Tại sao động vật hoang dã ở Triều Tiên dần biến mất?

Theo nghiên cứu do nhà bảo tồn sinh học người Anh Joshua Elves-Powell đồng tác giả, công bố trên tạp chí Biological Conservation tháng 8, Triều Tiên - quốc gia có hệ sinh thái phong phú và ít được nghiên cứu nhất ở Đông Á - "đang trải qua một sự sụp đổ sinh thái nghiêm trọng".

Elves-Powell, giảng viên Đại học University College London, cho rằng các khu rừng ở Triều Tiên đang đứng trước nguy cơ "rỗng động vật", tức gần như không còn sinh vật lớn tồn tại. Sự biến mất này không chỉ làm suy giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng đến đời sống người dân địa phương, mà còn gây tác động dây chuyền đến hệ sinh thái ở Hàn Quốc, Trung Quốc và Nga.

Một trong những loài được nhắc đến là chồn sable, từng phổ biến khắp bán đảo Triều Tiên và nổi tiếng với bộ lông dày, giá trị cao. Hiện loài này được xem là "gần như tuyệt chủng về mặt chức năng" ở Triều Tiên. Nhiều thợ săn nói rằng "chồn sable giờ chỉ còn tồn tại trong truyền thuyết".

Nghiên cứu cho thấy gần như mọi loài thú lớn hơn nhím đều đang bị săn bắt, để làm thực phẩm, trao đổi thương mại hoặc nuôi nhốt, bao gồm: hổ Amur, báo Amur, gấu, rái cá, hươu và dê rừng đuôi dài.

Triều Tiên có các trang trại nuôi gấu, một trong những sản phẩm được sản xuất là mật gấu, dùng trong y học cổ truyền. Ảnh: Joshua Elves Powell.

Do khảo sát thực địa gần như bất khả thi tại một quốc gia khép kín như Triều Tiên, nhóm nghiên cứu dựa vào lời kể của 42 người đào thoát, trong đó có nhiều người từng là thợ săn hoặc buôn bán động vật hoang dã. Phần lớn họ thừa nhận săn bắt vì không còn lựa chọn nào khác để sinh tồn trong bối cảnh thiếu thốn kéo dài.

Theo SCMP, nạn săn bắt bùng phát mạnh trong giai đoạn Triều Tiên rơi vào khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng sau khi Liên Xô tan rã, thời kỳ được gọi là "Cuộc hành trình gian khổ" (1995-2000), khi mất viện trợ, mất mùa và thiên tai khiến hàng triệu người chết đói. Hệ thống chợ đen hình thành từ thời điểm đó đến nay vẫn tiếp tục tồn tại, dù kinh tế đã phần nào cải thiện.

Triều Tiên từng ban hành luật bảo vệ động vật từ năm 1959, cấm săn rái cá và chồn sable, song việc thực thi gần như không diễn ra. Nhà nước thậm chí còn lập các trang trại nuôi gấu, rái cá, nai và trĩ, khai thác sản phẩm để tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.

Elves-Powell nhận định Triều Tiên là quốc gia đầu tiên ở châu Á phát triển mô hình nuôi gấu lấy mật, sau đó mới lan sang Trung Quốc và các nước khác.

Nghiên cứu cũng cảnh báo nguy cơ lan rộng ra khu vực, khi các nhà khoa học ghi nhận hổ Amur và báo Amur từ Trung Quốc di cư sang Triều Tiên, nơi khả năng sống sót gần như bằng không.

Dù số lượng hổ Amur tại Trung Quốc đang phục hồi, mỗi cá thể đều có giá trị đặc biệt và chỉ cần vượt qua biên giới, chúng đã đối mặt nguy cơ bị săn giết.

Một con sơn dương đuôi dài, loài thú lớn nằm trong số nhiều loài bị suy giảm nghiêm trọng số lượng do nạn săn bắt ở Triều Tiên. Ảnh: Joshua Elves-Powell.

Báo cáo kết luận nguyên nhân sâu xa của tình trạng này đến từ nghèo đói, chợ đen phát triển và sự thất bại của nhà nước trong việc thực thi luật bảo vệ động vật.

Trong khi việc gia nhập Công ước CITES (về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp) có thể là mục tiêu dài hạn, việc tuân thủ và thực thi nghiêm các quy định bảo vệ động vật trong nước cần được ưu tiên ngay lập tức.

"Chính phủ Triều Tiên phải ngừng ngay mọi hoạt động buôn bán động vật hoang dã quý hiếm nếu không muốn hệ sinh thái trong nước sụp đổ hoàn toàn. Vẫn còn cơ hội để cứu lấy thiên nhiên Triều Tiên, nếu họ thực sự muốn hành động", Elves-Powell kết luận.