Mặc dù thị trường ôtô toàn cầu trong 2 năm vừa qua phải đối diện với khó khăn từ cuộc khủng hoảng chip bán dẫn hay chuỗi cung ứng đứt đoạn, mảng xe điện (EV) vẫn ghi nhận dấu hiệu tăng trưởng tích cực.
Trong năm 2021, tổng doanh số ôtô điện bán ra tăng hơn gấp đôi và vượt mốc 8% thị phần của xe du lịch toàn cầu, theo báo cáo từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế - International Energy Agency (IEA). Các số liệu thống kê bao gồm cả xe du lịch, xe tải nhẹ và xe thương mại hạng nhẹ chạy điện.
Tăng trưởng mạnh giữa đại dịch
Trái ngược với nhiều mảng kinh doanh chịu ảnh hưởng tiêu cực từ đại dịch Covid-19, xe điện chứng kiến đà phát triển mạnh mẽ trong năm 2020 và 2021.
Doanh số ôtô chạy pin, bao gồm cả xe plug-in hybrid (PHEV) và xe thuần điện (EV), lần lượt đạt mức tiêu thụ 3,24 triệu chiếc và 6,75 triệu chiếc trong 2 năm vừa qua, theo số liệu từ EV-Volumes. So với số liệu 2,2 triệu chiếc trong năm 2019, năm 2021 lượng xe xanh bán ra đã tăng hơn gấp 3.
Năm 2021 cũng là năm mà thị trường EV có mức tăng trưởng mạnh nhất trong 10 năm qua, đạt tỷ lệ mở rộng doanh số 108% so với năm 2020. Báo cáo của IEA còn thống kê rằng suốt năm 2021, doanh số bán xe điện hàng tháng cao hơn ít nhất 50% so với tháng tương ứng của năm 2020.
 |
Biểu đồ thể hiện tốc độ tăng trưởng của doanh số xe điện từ năm 2010 đến 2021. Ảnh: IEA. |
Xa hơn, lượng xe điện bán ra trong năm 2012 đạt khoảng 130.000 chiếc trên toàn thế giới, chỉ chiếm 0,2% thị phần ôtô du lịch. Như vậy, mức tăng trưởng của xe chạy pin tính theo thị phần lên đến 50 lần sau một thập kỷ.
Theo ước tính của IEA, có khoảng 16 triệu ôtô điện đang được lưu thông trên toàn cầu. Số phương tiện này tiêu thụ khoảng 30 TWh hàng năm, tương đương lượng điện được sản xuất ở Ireland trong một năm.
Trung Quốc và châu Âu dẫn đầu về doanh số xe điện
Cũng như năm giai đoạn 2018-2020, Trung Quốc và châu Âu tiếp tục là 2 thị trường có doanh số ôtô điện cao nhất trong năm 2021, xếp trên Mỹ và các quốc gia, vùng lãnh thổ khác.
Dù vậy, đất nước tỷ dân đã lấy lại vị trí dẫn đầu từ tay lục địa già về lượng xe điện bán ra trong năm vừa qua.
Theo IEA, người Trung Quốc đã mua hơn 3,4 triệu chiếc EV trong năm vừa qua, tức tăng trưởng gần 3 lần so với năm 2020 (1,2 triệu xe). Lượng xe này thậm chí nhiều hơn cả doanh số xe điện toàn cầu năm 2020, đồng thời tiến gần hơn đến mục tiêu cứ 5 ôtô bán ra tại Trung Quốc thì có ít nhất một chiếc xe điện vào năm 2025.
 |
| Wuling Hongguang Mini EV có doanh số hơn 395.000 chiếc trong năm 2021 tại Trung Quốc. Ảnh: BBC. |
Kết quả này phần nhiều được cho đến từ việc Chính phủ Trung Quốc ban hành quy định mới cắt giảm 30% các khoản trợ giá cho xe điện kể từ năm nay, khi dung lượng thị trường bắt đầu đạt mức ổn định. Điều này khiến người dân có tâm lý tranh thủ chọn mua xe điện thay vì ôtô dùng động cơ đốt trong để hưởng mức hỗ trợ tốt trong năm 2021.
Ngoài ra còn phải kể đến thành công của các dòng xe cỡ nhỏ giá rẻ. Đơn cử có Wuling Hongguang Mini EV, mẫu xe không đủ điều kiện để được trợ giá nhưng vẫn lọt vào danh sách ôtô điện bán chạy nhất ở Trung Quốc vào năm trước nhờ vào mức giá cạnh tranh, phù hợp với số đông người mua xe lần đầu.
Trong khi đó, tại châu Âu doanh số của xe điện trong năm 2021 đạt khoảng 2,3 triệu chiếc, với hơn một nửa là xe PHEV. Mức tăng trưởng khoảng 70% thấp hơn cùng kỳ năm 2020 nhưng vẫn là một dấu hiệu tích cực khi xét chung toàn thị trường ôtô ở châu Âu chưa hồi phục sau đại dịch. Tổng lượng xe bán ra năm vừa qua vẫn thấp hơn doanh số năm 2019 khoảng 25%, theo IEA.
 |
| Tốc độ tăng trưởng xe điện ở các quốc gia châu Âu có sự khác biệt lớn. Ảnh: Paultan. |
Thị phần của các dòng xe chạy pin tại châu Âu trong năm 2021 đạt khoảng 17%, tuy nhiên có sự chênh lệch lớn giữa các quốc gia. Chẳng hạn Na Uy là nơi tiêu thụ xe điện nhiều nhất với 72% lượng ôtô bán ra có trang động cơ điện. Xếp thứ 2 và 3 trên bảng xếp hạng lần lượt là Thụy Điển (45%) và Hà Lan (30%).
Xét về quy mô, Đức là thị trường có doanh số cao nhất với khoảng 681.000 xe PHEV và EV được bán ra trong năm 2021, chiếm gần 26% thị phần toàn ngành ôtô.
Thị trường Mỹ hồi phục trong khi nhiều quốc gia giậm chân tại chỗ
Dù doanh số vẫn chưa đạt mốc 1 triệu chiếc, mảng xe điện ở Mỹ trong năm 2021 vẫn đón nhận tín hiệu tích cực với lượng tiêu thụ đạt khoảng 700.000 model và chiếm 4,5% thị phần toàn ngành ôtô, tăng gấp đôi so với năm 2020, theo số liệu của IEA.
Thương hiệu thống trị tại xứ cờ hoa nói riêng và trên toàn cầu nói chung vẫn là Tesla, tổng lượng xe mà hãng ôtô điện của tỷ phú Elon Musk bán ra trong năm qua là hơn 936.000 chiếc.
Tuy nhiên, phần chia trong mảng xe điện của Tesla ở Mỹ thấp hơn mức 65% của năm 2020 khi nhiều dòng ôtô chạy pin mới của Ford, General Motors hay Stellantis được giới thiệu.
 |
| Tesla là thương hiệu xe điện bán chạy nhất thế giới năm 2021. Ảnh: Tesla. |
Trái ngược với tốc độ tăng trưởng mạnh tại 3 thị trường lớn kể trên, xe điện hầu như “đứng yên” ở những thị trường khác. Lý do chính được IEA đề cập đến là giá thành cao hơn mặt bằng chung của ôtô truyền thống và thiếu cơ sở hạ tầng trạm sạc.
Tại các quốc gia đang phát triển và có nhiều tiềm năng như Brazil, Ấn Độ và Indonesia, tỷ trọng ôtô điện bán ra vẫn ở mức dưới 1% mà không có sự gia tăng đáng kể nào trong năm qua.
Ngay cả ở Nhật Bản, ôtô điện hầu như cũng giậm chân tại chỗ với thị phần duy trì ở mức trên dưới 1% trong suốt 3 năm qua. Các nhà sản xuất ở xứ sở Mặt Trời mọc chưa quá mặn mà phát triển xe điện, trong khi chính phủ quốc gia này cũng chưa có nhiều chính sách khuyến khích dành cho phương tiện thân thiện với môi trường.
Australia có bước nhảy vọt về lượng xe điện bán ra trong vừa qua, tăng gấp 3 lần so với năm 2020, tuy nhiên số lượng nhìn chung vẫn chưa cao và tỷ lệ xe xanh chỉ xấp xỉ 2% tổng lượng ôtô bán ra. Trong khi đó, Hàn Quốc ghi nhận doanh số bán ôtô điện tăng hơn gấp đôi vào năm 2021, sau 2 năm không tăng trưởng, đưa thị phần của loại phương tiện này lên 8%.
