Làm thế nào để biết bạn có bị nhiễm HIV hay không?

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu nhiễm HIV và thực hiện xét nghiệm kịp thời là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa lây truyền.

Bài viết này cung cấp hướng dẫn chi tiết về triệu chứng ban đầu, con đường lây truyền, yếu tố nguy cơ và các loại xét nghiệm HIV hiện nay.

Làm sao để biết bạn có bị HIV hay không?

Các triệu chứng ban đầu của HIV, đôi khi gọi là hội chứng nhiễm virus cấp tính (ARS), có thể xuất hiện hoặc không xuất hiện trong vòng vài ngày đến vài tuần sau khi tiếp xúc với virus. Triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi
• Đau đầu, đau nhức cơ bắp
• Đau họng, sưng hạch bạch huyết
• Phát ban lan rộng không ngứa
• Tiêu chảy, mất cảm giác thèm ăn
• Đổ mồ hôi đêm
• Loét bộ phận sinh dục, hậu môn hoặc miệng (có thể liên quan bệnh lây truyền qua đường tình dục đồng thời)

Tuy nhiên, không phải ai cũng xuất hiện triệu chứng, thậm chí, khoảng 43% người nhiễm HIV cấp tính hoàn toàn không có triệu chứng. Vì vậy, cách duy nhất để xác định chính xác bạn có nhiễm HIV hay không là xét nghiệm HIV.

HIV lây truyền như thế nào?

HIV phát triển mạnh trong một số dịch cơ thể bao gồm: Máu, tinh dịch, dịch tiết âm đạo và sữa mẹ. Các con đường lây truyền chính gồm:

• Quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc âm đạo
• Dùng chung kim tiêm và dụng cụ tiêm chích ma túy
• Truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở (ít phổ biến ở các nước phát triển nhờ các biện pháp phòng ngừa và điều trị)

Cách duy nhất để xác định chính xác bạn có nhiễm HIV hay không là xét nghiệm HIV.

Virus không xâm nhập qua da lành lặn mà chỉ có thể qua các mô niêm mạc hoặc vết thương hở. HIV không phát triển mạnh trong nước bọt, nước tiểu, nước mắt hoặc phân, và không tồn tại lâu trong môi trường ngoài cơ thể.

Các hình thức không lây truyền HIV:

• Quan hệ tình dục bằng miệng, quan hệ nữ với nữ
• Hôn, xăm hình, xỏ khuyên
• Các thủ thuật nha khoa
• Tiếp xúc thông thường như chạm, dùng chung đồ dùng…

Các yếu tố nguy cơ tăng khả năng lây nhiễm HIV

Yếu tố tình dục

• Loại quan hệ tình dục (hậu môn > âm đạo)
• Vai trò trong quan hệ tình dục (tiếp nhận hay hỗ trợ)
• Tải lượng virus của bạn tình
• Số lượng bạn tình
• Xuất tinh khi quan hệ
• Tình trạng cắt bao quy đầu của bạn tình nam
• Hoạt động mại dâm hoặc quan hệ với người làm nghề mại dâm
• Quan hệ tình dục với người sử dụng ma túy tiêm tĩnh mạch

Sử dụng ma túy tiêm tĩnh mạch

• Tiêm chích chung kim tiêm với người nhiễm HIV làm tăng nguy cơ lây truyền
• Sử dụng cocaine hoặc crack liên quan đến hành vi nguy cơ cao, bao gồm hoạt động mại dâm

Các bệnh lây truyền qua đường tình dục đồng thời

• Loét bộ phận sinh dục (giang mai, mụn rộp sinh dục) tạo điều kiện cho virus xâm nhập
• Viêm do các bệnh lậu, chlamydia giúp virus dễ tiếp cận tế bào miễn dịch
• Các bệnh này có thể làm tăng nguy cơ lây truyền HIV lên 300 - 500%

Thanh thiếu niên và người trẻ

• Người dưới 25 tuổi chiếm 1/5 số ca nhiễm mới mỗi năm ở Mỹ
• Thanh thiếu niên có nguy cơ không được chẩn đoán, điều trị kịp thời
• Tỷ lệ nhiễm HIV đồng thời với các STD cao

Tác động của kỳ thị:

• HIV vẫn bị kỳ thị nặng, dẫn đến trốn tránh xét nghiệm, điều trị
• Kỳ thị kết hợp với phân biệt chủng tộc, sợ đồng tính, nghèo đói tăng nguy cơ lây nhiễm

Xét nghiệm HIV

Các loại xét nghiệm HIV

• Kháng thể cần thời gian để đạt mức phát hiện được, thường ≥3 tuần
• Các xét nghiệm kết hợp kháng nguyên – kháng thể có thể rút ngắn giai đoạn cửa sổ xuống còn 14 ngày

Lưu ý: Không có triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ không đồng nghĩa với "an toàn". Lựa chọn xét nghiệm cần dựa trên khoảng thời gian phơi nhiễm, độ chính xác mong muốn và tiện lợi.

HIV có thể không gây triệu chứng trong nhiều năm, nhưng việc hiểu rõ các con đường lây truyền, yếu tố nguy cơ và triệu chứng ban đầu là cần thiết để phòng ngừa và phát hiện sớm. Xét nghiệm HIV là cách duy nhất xác định chính xác tình trạng nhiễm bệnh. Việc xét nghiệm kịp thời giúp bảo vệ sức khỏe bản thân, giảm nguy cơ lây lan và tiếp cận điều trị hiệu quả ngay từ giai đoạn đầu.