Mã đề là loài cỏ mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam, quen thuộc trong vườn nhà.
Tác dụng của cây mã đề theo Y học cổ truyền
Mã đề còn có tên khác là: Bông mã đề, sa tiền thảo, su mà (Tày), nằng chấy mía (Dao), xu ma, nhã én dứt (Thái). Đây là loại cây thân thảo sống lâu năm, dễ mọc và thích nghi ở nhiều vùng khí hậu.
Ở Việt Nam, mã đề mọc dại khắp nơi, từ đồng bằng đến miền núi, thậm chí được người dân trồng để làm thuốc hoặc làm rau ăn. Trong y học cổ truyền, mã đề được xem là vị thuốc lành, vị ngọt, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu viêm, làm mát gan và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh thường gặp trong đời sống hàng ngày.
Tính vị quy kinh của cây mã đề:
- Tính vị: Mã đề có vị ngọt, tính hàn.
- Quy kinh: Vào Can, Thận và Bàng quang.
Tác dụng: Thanh nhiệt, thông lâm, làm thông thoáng mồ hôi, lợi tiểu; làm sáng mắt, làm sạch phong nhiệt ở phổi và làm tiêu tắc nghẽn; chữa đái dầm hoặc đái nhiều ở trẻ em và chữa nhiều căn bệnh khác…
Các bài thuốc thường sử dụng có cây mã đề
Dưới đây là một số bài thuốc có sử dụng cây mã đề do BSCK2. Lương y Trần Ngọc Quế, Hội Đông Y Quảng Trị giới thiệu:
Bài 1. Chữa tăng huyết áp mới mắc, điều chỉnh huyết áp
Mã đề cả cây, bỏ rễ: 20-30 gam; nước 500 ml. Sắc còn 400 ml, chia uống 2-3 lần trong ngày.
Bài 2. Chữa viêm cầu thận mạn tính
Thang thuốc gồm: Mã đề 16g, rễ cỏ tranh 12g, trư linh 8g, hoàng bá nam 12g, hoạt thạch 8g, hoàng liên 12g; nước 1000ml. Sắc còn 300ml, chia 2-3 lần uống trong ngày, ngày uống 1 thang.
 |
| Mã đề là loài cỏ mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam, quen thuộc trong vườn nhà. |
Bài 3. Lợi tiểu, chữa khó tiểu
Thành phần: Hạt mã đề 10g (sa tiền tử), cam thảo bắc 2g; nước 600ml, sắc còn 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.
Bài 4. Chữa sỏi bàng quang
Thành phần: Cây mã đề 30g, kim tiền thảo 30g (dây đồng tiền), rau diếp cá 30g; nước 1000ml. Sắc còn 800ml, chia làm 4 -5 lần uống trong ngày; dùng liên tục 7 -10 ngày.
Bài 5. Chữa chứng nóng phổi, ho dai dẳng
Thành phần: Mã đề tươi cả cây, bỏ rễ 20 - 50g, củ xạ can tươi 10 -15 g (rẽ quạt) gọt vỏ, thái mỏng; nước 500 ml, sắc còn 300 ml, uống 3 lần/ngày.
Bài 6. Chữa đi tiểu ra máu
Thành phần: Lá mã đề 12g, lá ích mẫu 12g; nước 100ml.
Cách làm: Rửa sạch, giã nát thêm nước, vắt lấy nước cốt uống, ngày 1 lần, uống 5-7 ngày
Bài 7. Chữa sốt xuất huyết
Thành phần: Mã đề tươi 50g, củ sắn dây 30g (cát căn), nước 1000ml.
Cách làm: Sắc còn 500ml, chia làm 2 lần uống khi đói; thực hiện liên tục 3 ngày, ngày thứ 4, 5 chỉ uống 1 lần.
Bài 8. Cải thiện chứng rụng tóc
Nguyên liệu: Lá, cây mã đề khô 100-150g; dấm gạo ăn vừa đủ.
Cách làm: Đốt mã đề thành than, trộn với giấm bỏ vào lọ ngâm trong 1 tuần, sau đó bôi lên vùng rụng tóc.
Bài 9. Trị bệnh cao huyết áp lâu ngày
Nguyên liệu: Mã đề tươi 30g, ích mẫu thảo 12g, hạ khô thảo 20g, hạt mồng sao đen 12g, nước 600 ml .
Cách làm: Sắc còn 400 ml, chia thuốc uống 2 lần trong ngày sáng chiều.
Bài 10. Trị chảy máu cam
Nguyên liệu: Lá mã đề tươi 30-50g, nước lọc 50ml.
Cách làm: Rửa sạch, giã nát, thêm nước, vắt lấy nước cốt uống, ngày một lần.
Bài 11 Chữa tiêu chảy mạn tính
Thành phần: Hạt mã đề 8g (sa tiền tử), cam thảo dây 12g, rau má 12g, cát căn 12g (củ sắn dây), đẳng sâm 12g, cúc hoa 8g, nước 400ml.
Cách làm: Sắc còn 300 ml, chia 2-3 lần trong ngày, uống mỗi ngày 1 thang dùng 10- 15 ngày.
Bài 12. Trị bệnh chốc lở ở trẻ em
Thành phần: Rau mã đề non 10- 30g, giò sống (heo) 50 - 150g (tuỳ tuổi, càng lớn tuổi thì số lượng càng nhiều hơn).
Cách thực hiện: Thái nhỏ rau mã đề, nấu chín với giò cho trẻ ăn đến khi bệnh thuyên giảm.
Bài 13. Chữa bị mề đay, dị ứng
Thành phần: Cây mã đề bỏ rễ 20-30g, cây sài đất 20-30g, lá sung non 10-20g, nước 800 ml
Thực hiện: Đun sôi, sắc còn 600 ml, chia 2-3 lần uống trong ngày.
14. Chữa bệnh chàm
Thành phần: Hạt cây mã đề (sa tiền tử) 50g, dầu mè đen vừa đủ (khoảng 10- 15 ml).
Cách làm: Hạt mã đề sao đen, giã mịn; sao với dầu mè đen, bỏ vào lọ cất tủ lạnh dùng dần, bôi vào vết chàm vào ban trưa và tối trước khi đi ngủ.
Những điều cần lưu ý
BSCK2. Lương y Trần Ngọc Quế khuyến cáo: Trước khi sử dụng thảo dược mã đề hoặc bất kì loại dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền.
Đồng thời, người dùng cần tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt là phụ nữ có thai, người già và trẻ em.
Bạn có hiểu đúng về thảo dược
Bằng những kiến thức khoa học, nhà thảo dược học Rosalee De La Forêt đã viết cuốn sách Năng lượng sống từ thảo dược để chia sẻ về tính năng bổ trợ sức khỏe từ thức ăn và gia vị hàng ngày. Bên cạnh đó, tác giả cũng đưa ra lời khuyên hữu ích để chế biến và tận hưởng các loại nguyên liệu này trong cuộc sống.
