức hệ miễn dịch không hoàn toàn trở lại trạng thái cân bằng.
 |
| Thời tiết TP.HCM đang bước vào giai đoạn giao mùa, với sự thay đổi đột ngột giữa nắng và mưa. Sự biến thiên này khiến cơ thể dễ suy giảm sức đề kháng. Ảnh: Duy Hiệu. |
Công trình “High-Dimensional Immunophenotyping of Post-Covid-19 and Post-Influenza Patients” (Phân tích kiểu hình miễn dịch đa chiều ở bệnh nhân hậu Covid-19 và hậu cúm), đăng trên Journal of Medical Virology (Wiley), đã thực hiện phân tích chuyên sâu các tế bào miễn dịch ở nhóm bệnh nhân từng mắc Covid-19 và cúm mùa. Kết quả cho thấy hệ miễn dịch hậu Covid-19 có những biến đổi đặc trưng, kéo dài và phức tạp hơn đáng kể so với sau cúm mùa, gợi ý khả năng tồn tại tình trạng rối loạn miễn dịch kéo dài ở người từng nhiễm SARS-CoV-2.
Ngoài ra, thói quen sinh hoạt thiếu điều độ cũng góp phần khiến bệnh dễ bùng phát. Theo bác sĩ Công, nhiều người vẫn duy trì những thói quen như thức khuya, uống cà phê liên tục, dùng rượu bia hay hút thuốc. Có người đi mưa, tắm muộn sau một ngày làm việc, nghĩ chỉ cần nghỉ ngơi là sẽ khỏe lại.
Nhưng chính những điều nhỏ ấy, khi lặp đi lặp lại, dần làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công, đặc biệt là trong thời điểm thời tiết thất thường như hiện nay.
Sai lầm phổ biến của nhiều người
Một bệnh 70 tuổi, có tiền sử tăng huyết áp và từng bị tai biến mạch máu não, đột ngột sốt cao và ho liên tục suốt ba ngày. Gia đình tự mua thuốc cho bà uống nhưng tình trạng không thuyên giảm. Khi bắt đầu xuất hiện khó thở và sốt cao hơn, người thân vội đưa bà đến bệnh viện cấp cứu. Lúc này, bà đã viêm phổi nặng.
Tại khoa Nội hô hấp, bà được chỉ định dùng kháng sinh, hỗ trợ hô hấp tích cực, kết hợp điều trị triệu chứng và duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ. Sau năm ngày, tình trạng hô hấp cải thiện rõ rệt, bà hết sốt, giảm ho và được xuất viện, tiếp tục theo dõi ngoại trú.
Bác sĩ Nguyễn Hải Công nhận định phần lớn người bệnh đều có chung một thói quen đáng lo: chỉ đến viện khi cơ thể không còn chịu đựng được nữa. Nhiều người ban đầu tự chữa bằng những cách quen thuộc như ngậm gừng, súc họng nước muối, mua vài viên thuốc cảm. Cơn ho kéo dài, sốt tăng dần, hơi thở trở nên nặng nề, nhưng chỉ đến khi cơ thể kiệt sức, người bệnh mới tìm đến bệnh viện.
 |
| Phụ huynh đưa con đi khám bệnh tại Bệnh viện Nhi đồng 1. Ảnh: Duy Hiệu. |
Khi đó, tình trạng đã chuyển sang giai đoạn nặng hơn, nhiều trường hợp viêm phế quản tiến triển thành viêm phổi, thậm chí viêm phổi nặng gây suy hô hấp. Biến chứng này đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ và người cao tuổi, những nhóm có sức đề kháng vốn đã suy giảm.
“Đa phần người bệnh chỉ đến bệnh viện ở ngày thứ 3,4 của bệnh. Không ít trường hợp bị suy hô hấp cấp hoặc ho ra máu”, ông nói.
Một thực trạng đáng lo khác là xu hướng tìm kiếm và làm theo các “bí quyết chữa bệnh” trên mạng xã hội. Bác sĩ Công chỉ ra thực tế nhiều người chọn cách tra cứu triệu chứng, áp dụng mẹo dân gian hoặc nghe theo lời khuyên truyền miệng thay vì đi khám. Không ít trường hợp vì tin vào những hướng dẫn thiếu căn cứ mà tự điều trị sai cách, khiến bệnh trở nặng và phải nhập viện muộn.
Để phòng tránh các bệnh hô hấp trong giai đoạn thời tiết thất thường, các chuyên gia khuyến cáo người dân nên duy trì chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng lành mạnh. Cần ăn uống đủ chất, tăng cường rau xanh cùng các loại trái cây giàu vitamin C và E để nâng cao sức đề kháng. Khi ra ngoài, nên đeo khẩu trang ở nơi đông người, tránh tiếp xúc gần với người đang ho, sổ mũi. Đặc biệt, người dân cần tiêm đầy đủ các loại vaccine phòng bệnh hô hấp để có hiệu quả phòng bệnh cao nhất.
Ở trẻ em, phụ huynh cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo sớm như sốt cao trên 38 độ C, ho kèm đau ngực, khó thở, tím tái. Với trẻ nhỏ, các biểu hiện như bỏ ăn, bỏ bú, lừ đừ, khò khè, rút lõm ngực là dấu hiệu nguy hiểm.
“Nếu trẻ sốt cao nhiều cơn trong ngày, môi khô, bỏ bú, đó có thể là biểu hiện của mất nước và rối loạn điện giải, cần được đưa đến cơ sở y tế ngay để xử trí kịp thời”, TS Nguyễn Hải Công nhấn mạnh.
Cuốn sách "Cơ thể phi tuổi tác tâm trí phi thời gian" mang đến cho độc giả nhiều kiến thức hữu ích liên quan đến quá trình lão hóa của con người. Chúng ta có thể làm chậm quá trình lão hóa bằng những phương pháp rất đơn giản.
